درد‌کهن، دوای نو

چندی پیش در خبرها اعلام شد كه یك روش جدید برای درمان آنوریسم، توسط متخصصان و جراحان قلب در ایران انجام شده است كه مانند روش‌های قبل نیازی به جراحی باز ندارد. این یك خبر خوب برای افرادی است كه به علت ابتلا به این بیماری تحت درمان قرار خواهند گرفت و دیگر بستری طولانی‌مدت و عوارض ناشی از جراحی باز را تحمل نخواهند كرد.
به بهانه انجام این روش جدید در ایران بر آن شدیم تا در مورد این بیماری و نیز این روش جدید، مطالبی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.
آنوریسم به گشاد شدن قطعه‌ای از رگ می‌گویند كه معمولا به دنبال یك بیماری دیگر به وجود می‌آید. آنوریسم انواع مختلفی دارد كه براساس شكل ظاهری و محل بیماری طبقه‌بندی می‌شود. از شایع‌ترین محل‌هایی كه آنوریسم در آن دیده می‌شود، بزرگترین رگ بدن یعنی شریان آئورت است. آئورت بزرگترین شریان بدن است كه از بطن چپ قلب شروع می‌شود و وظیفه خونرسانی به تمام اندام‌ها و بخش‌های بدن را برعهده دارد.
این شریان پس از خروج از بطن چپ به سمت پایین بدن نزول می‌كند، پس از گذشتن از قفسه سینه، وارد حفره شكمی می‌شود، در بخش انتهایی به دو شریان كوچك‌تر تقسیم شده و به سمت پاها می‌رود. درواقع تمام شریان‌های بدن شاخه‌های كوچك‌تری هستند كه از آئورت جدا می‌شوند.
● آئورت، مستعد آنوریسم است
با هر ضربان قلب، خون از بطن چپ با فشار به درون آئورت پمپاژ می‌شود به همین دلیل، در تمام طول عمر یك انسان آئورت در تماس مستقیم با فشارخونی است كه از قلب بر دیواره‌های آن وارد می‌كند و با وجود دیواره ارتجاعی این شریان، طبیعی است كه آئورت بیش از هر شریان دیگری در معرض گشاد شدن، نازك شدن و یا پارگی باشد.
● عوامل مستعدكننده آنوریسم آئورت
یك سری از بیماری‌ها، آئورت را برای ابتلا به آنوریسم مستعد می‌كنند كه شایع‌ترین آنها، آترواسكلروز یا همان تصلب شرائین است. تصلب شرائین معمولا در افراد مسن دیده می‌شود و همان‌طور كه بارها گفته شده، با استعمال دخانیات، ابتلا به دیابت، فشارخون بالا، چربی خون بالا و عدم انجام ورزش به صورت مداوم ارتباط مستقیم دارد.
آنوریسم آئورت در ۲۰ درصد موارد به صورت سابقه خانوادگی وجود دارد كه این نشان دهنده به ارث رسیدن این بیماری از والدین به فرزندان است. گاهی این بیماری پس از حاملگی در خانم‌ها به وجود می‌آید و گاهی نیز به صورت یك حالت جداگانه در افرادی كه فاقد هر بیماری آشكار دیگری هستند، دیده می‌شود.
● علایم بیماری
آنوریسم‌های آئورت بر حسب اینكه در قسمت سینه یا شكم باشند، ممكن است علایم متفاوتی داشته باشند و خطر پارگی آن هم به اندازه آنوریسم و وجود علایم، مربوط است. هر چند بیشتر آنوریسم‌هایی كه در بخش داخل سینه‌ای آئورت قرار دارند، بی‌علامت هستند اما گاهی اوقات فشار بر بافت‌های مجاور یا خوردگی آن ممكن است موجب بروز علایمی مثل دردسینه، تنگی نفس، سرفه، خشونت صدا و یا مشكل در بلع شود. آنوریسم‌های آئورت شكمی در مردان فراوان‌تر از زنان است و میزان آن با افزایش سن زیادتر هم می‌شود. آنوریسم‌های آئورت شكمی معمولا بی‌علامت هستند و گاهی اوقات فرد در هنگام لمس شكم خود آن را به صورت یك توده قابل لمس ضربان‌‌دار حس می‌كند و یا به طور اتفاقی در عكس و یا سونوگرافی شكم برای تشخیص دیگر بیماری‌ها، دیده می‌شود البته با گسترش آنوریسم امكان بروز درد نیز هست.
برخی از بیماران از احساس ضربان‌های قوی در شكم شكایت می‌كنند و بعضی دیگر ممكن است دچار درد قفسه سینه و یا پایین كمر شوند. این درد معمولا علامت پارگی است و یك فوریت پزشكی به حساب می‌آید. در اغلب موارد، پارگی بدون علامت قبلی اتفاق می‌افتد و به راحتی می‌تواند باعث مرگ بیمار شود. هنگام پارگی آنوریسم درد بسیار شدید و كاهش شدید فشارخون روی می‌دهد و بیمار نیاز به جراحی فوری دارد تا از مرگ نجات یابد.
● تشخیص
تشخیص آنوریسم ممكن است به صورت اتفاقی در یك عكس رادیوگرافی رخ دهد. با انجام اكوكاردیوگرافی نیز می‌توان به وجود این بیماری پی برد البته با انجام سی‌تی‌اسكن، MRI و آئورتوگرافی نیز می‌توان این بیماری را تشخیص داد.
● راه درمان چیست؟
بهترین گزینه، تلاش برای پیشگیری از به وجود آمدن بیماری است. افراد باید از كشیدن سیگار اجتناب كنند، سبزی‌ها و میوه‌‌ها را در رژیم غذایی خود به صورت مداوم استفاده كنند و از ورزش كردن مرتب غافل نشوند.در صورت ابتلا به این بیماری، فرد باید به فكر درمان باشد تا این گشادی منجر به پارگی دیواره رگ نشود چون در صورت پارگی، بیمار سریعا باید تحت جراحی قرار گیرد. در روش‌های معمول، اگر آنوریسم قبل از پارگی تشخیص داده شود، با انجام جراحی ترمیمی و نصب پروتز در محل آنوریسم از پارگی آن جلوگیری می‌شود اما در روش جدید درمان، اگر این گشادی در آئورت شكمی و زیر شریان‌های كلیوی باشد، از راه آنژیوگرافی دوطرفه شریان‌های رانی و قرار دادن یك فنر مخصوص به نام كاور استنت در محل آنوریسم، دیگر نیازی به انجام جراحی باز ترمیمی وجود ندارد و تمام مراحل انجام این عمل مانند انجام یك آنژیوگرافی می‌باشد.
این فنر به علت نوع خاص خود برای افراد مختلف، متفاوت است و باید برای هر فرد به صورت جداگانه درخواست شود تا از خارج از كشور توسط كارخانه سازنده، ساخته شده و به داخل كشور فرستاده شود. این پروسه حدود دو ماه به طول می‌انجامد و البته قیمت تمام شده این فنر نیز حدود دوازده میلیون تومان می‌باشد. به همین دلیل این راه درمان را نمی‌توان به صورت اورژانسی در كشور انجام داد. همچنین به علت هزینه بالای این فنر، تمام افراد نمی‌توانند از آن بهره‌مند شوند. به همین دلیل انجام جراحی ترمیمی به عنوان راهی در دسترس‌تر و ارزان‌تر، هنوز مورد توجه پزشكان است.

الهه رضاییان

منبع : روزنامه سلامت