آدم ها یا برنامه ها

اندکی بیش از یک ماه دیگر انتخابات نظام پزشکی تکرار خواهد شد و این در حالی است که این انتخابات دارای اهمیت ویژه یی نه تنها برای پزشکان که برای کل جامعه است.
از آنجا که دموکراسی پیش از آنکه حقی گرفتنی یا دادنی باشد فنی آموختنی است و از آنجا که به نظر می رسد جامعه ما در فراگیری این دانش هنوز نوآموزی دبستانی است، انتخاباتی که میان طبیبان یک جامعه برگزار می شود، نمی تواند الگوی انتخابات آن جامعه نباشد. اگر اشکالاتی هم در جریان آن مشاهده شود نمی تواند خارج از اشکالات موجود در فرهنگ آن جامعه باشد و نمی تواند بر فرهنگ آن جامعه بی تاثیر بماند.
البته که انتخابات با رای مخفی و رای فرد به فرد (یعنی انتخاب یک فرد توسط یک فرد دیگر) شرط لازم برای هر انتخاباتی است، اما باید توجه داشته باشیم شرط کافی آن نیست و تنها و تنها شکل ظاهری این انتخابات است و از اینجا تا یک انتخابات آگاهانه (به معنای فنی آن) راه درازی در پیش داریم. در واقع در یک انتخابات، افراد با انتخاب یک فرد، یک راه یا یک روش را برمی گزینند یعنی رای به یک فرد تنها وسیله یی است برای برگزیدن راه و روشی که آن فرد پیش نهاده وگرنه انتخاب افراد با تمام نیکی هایی که می توانند داشته باشند به هیچ رو حلال مشکلات نیست. در یک دموکراسی، مهم فعل یا خواسته یی است که باید به اجرا درآید. اینکه چه کسی این کار را انجام دهد در مراتب بعدی اهمیت قرار می گیرد. برای اینکه در یک انتخابات یک راه و روش برگزیده شود باید مراحل مختلفی را از سر گذراند؛ اول اینکه اساساً این راه و روش باید به دقت ترسیم شود. تا هدف و راه و روشی ترسیم نشده باشد اساساً موافقت یا مخالفت بی معنی است. ترسیم یک راه و روش مثلاً در سیستم بهداشتی درمانی یا حداقل در احقاق حقوق یک قشر خاص نظیر پزشکان مستلزم ساعت ها بلکه روزها کار کارشناسی و بحث و جدل است و وقتی این راه ترسیم شد باید به نحو مناسبی هم اعلام شود و هم از سیستم موجود درخواست شود. تنها درصورت وجود نظرات متفاوت و برآورده نشدن آنهاست که انتخابات بین گروه های مختلف به لحاظ فنی دارای معنا و واجد عمق دموکراتیک خواهد بود وگرنه انتخابات به انتخاب افراد با در نظر گرفتن آشنایی قبلی و نوعی «احساس» مبهم تشریک منافع و حتی با در نظر گرفتن تن صدا و خصوصیات چهره تقلیل خواهد یافت.
در مورد انتخابات فعلی نظام پزشکی باید گفت تاکنون ما شاهد بحث و جدل آشکاری در مورد راه های پیشنهادی گروه های مختلف پزشکان در حل معضلات درمانی و احقاق حقوق حرفه یی (که متولی هر دو آنها به شیوه خلق الساعه یی همین سازمان نظام پزشکی است) نبوده ایم که هیچ، حتی از وجود گروه بندی های خاصی حول موضوعات مختلف هم بی اطلاع هستیم. معلوم نیست آیا جریانات خاصی میان پزشکان هستند که فرمول بندی خاصی درباره ریشه مشکلات بهداشتی درمانی کشور داشته و بتوانند راهکارهایی عملی قبل از انتخاب ارائه دهند یا همه باید به نیت پاک کاندیداها از روی سوابق آنها، خصوصیات چهره شان و احیاناً لحن صدایشان ایمان بیاوریم و آنها از آنجایی که آدم های خوبی هستند صبح روزی که انتخاب شدند به ما خواهند گفت که چه برنامه یی دارند. شاید بحث هایی بین برخی خواص جریان داشته باشد، اما در عرصه عمومی از این بحث ها هیچ اطلاعی وجود ندارد. وجود چنین بحث هایی در بین خواص (به فرض وجود) هم به خودی خود نقض غرض محسوب می شوند چرا که اگر قرار است همه چیز بین «خواص» حل و فصل شود پس انتخابات عمومی برای چیست؟ آیا این بحث ها را برای قشری که حداقل تحصیلات آنها دکترا است هم نمی توان باز کرد؟
در میان رسانه های گوناگون پزشکی همواره مقالات متعددی در مورد مسائل مختلف پزشکی جریان دارد که مضمون اکثریت آنان انتقاد از وضع موجود است، اما هیچ کدام از این مطالب معطوف به جانبداری از گروه خاصی با فرمول بندی خاصی از مشکلات و راهکارها نیست. معلوم نیست در لحظه انتخاب، این انتقادات به چه انتخاب عملی و با چه خواسته هایی منجر می شوند. گروه های سیاسی موجود در جامعه نیز در حیطه پزشکی دارای فرمول بندی خاصی نیستند. از آنجا که بخش عمده مسائل بهداشتی درمانی ما ریشه در مسائل کلی کشور دارد نداشتن برنامه و روش در برخورد با مسائل بهداشتی درمانی کشور زیبنده گروه های سیاسی فعال در کشور ما از هر طیف سیاسی نیست.
به راستی آیا پزشکان، ماه آینده به گروهی از پزشکان بدون ارائه برنامه یی مشخص و گروهی رای خواهند داد؟ آیا پزشکان هم بدون هیچ مناظره مستقیم بین کاندیداها حول برنامه هایشان تصمیم خواهند گرفت؟
اگر پزشکان هم بدون چنین تمهیداتی که لازمه تعمیق انتخابات است به پای صندوق های رای بروند آنگاه این سوال جدی پدید نمی آید که مگر تحصیلات عالی در کشور ما دارای هیچ بار فرهنگی- اجتماعی خاصی نیست؟ مگر تحصیلات عالی صرفاً از یک زاویه تنگ تکنولوژیک صورت می گیرند؟
پس تا دیر نشده در همین چهار، پنج هفته کاندیداها بکوشند نظرگاه های روشنی که قطعاً باید برآمده یک کارگروهی با اسم و آدرس روشن باشند برای ما رای دهندگان بیان و مخالفت های اصولی خود را با سایر کاندیداها روشن کنند و ما هم بکوشیم از هر کانالی که می توانیم چنین نظرگاه هایی را (به فرض وجود) دریابیم و البته متوجه باشیم که نه تنها الگویی برای رای دهندگان و انتخاب شوندگان انتخابات های عمومی هستیم بلکه رفتار ما عیاری است که تحصیلات عالی کشور را نیز می توان با آن محک زد.

دکتر بابک زمانی
متخصص مغز و اعصاب

منبع : روزنامه اعتماد