حساسیت‌های غذائی

دوستی به شما پیشنهاد می‌کند از کیک شکلاتی خانگی او که خیلی هم خوشمزه است بخورید. شما ابتدا وسوسه می‌شوید اما بعد که تکه‌های بادام‌زمینی را روی دسر می‌بینید، یادتان می‌افتد که نسبت به بادام‌زمینی حساسیت دارید. اگر شما حساسیت غذائی دارید، حتی یک تکه خیلی کوچک از آن غذا نیز می‌تواند بیمارتان کند. پس بهتر است به دوستتان بگوئید متشکرم، نمی‌خورم و یک دسر بدون میوه‌های مغزدار انتخاب کنید. حساسیت‌های غذائی در بین بزرگسالان و حتی کودکان بسیار شایع است غذاهائی مانند بادام‌زمینی و دیگر میوه‌های خشک مغزدار، غذاهای دریائی نظیر میگو، شیر به‌خصوص شیر گاو، تخم‌مرغ، سویا و حتی گندم می‌تواند حساسیت‌های شدیدی غذائی را در افراد ایجاد کند.
● حساسیت غذائی چیست؟
هنگامی‌که سیستم ایمنی بدن شما درست کار نکند، حساسیت غذائی رخ می‌دهد به‌طور طبیعی سیستم ایمنی بدنتان، شما را از میکروب‌ها و بیماری‌ها مصوم می‌دارد. این کار به‌وسیله آنتی‌بادی‌هائی که باکتری‌ها، ویروس‌ها و دیگر ارگانیزم‌های ریز را از بین می‌برند، انجام می‌شود. اما اگر شما یک غذای آلرژی‌زا بخورید، سیستم ایمنی بدنتان اشتباهاً با آن غذای خاص طوری رفتار می‌کند که گویا آن غذا واقعاً برای شما خطرناک است. مواد حساسیت‌زا می‌تواند شامل دارو (نظیر پنی‌سلین)، گرده‌های هوا (ناشی از گل‌ها و درختان) با یک ماده غذائی مثل بادام زمینی باشد. البته هر چیز به تنهائی مضر نیست. اما واکنشی که بدن فرد نشان می‌دهد. روان‌بخش است.
● یک واکنش حساسیت‌زا چگونه است؟
اگر کودکی که نسبت به بادام‌زمینی حساسیت دارد، کیک شکلات محتوی بادام‌زمینی بخورد، این اتفاق در بدن او رخ می‌دهد: آنتی‌بادی‌ها در مقابل عامل حساسیت‌زا در غذا، نوع خاصی از سلول‌های سیستم ایمنی را ایجاد می‌کنند که ورود مواد شیمیائی از جمله هیستامین را به جریان خون کاهش می‌دهد. هیستامین علائمی ایجاد می‌کند که چشم‌ها، گلو، دستگاه تنفسی، پوست و دستگاه گوارشی فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ممکن است واکنش‌های فرد خفیف یا بسیار شدید باشد. بعضی از علائم اولیه شخصی که واکنش حساسیت‌زا دارد، شامل آب‌ریزش بینی، دانه‌های پوستی توأم با خارش نظیر کهیر یا سوزش زبان و لب‌ها است. دیگر علائم شامل گرفتگی گلو، صدای دو رگه، خس‌خس‌کردن، سرفه، تهوع، استفراغ، معده درد، اسهال است. در موارد جدی‌تر، یک حساسیت غذائی باعث ایجاد آناقیلاکسی می‌شود. این مورد یک واکنش حساسیت‌زای ناگهانی و شدید است که به‌واسطه آن مشکلات متعددی رخ می‌دهد و می‌تواند بر پوست، تنفس، سیستم گوارش، قلب و رگ‌های خونی تأثیر بگذارند. در چنین مواردی فشار خون فرد افت می‌کند، مجراهای تنفسی باریک و زبان متورم می‌شود. افرادی که در معرض خطر این نوع واکنش هستند باید بسیار مراقب باشند و در مواقع اضطراری برای جلوگیری از تشدید علائم بیماری، تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرند. بسیاری از کودکان همزمان با افزایش سن، حساسیت خود را نسبت به شیر و تخم‌مرغ از دست می‌دهند. اما حساسیت‌های غذائی شدیدتر مثلاً به بادام‌زمینی، با انواع خاصی از ماهی و میگو، اغلب به مدت زیادی به‌طول می‌انجامد.
● اگر شما حساسیت غذائی داشته باشید چگونه به‌وجود آن پی می‌برید؟
اغلب تشخیص حساسیت غذائی در کودکان بسیار ساده است زیرا ممکن است کهیر بزنند یا مسائل دیگری برایشان پیش آید. اما در بیشتر مواقع، آنچه باعث بروز مشکل در کودکان می‌شود مبهم است. بعضی از غذاها ممکن است بیش از یک ماده سازنده داشته باشند. بنابراین اگر کودکی میگو را با سس بادام زمینی بخورد و در وی حساسیت ایجاد شود، مشخص نیست که آیا سس بادام‌زمینی باعث حساسیت وی شده یا میگو؟ برخی پزشکان معتقدند که حساسیت‌ها ممکن است ارثی باشند و این بدان معنا است که اگر والدین کودک یا دیگر خویشاوندان نزدیک آنها آلرژی‌های خاصی نظیر تب یونجه داشته باشند، کودک نیز احتمالاً به آن مبتلاء می‌شود.
بعضی از کودکان با داشتن حساسیت به مواد غذائی خاصی متولد می‌شوند و این در حالی‌ است که دیگران در طول زمان دچار این مشکل می‌شوند. این امر احتمالاً مربوط به محیط اطراف فرد یا تغییراتی است که همزمان با رشد او در بدنش ایجاد می‌شود. بسیاری از مردم نسبت به غذاهای خاصی واکنش نشان می‌دهند. اما در واقع به آن ماده حساسیت ندارند مثلاً افرادی که تحمل لاکتوز را ندارند، با خوردن شیر و لبنیات به دل ‌درد و اسهال مبتلاء می‌شوند. این بدان معنا نیست که افراد فوق، به شیر حساسیت دارند، بلکه بدن آنها نمی‌تواند قند موجود در شیر را تجربه کند.
● پزشک چه کاری انجام می‌دهد؟
در صورتی‌که فکر می‌کنید نسبت به یک ماده غذائی خاص حساسیت دارید، نزد پزشک بروید. اگر پزشکان تشخیص دهند که شما حساسیت غذائی دارید، احتمالاً شما را نزد پزشک متخصص آلرژی می‌فرستند. متخصص آلرژی، از شما درباره واکنش‌های گذشته سؤال می‌کند و اینکه چقدر طول کشیده تا پس از خوردن غذا علائمی نظیر کهیر روی بدن‌تان آشکار شود. همچنین ممکن است سؤال کند که آیا شخص دیگری در خانواده شما هست که آلرژی یا حساسیت وابسته به شرایط محیطی نظیر آسم یا اگزما داشته باشد. از طرفی شاید پزشک بخواهد از شما آزمایش به‌عمل آورد. این روشی است که مشخص می‌کند بدن شما چگونه نسبت به مقادیر اندکی از مواد غذائی که برایتان مشکل‌ساز است، حساسیت نشان می‌دهد. پزشک متخصص آلرژی، از عصاره مواد غذائی و احتمالاً از غذاهای حساسیت‌زای معمولی استفاده می‌کند تا ببیند آیا شما نسبت به آنها واکنش نشان می‌دهید. او یک یا چند خراش کوچک روی پوست شما ایجاد می‌کند و کمی از عصاره ماده غذائی را روی نقطه خراشیده شده می‌چکاند. بنابراین پزشک می‌تواند ببیند پوست شما نسبت به هر ماده چگونه واکنش نشان می‌دهد. اگر رنگ پوست شما مایل به قرمز و متورم شد، نشان‌دهنده این است که شما نسبت به آن ماده یا غذا حساسیت دارید. بعضی از پزشکان ممکن است خون شخص را جهت آزمایش به آزمایشگاه بفرستند. در آزمایشگاه خون شخص با بعضی از غذاها یا مودادی که ممکن است نسبت به آن حساسیت داشته باشد، مخلوط می‌شود و آنتی‌بادی‌های خاص بررسی می‌شوند. باید به خاطر داشته باشیم اگرچه پزشک حساسیت‌های غذائی را با قرار دادن فرد در معرض مقادیر بسیار کمی از غذاها، آزمایش می‌کند. شما نباید این کار را در خانه انجام دهید! بهترین مکان برای یک تست آلرژی، مطب پزشک است که در آنجا اگر شما واکنش شدیدی نسبت به مواد غذائی نشان دهید، تحت مداوا قرار می‌گیرید.
حساسیت‌های غذائی چگونه درمان می‌شوند؟
هیچ داروی خاصی برای حساسیت‌های غذائی وجود ندارد. بعضی از حساسیت‌ها خیلی زود برطرف می‌شوند و بعضی دیگر، به‌خصوص در مورد کودکان ممکن است تا پایان عمر همراه آنها باشد. بهترین درمان آن است که خیلی ساده از ماده غذائی حساسیت‌زا یا هر نوع غذا یا نوشیدنی که حاوی آن مواد است، پرهیز کنیم. یکی از روش‌ها برای اطلاع از اجزاء تشکیل‌دهنده مواد غذائی خواندن برچسب روی آن‌هاست. پزشکان و کلینیک‌های آلرژی، با ارابه فهرستی از غذاهای سالم و ناسالم می‌توانند به این امر کمک کنند. بعضی از افرادی که حساسیت بالائی دارند، ممکن است لازم باشد از غذاها پرهیز کنند و این فقط بدان خاطر است که غذاها در همان کارخانه‌ای تهیه می‌شوند که غذاهای مشکل‌آفرین برای این افراد را تولید می‌کنند.
● داشتن برنامه مدون
با وجود تمام سعی که به خرج می‌دهید، ممکن است تصادفی مادهٔ ناجوری را بخورید. در این مواقع باید خونسرد بوده و به‌دنبال یک طرح فوریتی باشید. در واقع قبل از آنکه خطائی اتفاق بیفتد، ایجاد یک طرح طبق نظر پزشک و نزدیکان شیوهٔ مناسبی خواهد بود. طرح به‌شما می‌گوید در مواقع بروز حساسیت چه کار باید بکنید، مشکل خود را با چه کسی در میان بگذارید و چه نوع داروئی بخورید. ممکن است در شرایط حاد نیاز باشد داروی ضد حساسیت به شما تزریق شود. که البته اینکار فقط باید با نظر پزشک و متخصص آلرژی و در بیمارستان با کلینیک آلرژی صورت گیرد تا واکنش‌های شما تحت‌کنترل باشد.
● زندگی با وجود حساسیت‌های غذائی
داشتن حساسیت‌ غذائی یک دردسر است اما به فعالیت روزانهٔ شخص لطمه‌ای وارد نمی‌کند. اگر شخص به بعضی از مواد غذائی حساسیت داشته باشد، کلینیک آلرژی به وی کمک می‌کند تا مواد تشکیل‌دهندهٔ غذای را که حساسیت‌زا هستند، بشناسد. پدر، مادر و دیگر بستگان شخص نیز می‌توانند وی را یاری کنند تا واکنش‌های حساسیت‌زا را از بین ببرد. اما اگر شما غذائی را دوست دارید که در لیست ”غذاهای ممنوعه“ وجود دارد، چه باید بکنید؟ خوشبختانه امروز بسیاری از شرکت‌ها به‌جای غذاهای دلخواه، از لبنیات گرفته تا پوره‌ سیب‌زمینی، گندم و شیرینی‌های دارای تکه‌های شکلات، جایگزین‌های مناسب آنها را تولید کرده‌اند تا افراد دارای حساسیت بدون بروز مشکل، از آنها استفاده کنند.
یک واکنش حساسیت‌زا ممکن است درست زمانی‌که فرد غذا می‌خورد یا چند ساعت پس از آن آشکار شود.

منبع: www.kids health.com
مترجم: پگاه امیر دیوانی

منبع : مجله بهکام