سنجش از راه دور

سنجش از راه دور(Remote Sensing) تکنولوژی کسب اطلاعات و تصویربرداری از زمین با استفاده از تجهیزات هوانوردی مثل هواپیما ، بالن یا تجهیزات فضایی مثل ماهواره است .
به عبارتی دیگر سنجش از راه دور عبارتست از علم و هنر کسب اطلاعات فیزیکی و شیمیایی از پدیده های زمینی و جوی از طریق ویژگی های امواج الکترومغناطیسی بازتابی یا منتشر شده از آن ها و بدون تماس مستقیم با پدیده های مذکور می باشد.
اولین ماهواره پرتابی به فضا اسپوتینک بودکه توسط آمریکا،در ۴اکتبر۱۹۵۷به فضا پرتاب شد به و از آن تاریخ تا کنون بیش از ۱۸۰۰۰شی پرنده در اطراف زمین به گردش در آمده است .
در سال ۱۹۷۲ اولین ماهواره منابع زمینی یعنی landsat۱ با دوربین و سنجنده های RBV ، MSS و TM در چهار و هفت باند توسط ایالات متحده آمریکا در مدار زمین قرار گرفت و از هر نقطه زمین هر ۱۸ روز یکبار تصویربرداری می کرد . آمریکا با پرتاب landsat۱ توانست در آن سال میزان سطح کشت گندم و تولید آن را در دنیا به دست آورد و از راه فروش و تولید گندم به نقاط مورد نیاز تمام هزینه های landsatرا تأمین کند. landsat دارای سنجنده جاروبگر چند طیفی MSS_multi spectral scannerبود و در ۴ باند الکترومغناطیسی در نواحی مرئی و مادون قرمز تصویربرداری می کرد . که این امر یک تحول و موفقیت بزرگ برای کارشناسان زمین شناسی و معدن به شمار می رفت. از این مرحله که تصویربرداری از حالت آنالوگ خارج و بصورت رقومی درآمد، دریچه ای جدید برای پردازش تصاویر و نهایتاً تعبیر و تفسیر آنها به روی بشر گشوده شد.
شوروی سابق که در بهره برداری از ماهواره های تصویربرداری به صورت آنالوگ سابقه دیرینه‌ای داشت با پرتاب سری ماهواره ‌های کاسموس در پی تصویربرداری به صورت رقومی برآمد و بدین ترتیب بطور اعجاب انگیزی صحنه رقابت برای سایر ملل فراهم شد.
فرانسه در سال ۱۹۸۶ اولین سری ماهواره های spot را با قدرت تفکیک ۱۰ و ۲۰ متر ( در سه باند ) و هندوستان سری ماهواره های IRS را در سال ۱۹۸۸، ژاپن سری ماهواره های MOS را در سال ۱۹۹۰، آژانس فضایی اروپا سری ماهواره های ERS را در سال ۱۹۹۱ و کانادا سری ماهواره های Radar-Sat را در سال ۱۹۹۵ در مدار زمین قرار دادند.
اکنون بسیاری از کشورهای جهان با درک اهمیت دستیابی به تکنولوژی های فضایی جهت بهره برداری‌های صلح آمیز از منابع زمین و حفظ امنیت ملی خود به طرق گوناگون اقدام نموده و به موفقیت های مهمی نیز دست یافته اند که از این میان می توان کره شمالی با پرتاب ماهواره KOM-SAT در سال ۱۹۹۸، مشارکت برزیل و چین جهت پرتاب ماهواره CBERS در سال ۱۹۹۶و مشارکت کشورهای مختلف در طراحی، ساخت و پرتاب انواع ماهواره را نام برد.
حاصل پرتاب این ماهواره ها، تهیه میلیونها تصویر از زمین بوده است که در اختیار هزاران محقق و مؤسسه تحقیقاتی قرارگرفته و با پردازش و تعبیر و تفسیر آنها، اهمیت و کاربردهای علوم و تکنولوژی فضایی آشکار شده است.
این علوم قادر به پیش بینی بروز حوادث غیرمترقبه و هشدارهای لازم، آشکارسازی فعالیت های مخاطره آمیز زیست ‌محیطی و کاهش اثرات ناشی از آنها ، مدیریت فرسایش ساحلی، پیش بینی فصلی و سالانه آب و هوا و بررسی اثر آنها بر کشاورزی، خشکسالی و پیشروی کویر، برنامه ریزی و مدیریت منابع طبیعی نظیر معادن، جنگل ، مراتع ، ماهیگیری ، وحوش و حوادث مخاطره آمیز، مدیریت آب آشامیدنی ، آشکارسازی آلودگی آب و جلوگیری از امراض، تهیه انواع نقشه های موضوعی و کارتوگرافی در مقیاس های گوناگون می باشند.

جلال مرادی