۴ نوامبر سال ۱۹۱۱ میلادی ـ یک نمونه از «بده ــ بستان» سرزمین های دیگر توسط اروپاییان

پس از چهارماه چانه زدن، چهارم نوامبر سال ۱۹۱۱ میلادی میان آلمان و فرانسه قرار دادی امضاء شد که به موجب آن، دولت وقت آلمان این حق! را به دولت فرانسه داد که سرزمین مراکش (مغرب) را تحت الحمایه خود قراردهد!. در عوض دولت فرانسه ۹۶ هزار مایل مربع از اراضی شمال کنگو برازاویل را که هم مرز کامرون بود به آلمان بخشید که قبلا خود را مالک کامرون اعلام کرده بود!. قرنها بود که به چنین صورت هایی دولتهای اروپایی حتی بدون تحمل کوچکترین زحمت و تنها در سایه اسلحه نظامی برتر و بی اعتنا بودن به اخلاقیات و حقوق دیگران، سرزمین های واقع در قاره های دوردست را مالک می شدند!.
با سازشی که ذکر آن رفت اختلاف نظر آلمان و فرانسه برطرف شد و فرانسویان خرسند بودند که با تصاحب رایگان سرزمین مراکش، یک امپراتوری در شمال افریقا که شامل تونس، الجزایر و مراکش بود تشکیل می دادند. در آن زمان ایتالیا مالک لیبی و انگلستان صاحب مصر، سودان و قسمتی از سومالی بود و در سراسر شمال قاره آفریقا حتی یک وجب زمین که متعلق به قدرتهای اروپایی نباشد به دست نمی آمد.
باوجود این که در این داد وستد، آلمان معادل وسعت خودش زمین مفت به دست آورده بود روزنامه های این کشور از روز بعد دست به اعتراض زدند که در این داد و ستد مغبون شده اند و فرانسویان سرشان کلاه گذارده اند! بدبختی دنیا را ببین.
این معامله که حتی مردم کنگو برازاویل از آن آگاه هم نشدند سبب شد که وسعت وطنشان برای همیشه کوچک شود!.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز