توسعه گردشگری با سرزمین دیجیتال

مشاهده و بررسی تعاملات درون سازمانی و برون سازمانی اقوام گذشته ایران، در موزه‌های كشور بیش از هر مقوله‌ای در امر گردشگری، برای توریست‌های داخلی و خارجی از اهمیت شایان برخوردار است. با مشاهده موزه ها و كاخ موزه های ایران، می‌توان به اطلاعات بسیار ذی قیمتی دست پیدا كرد كه اطلاع یابی از آنها در كتب و منابع دیگر، سخت تر است. اهمیت بازدید از موزه‌ها در سرزمینی كه كتیبه های هخامنشی و گنبد سر به فلك كشیده سلطانیه زنجان و شكوه معماری و تمدن ساسانیان تا صفویان، انقلابی را در عرصه علم و هنر و فرهنگ و تاریخ جهانی ایجاد كرده است، بر همگان آشكار است. تمدن ایران، از لحاظ وسعت، غنا و تنوع ساختارهای باستانی و گردشگری، پایین تر از مصر، فرانسه و یونان نیست. اما آنچه باعث شده است تا نتوانیم این شعور بالای پیشینیان خود را در هنر، فرهنگ و ادب، به آن اندازه ای كه ایتالیایی‌ها و چینی ها به دنیا عرضه كردند، معرفی كنیم، ریشه در مسائل متعددی دارد كه در این مبحث، به اجمال به یكی از آنها اشاره می كنیم. بی شك، فناوری اطلاعات و شاهراه جهانی اطلاع رسانی اینترنت امروزه نبض اطلاع رسانی جهانی و اثربخش پتانسیل گردشگری ملل را در اختیار دارد. میلیون ها ساعت فیلم و هزاران قطعه تصویر هنری و گردشگری را می توان با چند كلیك در اختیار داشت كلكسیونی كه پیش از خلق اینترنت، در اختیار داشتن آن، خیالی بیهوده بود.
● آی تی و گردشگری
فناوری اطلاعات ICT از دهه نود میلادی به این سو، كمك های شایانی به رشد هنر و شناساندن ظرفیت های آن به ملل كرده است و در این رهیافت، معرفی فراگیر و گسترده زبان هنر به اقشار مختلف مردم، به نسبت روش های سنتی قرن بیستم و ما قبل، آسان تر و كاربردی تر شده است. اكنون، صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات، با ظرفیت های مختلف خود، توانسته است حجم كثیری از قابلیت های فرهنگی و هنری اقوام مختلف كره زمین را در گرداگرد صفحات الكترونیكی در سرزمین دیجیتال اینترنت، در اختیار هنرجویان مشتاق قرار دهد. اكنون شما این امكان را دارید كه در هر لحظه كه اراده كنید، فایل‌های مختلف و با كیفیت‌های گوناگونی از برترین شاهكارهای نقاشی، موسیقی، صنایع دستی، هنرهای بومی ملل را در عرض كمتر از یك دقیقه در اینترنت در اختیار داشته باشید. آن هم به صورت كاملا رایگان و با كمترین هزینه ممكن. اگر نگوییم كه حداكثر ظرفیت‌های تاریخ هنر بشریت به صورت متنی و تصویری در وب منتشر شده است، می‌توان ادعا كرد كه تقریبا همه روزنه های ممكن برای كسب اطلاعات در مورد عمومی ترین تا تخصصی ترین مسائل هنری جهان، توسط سایت‌های جست وجو و اطلاعاتی وب قابل بررسی و كاوش است. بنابراین باید از این فرصت استفاده كرد تا با معرفی توانمندی های ناب هنر متعالی ایرانی در رسانه‌ای با یك میلیارد مخاطب فعال، اثربخشی و ظرافت های هنر كشور را در اختیار علاقه‌مندان و محققان وبگرد قرار داد. ناگفته پیدا است كه عنوان «تار موزه» یا همان سایت های اینترنتی موزه‌ها، نقش بسزایی در شناساندن قابلیت‌های فرهنگی و گردشگری ایران به مخاطبان ایفا می كنند.
● گردشگری در وب
باید پذیرفت كه سایت اینترنتی موزه‌های ایران در سرزمین دیجیتال، عین وضعیت سایت‌های سفارتخانه‌های ایران در وب است. سایت هایی كه باید سمبل معرفی دیجیتالی ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری ایران در وب باشند، با به روزرسانی ضعیف، عدم اطلاع‌رسانی فراگیر و مولتی مدیا، بارگذاری استاتیك و غیراكتیو و مسائلی از این دست روبه رو هستند. البته این ضعف‌ها، تا حدودی در سال‌های اخیر با افزایش اعتبارات حوزه گردشگری و عنایت مسئولان امر به اطلاع رسانی دیجیتالی، مرتفع شده است. راه اندازی خبرگزاری اختصاصی میراث فرهنگی و گردشگری ایران www.chtn.ir كه حداقل جبهه تولید محتوای وبی در این حوزه را افزایش داده است، از راهكارهای ارزنده در این حوزه تصور می شود. البته برخی از شهرها و مراكز گردشگری ایران مثل كیش www.kish.ir، نراق www.naragh.ir، تهران www.tehran.gov.ir در این اطلاع رسانی موثر هستند. اما باید برای سایت های دولتی ارزش خاصی گذاشت. اخیرا، پایگاه هایی مثل تارنمای ستاد تسهیلات سفر سازمان گردشگری ایران
http://stsn.ir ، سایت اولین كنفرانس جهانی گردشگری تهران www.ficth.com، پژوهشكده حفاظت آثار تاریخی ایران www.rcccr.org و سایت قبلی سازمان ایرانگردی www.itto.org از بازدید قابل ملاحظه ای برخوردار شده اند كه ضرورت مدیریت هدفمند و بهینه در سایت های دولتی ایران را روایت می كند.
اما همچنان پرسش های سنتی كارشناسان امر از وضعیت گردشگری ایران پابرجا است:
۱ آیا واقعا همه موزه ها و مراكز گردشگری ایران، در وب دارای صفحه اختصاصی هستند
۲ آیا در ساختار سازمانی بازاریابی و اطلاع رسانی عناصر گردشگری ایران، اینترنت جایگاه درخور و شایسته ای دارد
۳ آیا مسئولان گردشگری ایران، به پتانسیل اطلاع رسانی اینترنت در گسترش مبانی گردشگری ایران توجه دارند
امیدواریم مسئولان محترم سازمان میراث فرهنگی به این پرسش‌های قابل اعتنا پاسخ دهند. لكن، به هر صورت، آی تی و گردشگری، دو جزء لاینفك از یكدیگر شده اند. درك این ارتباط، فیدبك مثبتی را استنتاج خواهد كرد كه ماحصلش، رشد و باروری صنعت گردشگری ایران در لوای صنعت فناوری اطلاعات است. براساس یك بررسی كلی كه بر روی یك جامعه آماری از نسخه‌های وبی برترین موزه‌های ایران و برخی از مشهور ترین نسخه های وبی موزه‌های فرانسه و ایالات متحده صورت گرفت، این نتیجه آشكار است كه در بحث معرفی اینترنتی توانمندی های موزه های ایران به مخاطبان خاص و عام، رفتار سازمانی الكترونیكی خوبی از سوی نهادهای ذی ربط صورت نگرفته است. حتی برخی از پایگاه های موزه ای ایران، جوابگوی نیازهای حداقل دانشجویان داخلی رشته های مختلف هنری نیست چه برسد به محققان خارجی كه بستر های الكترونیكی موزه های ایران را به عنوان یكی از راهكارهای سهل الوصول برای دستیابی به اطلاعات گرانبهای تمدن ایران زمین می دانند.
● تار موزه‌ها
سایتی مانند موزه لوور پاریس كه نشانی آن در: http://www.louvre.fr/llv/commun/home.jsp قرار دارد، علاوه بر ارائه اطلاعات فنی و عمومی گسترده در رابطه با امكانات موزه لوور، چندین تور مجازی نیز برای مشاهده سریع بینندگان سایت از داخل موزه لوور ایجاد كرده است كه توسط خود كاربر سایت، مدیریت و حركت داده می شود. قابلیت زوم و بزرگ نمایی مطالب و حركت داخل قفسه‌ها و تالارها، از جمله امكانات عالی سایت موزه لوور است. در این پایگاه، به نسبت قشر سنی مراجعه كننده به سایت، اطلاعات و مطالب ارائه شده متفاوت است و این مسئله نشان از مخاطب شناسی خوب مركز اطلاع رسانی موزه لوور دارد كه به فكر جذب مخاطب مختلف از سراسر جهان است. همین مسئله باعث شده است تا در بین ۳۲ میلیون نتیجه جست وجو در مورد Museum، سایت لوور در صدر نتایج قرار بگیرد. این وضعیت برای موزه مشهور متروپولیتن نیویورك نیز صادق است. این موزه كه نشانی وب آن در آدرس: http://www.metmuseum.org قرار دارد، ۵ هزار سال تاریخ هنری جهان را بر اساس امكانات الكترونیكی سایت در اختیار مراجعه كننده وبگرد قرار داده است. حجم اطلاعات ارزنده و گسترده و توجه به اطلاع رسانی مرتب و مكرر، و توجه به ارائه اطلاعات با كیفیت و مستندسازی بهینه، از جمله شاخص های ممتاز این پایگاه به شمار می‌آید كه نسخه الكترونیكی مطلوبی برای این موزه مشهور دنیا است. این وضعیت برای سایت موزه های آرمیتاژ مسكو، سن پترزبورگ و موزه ملی چین و یا موزه مشهور بریتانیا كه مانند یك آكادمی الكترونیكی هنری است و در نشانی: www.thebritishmuseum.ac.uk قرار دارد و جمیعا، از جمله معروف ترین موزه های آسیا و اروپا به شمار می آیند نیز صادق است. در حقیقت با این تطبیق كلی می‌توان دریافت كه اهمیت اطلاع رسانی الكترونیكی توانمندی‌ها و برتری‌های تمدن هنری ملل در سرزمین تور جهان گستر اینترنت، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و این مسئله، نقش مستقیمی در ارتقای ماركتینگ الكترونیكی موزه‌ها برای جذب مخاطب دارد. به هر حال انتظار می‌رود برخی از مشكلاتی كه در پایان این گزارش در مورد سایت موزه های ایران معرفی می‌شود، زمینه را برای حال نواقص و ارائه چهره برتری از دنیای موزه های ایران در وب، ایجاد كند. گوگل برای واژه Tourism، قریب به ۳۸۶ میلیون وب پیج معرفی می‌كند كه وب پیج رسمی مركز گردشگری مالزی www.tourism.gov.my و سایت كمیسیون گردشگری استرالیا www.australia.com در صدر این نتایج قرار دارد. سازمان جهانی گردشگری www.world-tourism.org ایران را از ممتاز ترین منابع گردشگری جهان دانسته است كه خود نشانگر مسائل زیادی است.▪ موزه های ایران در وب
رهیافتی كوتاه بر تار موزه های ایران در اینترنت، حداقل كاری است كه برای رهایی از غربت موزه های ایران در سرزمین دیجیتال می‌توان انجام داد. به هر حال، رشد صنایعی مثل گردشگری دیجیتالی و به طور كل فناوری اطلاعات، مدیون رسانه های سنتی مثل مطبوعات است.
▪ موزه فرش ایران
www.carpetmuseum.ir
موزه فرش ایران كه نمایانگر توانمندی‌ها و ظرفیت‌های هنر متعالی فرش پارسی است، دارای یك پایگاه وب ارزنده است كه توجه هر مخاطبی را به خود جلب می كند. این سایت كه از سال ۲۰۰۱ میلادی تا كنون بارگذاری شده است، تصاویر و اطلاعات فنی گسترده خوبی را به علاقه‌مندان جهانی فرش ایران در اینترنت تقدیم می‌كند كه به همین خاطر می بایست از وب مستر محترم این سایت تقدیر كرد. به هر حال دنیای فرش پارسی یا Persian carpet، پایگاه اطلاع رسانی ممتازی در موزه فرش ایران دارد كه مشاهده آن را به خریداران فرش توصیه می‌كنیم. نگاهی اجمالی به ۶ تار موزه ایران در وب:
▪ موزه شیشه و سرامیك ایران
www.glasswaremuseum.ir
موزه دنیای هنرهای سفالین و شیشه ای ایران پایگاه ارزنده ای دارد كه نمودهای خوبی از یك پایگاه موزه‌ای وبی را عرضه كرده است. در این سایت تور مجازی جالبی برای گشت و گذار مجازی در سایت موزه در اختیار بیننده سایت قرار داده شده است كه در كنار اطلاعات متنی و تصویری انگلیسی سایت، راهنمای خوبی برای بازدیدكنندگان به شمار می‌آید. مهم ترین مشكل این سایت، نبود زبان فارسی و ارائه مستنداتی درباره عناصر معرفی شده در سایت موزه است.
▪ كاخ موزه گلستان
www.golestanpalace.ir
شاید بتوان ادعا كرد كه بهترین سایت موزه ای ایران در اینترنت، سایت كاخ موزه گلستان است كه صدها صفحه اطلاعات را در قالب فایل های الكترونیكی در اختیار كاربران خود قرار داده است.
كاخ موزه گلستان كه بر روی پسوند كشوری ایران نیز بارگذاری شده است، از اخبار و ارائه تورهای مجازی گرفته تا معرفی فنی و عمومی امكانات كاخ موزه گلستان كه مقر ناصرالدین شاه قاجار بوده است، مطالب خواندنی خوبی را ارائه كرده است كه برای بیننده سایت جالب است. مهم ترین ضعف سایت، وجود ایندكس فارسی برای این پایگاه است كه وارد شدن یك كاربر خارجی به سایت را دچار مشكل می كند.
▪ كاخ موزه نیاوران
www.niavaranpalace.ir
دیدار وبی از موزه اصلی كاخ نیاوران، موزه كوشك احمدشاهی، كاخ صاحبقرانیه، موزه جهان نما و كتابخانه اصلی در سایت نیاوران پلس دات ای آر امكان پذیر است. كاخ نیاوران با معماری و فضای دل انگیز آن، تصویر الكترونیكی نسبتا خوبی در وب دارد و در این پایگاه، برای قشرهای سنی مختلف اطلاعات ارزنده‌ای ارائه شده است. مثلا بخش كودكان این سایت نیز در نشانی وبی:
http://www.niavaranpalace.ir/Farsi/ home-persian.htm قرار دارد. این موزه دارای مراجعه كننده حضوری و مجازی خوبی در شمال شهر تهران است. كنسرت‌ها، همایش‌های مختلف و گالری های هنری برترین‌های ایران و جهان، كاخ موزه و سایت موزه نیاوران را به یكی از پایگاه های هنری ارزنده كشور در وب مبدل كرده است.
▪ موزه رضا عباسی
www.rezaabbasimuseum.ir
موزه رضا عباسی نیز كه از سال ۲۰۰۱ میلادی و از طرف شركت هترا تك راه اندازی شده است، جلوه‌ای از هنر مرموز باستانی و معاصر تمدن ایران زمین است كه از اجسام سفالی تا كتب خطی و دست نوشته های كهن را شامل می‌شود. در این سایت، بخش آموزشی خوبی راه اندازی شده است كه به كاربر اطلاعات خاصی را ارائه می‌دهد. تور مجازی و تصاویر با كیفیت سایت، از جمله قابلیت‌های سایت موزه رضا عباسی به شمار می‌آید. اما به نظر می رسد شمار بیننده این سایت به اندازه حداقل های لازم نیست و انتظار می‌رود تا مسئولان سایت برای بارگذاری بهتر و ارائه جذابیت های بهتر در این سایت تلاش مضاعفی ارائه كنند.
▪ كاخ موزه سعدآباد
www.saadabadpalace.org
كاخ موزه سعد آباد نیز در اینترنت مخاطبان زیادی دارد. كنتور سایت كه توسط پشتیبانان شبكه استفاده شده است، نشان از حداقل ۲۰۰ بازدید روزانه از این سایت دارد. بخش‌های خبری و اطلاع رسانی و تصویری گسترده سایت كه با به روز رسانی خوبی همراه شده است، بر ارتقای بیننده و مشهوریت پایگاه افزوده است. دیدار اینترنتی از موزه سعد آباد را به همه خوانندگان محترم توصیه می كنیم. ولی گویا این سایت، یك سال است كه به روزرسانی نشده است و از این بابت متاسفیم
● راهكارهایی در فعالیت وبی موزه ها
همان‌طور كه ملاحظه كردید، پایگاه های موزه ای ایران در اینترنت، در مقایسه با سایت های اطلاع رسانی موزه های دیگر دنیا، از وضعیت خوبی برخوردار نیستند. با آن كه این سایت‌ها، جزء سایت‌های دولتی ایران در وب به شمار می‌آیند، اما از توجه خوب سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران برخوردار نشده‌اند. در زیر به ارائه راهكارهایی در جهت ارتقای فعالیت الكترونیكی این مراكز در وب اشاره می‌كنیم و انتظار داریم سازمان میراث فرهنگی كشور، با ایجاد كمیته ICT توسعه فعالیت‌های فرهنگی و گردشگری ایران، ضریب اثربخشی فعالیت های اطلاع رسانی الكترونیكی فرهنگ و تمدن ناب ایران را در وب ارتقا دهد:
۱ كمیته‌ای از سوی این سازمان بر توسعه و اطلاع‌رسانی فعالیت های الكترونیكی مراكز فرهنگی و گردشگری و هنری ایران در وب نظارت داشته باشد.
۲ برای فعالیت‌هایی كه در زمینه گردشگری آن لاین توسط بخش خصوصی صورت می‌گیرد، تسهیلات متنوعی اختصاص یابد.
۳ تمام موزه‌های رسمی كشور، دارای سایت اینترنتی مولتی مدیا و مبتنی بر پسوند كشوری ایران شوند.
۴ برای كاربرانی كه از طریق سایت موزه ثبت نام می‌كنند، بلیت با تخفیف و امتیازات خاص صادر شود و بن سفر ۲۰ هزار تومانی، امور وبی را هم شامل شود.
۵ تار موزه‌های ایران در بیش از هزار سایت رسمی ایران در وب تبلیغ و معرفی شود.
۶ تورهای مجازی مختلفی در سایت موزه های ایران طراحی و راه اندازی شود و این امكانات در سایت های دولتی ایران تبلیغ عمومی شود.

علی محمد آقازمانی

منبع : روزنامه شرق