تعیین جنسیت فرزند آینده در نمایشگاه بین المللی کتاب!

همکار عکاسم در بازدیدی که از نمایشگاه داشتیم می گفت در میان آن خیل جمعیت، دقایقی معطل مانده تا بازدید کننده ای کتاب به دست برای سوژه ی عکسش پیدا کند. امروز پس زمینه حرفش، من را حسابی به فکرفرو برد...
این حرف او یعنی اینکه بسیاری از بازدید کنندگان این نمایشگاه فرهنگی بدون خرید حتی یک جلد کتاب فقط به قصد گردش به نمایشگاه می آیند که می توان از سال آینده برای آنها هم تمهیداتی نظیر "گردش های ارزان قیمت در نمایشگاه" ، "گردش کارت نمایشگاه" و "مسیرهای جدید گردشی" اندیشید. انگار این سالها شاخه جدیدی به صنعت گردشگری ما اضافه شده وآن "گردشگری نمایشگاه کتاب" در اردیبهشت ماه هر سال است.
کتاب به دست کم می بینی، اگر هم از قشر گردشگران کسی خرید کند جنس کتاب، بازاری یا زرد است. رواج کتابهای عامه پسند آفتی است که در نمایشگاه کتاب امسال به شدت مشهود بود که عرصه نشر فاخر کشور را به جد تهدید می کند.
در شبستان مصلی، غرفه ای، کتابی را با عنوان «فرزند دختر یا پسر؛ تعیین جنسیت» روی پیشخوان خود گذاشته و غرفه خود را با آن آذین بسته است.
در غرفه دیگری کتابی با عنوان «چگونه دختردار یا پسردار شویم» ارائه می‌شود. در این غرفه روی کاغذی نوشته شده تعیین جنسیت فرزند آینده خود را به کارشناس پرستاری ما بسپارید.
نصب این نوشته‌ها که جنبه تبلیغاتی دارند در حالی صورت می‌گیرد که معاون اجرایی نمایشگاه کتاب پیش از این گفته بود نصب پوستر و عکس که جنبه تبیلغاتی داشته باشد در نمایشگاه کتاب ممنوع است.
در همین راهرو و مقابل همین غرفه ، کتاب دیگری گذاشته شده با عنوان «پسر می‌خواهید یا دختر؟» زیر عنوان اصلی این کتاب با خط دیگری نیز نوشته شده است: «با استفاده از تکنیک‌های دقیق و مدرن امروزی جنسیت فرندان خود را با دقت ۹۹/۹۹ درصد تعیین کنید.»
در غرفه دیگری کتابی با عنوان «راهنمای نوعروسان و تازه‌دامادها» نمایش داده می‌شود.
سالانه ده‌ها کتاب با عنوان «آداب زناشویی» در بازار کتاب تهران و شهرستان‌ها منتشر می‌شود که اغلب آن‌ها از یک راه وارد می‌شوند و توصیه‌های مشابهی دارند.
یک بازدیدکننده جوان بعد از خرید یکی از این کتابها می گفت: تا حالا چند تا از این کتاب‌ها خریده‌ام ولی انگار همه این‌ها مثل هم هستند!
اما در مقابل، مسئول غرفه‌‌ گفت: فروش این کتاب‌ها خیلی خوب است و مشتری ما بیشتر جوانان هستند.
در حالی که گله‌ اهل قلم و نشر فاخر را از فراوانی آثار بازاری مثل: "زن شکم‌صاف"،"چگونه یک شبه پولدار شویم"،"تازه ترین متد تعبیر خواب"، "زن، خودشناسی، دلربایی"،"پیامکهای ۸۶" و... که به راحتی منتشر و عرضه می‌شوند را می‌شنویم ، ،غرفه ناشرانی که از این قبیل کتاب‌ها چاپ و منتشر می‌کنند از وضعیت مطلوبی در نمایشگاه برخوردار است.
یکی از بازدیدکنندگان از نمایشگاه کتاب که چندین کیسه کتاب خریده بود با صورت بر آشفته ازفراوانی بیش از حد کتاب‌های بازاری و اجازه ورودشان به نمایشگاه انتقاد می کرد و می گفت: نمی‌دانم بر اساس چه معیار و موازینی اجازه انتشار این کتاب‌ها را می‌دهند. این کتاب‌ها هیچ مبنای علمی ندارند و فقط بین خانواده‌ها تفرقه می‌اندازند.
در راهروهای شبستان در نمایشگاه کتاب تهران می‌توان غرفه‌های بسیاری را با عناوینی از این دست دید که نبودنشان هم هیچ لطمه‌ای به ساختار فکری و ذوقی انسان‌ها و بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب تهران نمی‌زند.
این در حالیست که رئیس نمایشگاه کتاب تهران پیش از این گفته بود کتاب‌ها طبق ضوابط نمایشگاه، در بخش‌های داخلی و خارجی ارزیابی می‌شوند و برخی از کتاب‌ها اجازه ورود به نمایشگاه کتاب را ندارند.
به گفته پرویز، برخی از ناشران داخلی ضوابطی را که قبل از ثبت‌نام به آنها اعلام می‌شوند رعایت نمی‌کنند و به همین خاطر در ایام برگزاری نمایشگاه به مشکل برمی‌خورند.
البته او جمع‌آوری کتاب از نمایشگاه کتاب تهران را مختص ایران و این دوره نمی‌داند و معتقد است این برخورد در خیلی از نمایشگاه‌های کتاب دیگر هم وجود دارد.
همکار او ومدیر کمیته‌ ناشران داخلی نمایشگاه کتاب هم دراین باره‌ توضیح داده که ما یک لیست لغو مجوز داریم که آن‌ها حدود ۲۸۰ عنوان است. یک‌سری لیست داریم که کتاب اصلا در لیست ما نیست تا مجوزش را لغو کنیم. اگر کتابی را به چاپخانه‌ی خصوصی داده‌اند و منتشر کرده و به نمایشگاه آورده‌اند، چه کسی می‌داند که مجوز دارد یا نه؟
ما از همه‌ی آن‌چه کتاب می‌شود و به نمایشگاه می‌آید، مطلع نیستیم. چاپخانه‌ای کتابی را چاپ می‌کند و بعد به نمایشگاه می‌آورد، رویش هم شناسنامه‌ای زده که جعلی است. ما که تک‌تک این آثار را نمی‌توانیم پیدا کنیم.
کمیته‌ ناشران داخلی ناظرانی را در سالن دارد.حراست هم ناظرانی در سالن دارد. کمیته نظارت و ارزش‌یابی نیز در سالن حضور دارند که این جدای از نهادهای نظارتی دیگری است که فعالیت می‌کنند. این‌ها محسوس و با کارت در نمایشگاه حضور دارند. به هر حال سالنی با این ابعاد و حجم، به بخش‌های نظارتی لایه لایه احتیاج دارد؛ ولی با تمام این بخش‌های نظارتی لایه لایه باز می‌بینیم که تخلفات صورت می‌گیرد. حوزه‌ نشر وسیع است؛ یک بخش باید به محتوای کتاب توجه کند و یک بخش هم به تخلف‌های مجوز توجه داشته باشد.
پیش از شروع نمایشگاه اعلام شده بود که فروش پوستر و لوح فشرده در نمایشگاه ممنوع است؛ اما در این‌ روزها تعدادی از غرفه‌ها به این کار مشغول‌اند. در بخش کودکان و سرگرمی، کمتر شاهد حضور کودکان بودیم و مخاطبان این بخش را غالبا بزرگترها تشکیل می دادند.
غرفه ای دیگر هم با چند محصول عجیب جمع کثیری از بازدیدکنندگان را مسحور خود کرده بود ؛ چنگ لیزری که با عبور انگشت از روی خطوط نورانی تولید اصوات موسیقایی می کرد و روباتی که پشت یک پیانو قطعاتی را می نواخت. به تله انداختن نور و ایستادن یک فرفره روی هوا هم از دیگر تردستی های این غرفه بود. استقبال بسیار گرم از این غرفه در حالی صورت گرفته بود که بسیاری از غرفه های کتاب ،آن هم در نمایشگاه کتاب خالی از بازدید کننده بودند.
در حالی که ۸ هزار و ۲۹۶ ناشر در کشور فعالیت می‌کنند ، به نظر می رسد باید در مورد نحوه حضور یک ناشر بازاری و یک ناشر با کتاب‌های فاخر و جدی در نمایشگاه بین المللی کتاب تفاوت قائل شد.
بی شک، نزد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کسی که صد عنوان کتاب زرد و بازاری چاپ کرده با کسی که صد عنوان کتاب جدی و فاخر منتشر کرده تفاوت دارد!

مهرداد فروزان
فرارو