تئاتر فقط تئاتر نیست ...

«شکر خدا گودرزی» کارگردان، بازیگر، مدرس و منتقد تئاتر، متولد ۱۳۳۹ بروجرد است.
او مدرک کارشناسی ارشد بازیگری/ کارگردانی اش را از دانشگاه تربیت مدرس گرفته و علاوه بر تدریس در بیشتر دانشگاههای کشور و داوری در بسیاری از جشنواره های تئاتری، نمایشهایی چون «پرواز را به خاطر بسپار»، «تو ره هیزم»، «سرود پای سروش، «کیست این پنهان مرا»، «غول زنگی قلعه سنگباران» و «سوگمهر» و ... را نیز کارگردانی کرده است. گودرزی همچنین چند سالی است که به عنوان یکی از مدیران تئاتری، در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مشغول به فعالیت است. به بهانه هفته بزرگداشت تئاتر با وی گفتگویی انجام داده ایم.
▪ آیا می توان تئاتر را به عنوان یک ضرورت مهم اجتماعی در جامعه نهادینه کرد؟ آیا نیازی به این رویکرد فرهنگی در جامعه مشاهده می شود؟
ـ مسلماً این رویکرد، یک نیاز ضروری در حوزه برنامه های هفتگی و اجتماعی محسوب می شود. تئاتر برای تبدیل شدن به یک فرایند تأثیرگذار اجتماعی، باید به عنوان یک نیاز ضروری در جامعه نهادینه شود. برای نهادینه شدن آن هم مسؤولان باید چشم انداز بلند مدتی را در برنامه های مدیریتی شان قرار دهند. یک چشم انداز ۵ ساله یا ۱۰ ساله که از نقطه ای شروع شده و به نقطه ای معین و هدفمند برسد. دستاوردها و اهداف در این دوره، باید به همین دوره اختصاص داشته باشند. بنابراین می توان گفت که تئاترها پیش از هر چیز، یک برنامه ریزی می خواهد که بدون حضور متخصصین امر و مشورت گرفتن از آنها امکان پذیر نیست. این نکته هم یک امر مسلم بی چون و چراست که برنامه ریزان تئاتر باید تخصص تئاتری داشته باشند و ویژگی ها، قابلیت ها، ضرورتها و نیازهای تئاتری را بشناسند.
▪ به نظر شما چه امکانات و نیازهایی در این برنامه ریزی بلند مدت باید مورد توجه قرار گیرد؟
ـ مدیرانی که به برنامه ریزی برای حرکت طولانی مدت تئاتر می پردازند باید امکانات، ملزومات و ضرورتهای این عرصه را بشناسند. نهادینه کردن تئاتر در جامعه، با قرص و کپسول امکان پذیر نیست و نمی توان نسخه فوری برای آن تجویز کرد. این حوزه، مثل هر حوزه دیگری به برنامه ریزی نیاز دارد و این برنامه ریزی صبر، حوصله، بودجه، توانایی و آشنایی به مسایل فرهنگی می خواهد. چنین امری مثل امور محسوس و مشهود نیست و به شکل نامحسوس، بطنی و آرام- مثل یک رودخانه زیر یخ - حرکت می کند. کار فرهنگی در نتیجه توجه و اهمیت مدیریتی مطمئناً به ثمر خواهد نشست و نتایج مثبت و مؤثری در پی خواهد داشت. متخصصین باید نظر بدهند و برای هر بخش و گرایش؛ عروسکی، صحنه ای، کودک و نوجوان، آماتور، تجربی، حرفه ای و ... بطور جداگانه عمل کنند. حتی تقسیم بندی ها باید در حوزه مدیریتی هم صورت پذیرد؛ مدیران تئاتری جدا، مدیران دانشگاه جدا و ...
تمام اینها باید طی برنامه ریزیهای جداگانه ای مورد توجه قرار گیرند. با توجه به این مباحث می توان نتیجه گرفت که تئاتر ما بیش از هر چیز نیازمند یک طرح جامع کاربردی با چشم اندازی چند ساله است.
▪ تئاترچه نقش و تأثیری می توانددرسایرحوزه های فرهنگی و هنری داشته باشد؟آیا رشد این هنرمی تواند باعث رونقگرفتن سایر هنرها مثل تلویزیون و سینما شود؟
ـ بله، تئاتر، مادر سینما و تلویزیون است. بنابراین ما اگر تئاتر خوبی نداشته باشیم، بازیگران، نویسندگان و عوامل خوبی در سینما و تلویزیون نخواهیم داشت. اگر تئاتر نتواند نیروها و عوامل سینما و تلویزیون را پرورش دهد و تأمین کند، ارتباط مهمترین و تأثیرگذارترین ابزارهای فرهنگ ساز مرتبط با عامه مردم قطع می شود.
▪ بنابراین بی توجهی به تئاتر بطور غیرمستقیم هم می تواند در حوزه فرهنگی تأثیر داشته باشد؟
ـ بله، تئاتر در هیچ جای دنیا، فقط تئاتر نیست، بلکه به طور کاملاً محسوسی بر سایر هنرها و به ویژه سینما و تلویزیون -که با اهمیت ترین ابزارهای فرهنگی هستند - نیز تأثیر می گذارد.
تئاتر قوی، سینما و تلویزیون را هم قوی تر می کند و این امر نیز به قوی شدن مهمترین هنرهای فرهنگ ساز منجر می شود. از سوی دیگر سایر هنرها نیز در یک جامعه سالم و استاندارد هنری بر تئاتر تأثیر خواهند گذاشت.
▪ نقش سازمانها و نهادهای غیرتئاتری را در رشد و حمایت از این هنر مردمی چقدر مؤثر می دانید؟
ـ علاوه بر عوامل و راهکارهایی که به آنها اشاره شد، نهادها و سازمانهای غیرتئاتری نیز می توانند در جامعه ما وارد عمل شده و با حمایت از تئاتر، تأثیرات زیادی بر رشد کیفی و اعتلای فرهنگی این هنر جذاب داشته باشند. سازمانهای غیرتئاتری بخشی به عنوان بودجه فرهنگی دارند.
بخشی از این بودجه و اعتبار فرهنگی می تواند برای تئاتر و بسترسازی فرهنگی از طریق هنر تئاتر هزینه شود.
▪ چه انگیزه ای می تواند سازمانهای غیرتئاتری را برای هزینه کردن در این حوزه ترغیب کند؟
ـ صرف هزینه برای تئاتر نه تنها تأثیر کلی و اجتماعی دارد و به اعتلای هنر تئاتر منجر می شود، بلکه می تواند بخشی از اهداف سازمانهای حمایت کننده را نیز در بر بگیرد.
خرید بلیت تئاتر و ترغیب کارمندان و کارکنان شاغل در اداره ها و سازمانها، ساده ترین کاری است که نهادهای غیرتئاتری می توانند بواسطه آن در سرمایه گذاری فرهنگی سهیم باشند. حتی سازمانها می توانند تأثیرهایی را انتخاب کنند که با اهداف و برنامه های خودشان نیز مرتبط باشد.
در این صورت جامعه به طور جدی تری با تئاتر مواجه خواهد شد؛ مطالبه خواهد کرد و تئاتر هم خود را در برآورده ساختن انتظارات جامعه موظف خواهد دانست.من معتقدم که دخیل شدن سازمانها و ادارات غیردولتی می تواند به یک راهکار مهم و اساسی در نهادینه سازی تئاتر در جامعه منجر شود و مطمئناً وارد شدن یک یا چند سازمان، سازمانهای دیگر را نیز به انجام این کار ترغیب می کند و در مقطع زمانی کمتری، تئاتر به عنوان یک نیاز وارد برنامه ریزی و زندگی بخش وسیعی از جامعه می شود.

آی سان نوروزی

منبع : روزنامه قدس