آت اکولوژی گونه Agropyron cristatum (L.) Gaertn در استان آذربایجان غربی

مطالعه بوم شناسی فردی گونه Ag. cristatum از سال ۱۳۷۵-۱۳۷۹ در استان آذربایجان غربی به منظور تهیه نقشه رویشگاه و مطالعه فنولوژی، ارتباط گونه یاد شده با شکل زمین (شیب، جهت و ارتفاع)، سازند زمین شناسی، خاک، تعیین تراکم، گونه های همراه، درصد پوشش تاجی، گسترش ریشه ای و بیوماس اندام های هوایی و زیرزمینی انجام شد. برای تهیه نقشه رویشگاه گونه مذکور حوزه های آبخیز استان به عنوان واحدهای مطالعاتی انتخاب شد. مطالعات فنولوژی در فواصل زمانی متفاوت در سه منطقه بازرگان، سرو (کوه تپیک) و سلماس (کوه تمر) انجام گرفت. برای تعیین تراکم و درصد پوشش تاجی از روش کوادرات استفاده شد. برای بررسی گسترش سیستم ریشه ای و مقدار اندام های هوایی و زیرزمینی تعداد پنج پایه از گونه Ag. cristatum در هر یک از مناطق مطالعاتی از خاک بیرون آورده شد. نتایج حاصله نشان می دهد که این گونه در تمامی حوزه های آبخیز استان از ارتفاع ۸۰۰-۳۵۷۹ متر از سطح دریای آزاد و در تمامی جهات جغرافیایی دیده می شود. از گونه های همراه Ag.cristatum می توان گیاهان زیر را نام برد.
۱- Astragalus parrowianus, ۲- Bromus tomentellus, ۳- Achillea millefolium, ۴- Stachys Schetschegleevii
این گونه در منطقه بازرگان رشد اولیه خود را از اواسط اسفند شروع نموده و تا اواسط اردیبهشت به رشد علفی خود ادامه می دهد، اواخر اردیبهشت، اواسط خرداد، اواخر تیر و اوایل شهریور به ترتیب زمان ظهور خوشه، مرحله گل دهی، رسیدن بذر و ریزش بذر است. تراکم این گونه در مناطق تپیک، تمر و بازرگان به ترتیب ۱۸۰۰، ۱۲۰۰ و ۱۱۰۰ پایه در هکتار است. پوشش تاجی گندمیان دایمی در تپیک، تمر و بازرگان به ترتیب ۸، ۸ و ۷ درصد است سهم پوشش تاجی گونه مورد مطالعه از گراس های دایمی به ترتیب ۳، ۲ و ۲ درصد است. گسترش ریشه ای این گونه در تپیک، تمر و بازرگان به ترتیب ۸۵، ۸۰ و ۱۳۰ سانتی متر است. بررسی رویشگاه های گونه Ag.cristatum از نظر زمین شناسی نشان می دهد که این گونه اکثرا در سازند قم سازند جیرود و آمیزه های رنگی دیده می شود. مطالعات خاکشناسی نشان می دهد که گونه Ag. cristatum بهترین رشد را در خاک های با بافت متوسط از شنی لومی تا لومی رسی داشته و در خاک های شنی سست و رسی سنگین و شور به خوبی رشد نمی نماید.

احمد احمدی
امرعلی شاه مرادی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی