اثر رفتار درمانی گروهی بر نشانه های اختلال استرس پس از سانحه زلزله بم در کودکان: یک کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل شده

● هدف:
در کودکان و نوجوانان حوادث طبیعی باعث تخریب عملکرد عملکرد فردی و اجتماعی و تهدید تمامیت فیزیکی و یا روانی می گردد. روش های مختلفی برای مقابله با اثرات این گونه وقایع بکار رفته است. بازگویی روانشناختی و روش های رفتاری در پیشگیری و درمان نشانه های اختلال استرس پس از سانحه بکار رفته اند. در مطالعات مختلف اثر این روشها بطور جداگانه و اکثرا در بزرگسالان بررسی شده که نتایج بخصوص در مورد بازگویی روانشناختی متناقض بوده است ولی مشخص نیست که ترکیبی از این دو روش مداخله، در تخفیف و یا کاهش شدت نشانه های این اختلال در این گروه سنی موثر باشد. به منظور ارزیابی اثر گروه درمانی مبتنی بر بازگویی روانشناختی هم زمان با روشهای رفتاری در کودکان این مطالعه انجام شد.
● روش مطالعه:
در یک کارآزمایی بالینی دو گروهی تصادفی شده در مقایسه با گروه شاهد، کودکان ۶ تا ۱۲ سالی که نشانه های اختلال استرس پس از سانحه زلزله بم را بر اساس معیارهای DSM-IV داشته و نیازمند درمان دارویی بخاطر شدت اختلال و یا هم زمانی سایر اختلالات روانپزشکی نبودند تحت مداخلات گروهی شامل یک جلسه بازگویی روانشناختی و ۳ جلسه درمان رفتاری قرار گرفتند و نشانه های اختلال توسط مصاحبه نیمه ساختار یافته برای اختلالات اسکیزوفرنی و خلقی کودکان (K-SADS) قبل و بعد از مداخله ارزیابی و نتایج با گروه شاهد مقایسه شدند.
● یافته ها:
تعداد ۱۰۰ نفر کودک ۶ تا ۱۱ سال از بازماندگان زلزله بم با میانگین سنی ۰۷/۹ سال وارد مطالعه شدند و در دو گروه مداخله و شاهد قرار گرفتند. تعداد ۲۰ نفر از شرکت کنندگان به دلیل مهاجرت و یا تمایل شخصی از مطالعه خارج شدند. دو گروه در شاخص های جمعیتی و شاخص های مربوط به شدت استرس تفاوت معنی دار نداشتند. تفاوت میانگین قبل و بعد فقط در مورد نشانه های یادآوری در گروه مداخله در جهت کاهش معنی دار بود و در مورد نشانه های اجتناب، برانگیختگی و مجموع نشانه های اختلال استرس پس از سانحه این تفاوت به لحاظ آماری معنی دار نبود. در گروه شاهد تفاوت قبل و بعد در جهت تشدید علایم معنی دار و این تفاوت با گروه مداخله نیز جز در شاخص برانگیختگی در سایر شاخص ها معنی دار بود.
● نتیجه گیری:
مداخلات رفتاری گروهی می توانند باعث کاهش علایم یادآوری و نیز مانع از تشدید سایر علایم اختلال استرس پس از سانحه در کودکان شوند.

جواد محمودی قرایی
محمدرضا محمدی
مهدی بینا
محمدتقی یاسمی
یوسف فکور
فاطمه نادری

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت