دیاپیریسم نمک در حوضه کلوت (شمال خاور اردکان)

حوضه کلوت (شمال خاور اردکان) در طی کوهزایی لارامید و در ابتدای پالئوسن تشکیل شده است. ضخامت نسبتا زیاد رسوبهای ترشیری که در مرکز این حوضه به ۳۸۰۰ متر می رسد، نشان دهنده فرونشست و تحرک بستر حوضه در این زمان است. این رسوبها، به جز در ائوسن میانی که رخساره دریای کم عمق را نشان می دهد، اغلب از نوع تخریبی - تبخیری و دارای رخساره قاره ای هستند. از نظر زمین ساختی، ویژگی اصلی این حوضه وجود ناودیس های باز با هسته رسوبهای آواری و تاقدیس های بسته با هسته نمک به سن ائوسن زیرین است. در مرکز حوضه کلوت توده های نمک اغلب به صورت دیاپیرهای سوراخ کننده در لایه های پوششی نفوذ کرده و در سطح زمین ظاهر شده اند که اغلب به طور هم روند با محور تاقدیس ها و یا در امتداد گسل های موجود در لایه های پوششی، تشکیل شده اند به سمت باختر و خاور حوضه، جایی که ضخامت لایه اولیه نمک کاهش می یابد، گنبدهای نمکی، توالی عادی رسوبی را نسبت به لایه های پوششی خود نشان می دهند. در پایانه خاوری و باختری حوضه، ساختارهای دیاپیری نمک پایان می پذیرند و توده های بر جای نمک در هسته چین خوردگی ها تشکیل برجستگی های کم ارتفاعی را می دهند. نکته قابل توجه، هم جهت بودن روند ساختارهای برجسته فوق با روند تاقدیس های دیاپیری در این حوضه است و چنین به نظر می رسد که برخی از دیاپیرها در محل ساختارهای برجسته قدیمی نمک تشکیل شده باشند. مسلما پتانسیل دیاپیریسم و خیزش نمک، با میزان برجستگی در توده اولیه نمک ارتباط مستقیم دارد.

رامین ارفع نیا
همایون صفایی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی