راهکارهائی برای برنامه‌ریزی و مدیریت بهینه در خانواده

۱) خود را به‌عنوان یک مدیر واقعی بدانید.
این طرز فکر به این دلیل است که شما به راستی مدیر هستید. شما بدون این که متوجه باشید، یک مؤسسه اقتصادی را سرپرستی می‌کنید و به خدماتی نظیر خرید و تهیه مواد اولیه خوراکی، پخت غذا، تمیز و مرتب کردن خانه، تعمیرات اتومبیل، امور اداری و بانکی و... می‌پردازید.
۲) کارهای خانه را به‌ بخش‌های کوچکتر تفکیک کنید.
کلیه کارهای منزل اعم از کارهای عادی و روزمره، تا مسؤولیت‌های مهم مربوط به خانه و خانواده همانند امور مربوط به خانه، پوشاک، فرزندان، روابط با اقوام و فامیل، رسیدگی حساب‌های بانکی، مدرسه، تعطیلات و مسافرت و... به هفت بخش مجزا تقسیم می‌شوند. تفکیک امور خانه به زیر مجموعه‌های کوچکتر از محسنات مدیر خانواده است:
الف) خانه و خانه‌داری: سرپرستی، نگهداری و تعمیرات خانه و کلیه لوازم آن
ب) غذا: تأمین مواد اولیه و تهیه غذای روزانه و نیازهای خوراکی و تغذیه‌ای خانواده به‌صورت اقتصادی همراه با خلاقیت و نوآوری
ج) پول: بودجه‌بندی سبد هزینه خانواده، سرمایه‌گذاری، پرداخت صورت حساب‌ها و پس‌انداز کردن بخشی از دارائی خانواده
د) خانواده و دوستان: سرپرستی امور افراد خانواده از قبیل تربیت و تحصیل فرزندان، ازدواج و روابط و دید و بازدید با دوستان، همسایه‌ها و اقوام
هـ) اتفاقات ویژه: هماهنگی مناسبت‌ها و پروژه‌های کوچک و بزرگ مثل تولد افراد خانواده، برنامه‌ریزی برای تعطیلی آخر هفته، تعطیلات تابستانی و تدارک‌های لازم برای عیدها
و) زمان و جدول زمان‌بندی: نظم دادن به امور خانه به‌طوری که همه امور به سهولت و روانی پیشروند به ترتیبی که افراد خانواده در زمان مناسب، در محل مناسب قرار گیرند.
ز) مدیریت خود: مراقبت از خود به لحاظ فیزیکی، احساسی، ذهنی و روحی
۳) برای عملیات مدیریتی خود پایگاهی در نظر بگیرید.
یقیناً هر مدیری نیاز به یک مقر و مرکز کنترل دارد که این محل می‌تواند یک میز، اداره یاشرکت باشد، مکانی که از آنجا همه امور را هدایت می‌کند. در خانه، این مرکز، محلی است که از آن جا مدیر خانواده، کلیه امور را سازمان‌دهی و پیگیری می‌نماید، برای اعضای خانواده برنامه‌ریزی می‌کند، مسؤولیت افراد را مشخص می‌کند، به نامه‌ها و پیام‌های رسیده پاسخ می‌دهد، لیست و فهرست‌های مختلف خرید را تهیه می‌کند و کلیه اوراق مهم را در مکان خاص و امن نگه می‌دارد.
۴) مأموریت و رسالت خود را بشناسید.
هرکار مفیدی هدفی را دنبال می‌کند، یک مدیر موفق کسی است که به خوبی می‌داند به کجا می‌رود و به کدامین سو گام بر می‌دارد و در پی چه هدفی است. یک شرکت موفق، شرکتی است که شرح وظایف، اختیارات و مسؤولیت‌های هر شخص را کاملاً روشن می‌کند. هر یک از ما شایسته است که به‌عنوان مدیر خانواده این چنین باشیم. همان‌طور که درباره مأموریت و رسالت خود فکر می‌کنید، به چیزهائی که نمی‌خواهید وجود داشته باشد هم فکر کنید. یعنی مدیر خانواده باید پیشاپیش از هرآنه نمی‌خواهد اتفاق افتد، جلوگیری کند و یا بهتر بگوییم پیشگیری نماید.
۵) با درایت رفتار کنید.
اگر می‌خواهید راه‌های بهتری برای انجام کارها بیابید، بدانید که یک مدیر باهوش و ذکاوت همیشه از اشتباه‌های خود درس می‌گیرد و تدبیر و چاره‌اندیشی می‌کند. این نکته ضروری است که دایم فکر کنید چگونه می‌توانید روشی اتخاذ نمایید که مؤثرتر و کارآمدتر باشد. بادرایت عمل کردن یعنی طی زمان کوتاه، بیشترین بهره‌وری همراه با رضایت به‌دست آوردن.
۶) توانائی‌های خود را بالا ببرید.
مدیریت خوب و کارآمد یک خانواده مستلزم طیفی از مهارت‌هائی است که به‌صورت بالقوه در افراد نیست، بلکه باید آن را با تفکر، درایت، دقت، برنامه‌ریزی و مشورت به حالت بالفعل رساند. همیشه کارهائی وجود دارد که شما از انجام آن لذت نمی‌برید. پس باید بیاموزید که با تمام نیرو عمل کنید و با حداکثر توان خود بر روی جنبه‌هائی که استعداد کمتری در خود می‌بینید تمرکز کرده و تمرین کنید.
۷) بعضی از کارها را به سایرین محول کنید.
یک مدیر خوب همیشه تقسیم کار می‌کند و کارها را به دیگران محول می‌نماید. تقبل مسؤولیت شروع و راه اندای پروُه‌ها و نیز مهیا نمودن کمک‌های ضروری در جهت تکمیل آنها به‌عهده خود اوست. در کانون خانواده باید کلیه وظایف بین اعضای آن تقسیم شود.
۸) یک تیم خانوادگی تشکیل دهید.
مدیر یک خانواده نظیر سایر مدیرهای موفق و کارآمد در دنیا نیاید به‌صورت یک فرمانروای مطلق و مستبد باشد که یکسری قوانین خشک و مقرراتی را از موضع قدرت بر سایرین تحمیل می‌کند. این سیستم مدیریتی نباید مانند حکاکی روی سنگ، خشک و خشن و بی‌روح همانند تشریفات دست و پاگیر اداری باشد. شما نباید فرزند خود را مجبور کنید به انجمن خاصی ملحق شود. برای داشتن یک برنامه ساده تفریحی آخر هفته، نیاز به پر کردن فرم کلیشه‌ای آن هم در ۳ نسخه نیست.چون در آن صورت نه تنها این محیط خسته کننده و کسالت‌آور می‌شود بلکه گاهی اوقات افراد خانواده از انجام آن، سرباز می‌زنند. بنابراین مدیریت مدرن و امروزی، یک محیط آرامش بخش همراه با صلح و صفا و احساس رضایت و خشنودی برای تک‌تک اعضای خانواده را می‌طلبد.
۹) به سبک و روش مدیریتی خود آگاه باشید.
برای مدیر خانواده این نکته حایز اهمیت است که روش مدیریتی منحصر به فرد خود را آگاهانه برگزیند. برای انجام چنین انتخابی ابتدا لازم است تصویر ذهنی خود را از یک مدیر خوب ترسیم کنید، سپس خود و توانائی‌های خود را بشناسید و آنگاه به دامنه راه‌ها و شیوه‌هائی که مایلید برگزینید، به‌طوری که همه بتوانند توانائی‌های خود را ارتقا داده و نقاط ضعف خود را جبران کنند. الویت‌ها را رعایت کنید و به‌طور منطقی و عاقلانه کارها را تقسیم نمایید.
۱۰) همواره آماده باشید.
این یک شعار مدیریتی است. اگر شما در خانه محلی برای ذخیره و انبار مواد غذائی داشته باشید و مواد لازم رانزد خود نگهداری کنید، هنگامی که مهمان سر زده به خانه شما می‌آید، مجبور نخواهید بود شب هنگام با عجله برای خرید از خانه بیرون بروید. اگر همواره با یک سیستم بودجه‌بندی دقیق عمل کرده باشید هنگامی که برای خانواده شما شکاف مالی پدید می‌آید به‌راحتی می‌توانید آن را پر کرده و یا هزینه‌ها را کاهش دهید. همواره آماده بودن، یکی از عوامل مؤثر کاهش استرس ناشی از حوادث غیر مترقبه در خانواده است.
۱۱) سخن آخر
زمانی را صرف مدیریت و برنامه‌ریزی برای خانواده خود کنید تا احساس خوشایند رضایت را در چهره خود و اعضای خانواده خود ببینید.

لیلا فاضل

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده