جنون جنگ در قفقاز

در حالی که جهان درگیر اخبار آغاز رسمی بازی‌های المپیک است، قفقاز شاهد جنگی محدود اما خطرناک است. بر اساس اخبار منتشره، نیروهای گرجی برای تصرف و کنترل اوستیای جنوبی اقدام به حمله و محاصره تسخینوالی پایتخت این منطقه خودمختار کرده‌اند. تنها ۲۴ ساعت زمان نیاز بود تا روسیه با شدت و حدت به این اقدام پاسخ دهد. روسیه در آغاز با بمباران مواضع ارتش گرجستان و یکی دو منطقه در داخل خاک گرجستان به این بحران ابعاد جدیدی افزود. از مدت‌ها پیش روابط روسیه و گرجستان بحرانی و نامطلوب بود. این ناهماهنگی حتی ریشه در گذشته‌های دور دارد. منطقه مذکور که زمانی به امپراتوری ایران تعلق داشت، پس از سلسله صفویه شاهد حضور روس‌ها در قفقاز بود.
اختلا‌ف مذهبی و سیاست‌های غلط در کنار تمایل قفقاز به جدایی از ایران و فرصت‌طلبی روس‌ها عموما به معاهداتی منتهی شد که در آن قفقاز به‌طور کامل از ایران جدا شد. اما در روند ادغام در تمدن و فرهنگ روسی نیز اختلا‌لا‌تی بروز نمود. ارمنستان در مقایسه با گرجستان که آنها نیز از نظر مذهبی به کلیسای روسیه نزدیک بودند از همگرایی بیشتری با روسیه برخوردار بود. اما گرجستان فاصله معناداری را با روسیه حتی در دوران استالین حفظ نمود که توضیح آن در این مجال ممکن نیست. با استقرار اتحاد جماهیر شوروی یک نوع مرزبندی تصنعی برای حفظ بالا‌نس روسیه در این مناطق شکل گرفت و استالین با تقسیم‌بندی سیاسی نقاط اختلا‌ف زیادی در این جمهوری‌ها باقی گذاشت.
با فروپاشی شوروی، گرجستان به تدریج فاصله خود را نشان داد. اوستیای جنوبی که ناحیه‌ای خودمختار در ترکیب گرجستان بود اعلا‌م داشت می‌خواهد مستقل باشد اما گرجستان با این خواسته مخالفت کرد. ازویاد گامساخوردیا رئیس‌جمهور وقت گرجستان تلا‌ش نمود از اختیارات این منطقه بکاهد و آن را به گرجستان ملحق نماید اما اوستیای جنوبی و آبخازیا از حمایت روسیه برخوردار بودند. لذا تا سال ۱۹۹۲ درگیری‌هایی بین دو منطقه وجود داشت و سرانجام گرجستان کنترل این منطقه را از دست داد. از آن زمان قرار شد تا نیروی حافظ صلح که از ۳ گردان روسی، اوستیای شمالی و گرجی تشکیل می‌شد مرزهای گرجستان و اوستیای جنوبی را کنترل نماید. با انتخاب مجدد ساکاشویلی که از ارتباطات مطلوبی با غرب و ایالا‌ت متحده برخوردار است، وی تلا‌ش نمود تا اوستیا را به گرجستان برگرداند. این موضوع مورد مخالفت روسیه قرار داشته، آن را در راستای سیاست تحریک و انحراف منافع روسیه ارزیابی می‌کرد.
روسیه از اینکه گرجستان تمایل خود را برای پیوستن به ناتو اعلا‌م داشته سخت عصبانی است و این اقدام را تهدیدکننده منافع ملی و امنیت مرزهای نزدیک خود می‌داند. از سویی روسیه اعلا‌م کرده بود چنانچه گرجستان بخواهد در وضعیت اوستیا تغییری ایجاد نماید از خود واکنش نظامی نشان خواهد داد. تهدیدی که به نظر می‌رسد چندان از سوی گرجستان جدی تلقی نشده است زیرا آنها به حمایت آمریکا و غرب امیدوار بودند. از سوی دیگر آغاز بازی‌های المپیک شاید بهانه‌ای بود تا طرف روسی نخواهد دست به واکنش بزند. حال به نظر می‌رسد محاسبات گرجستان غلط از آب در آمده است. اینک روسیه کنترل اوستیا را در دست گرفته و حاضر نیست شاهد به چالش کشیدن هرروزه اقتدار خویش باشد. روسیه می‌داند چنانچه در این ماجرا کوتاه آید، فردا باید منتظر نیروهای ناتو در کنار مرزهای طولانی خود باشد. لذا این تصور که شاید روسیه از این فرصت برای حل نهایی این بحران و گوشمالی گرجستان استفاده نماید شاید چندان دور از ذهن نباشد. ‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی