حاکمان اینترنت

آیا تا بحال فكر كرده­اید كه این كدام قسمت از اینترنت است كه اگر از كار بیفتد كلیت شبكه وب تعطیل خواهد شد؟ یا سوال را طور دیگری مطرح كنیم، طبق برهان سینوی در فلسفه، ابن سینا معتقد است هر چیزی برای ـ بردن و شدن ـ نیازمند علت است ولی اگر یك علت­العلل غایی وجود نداشته باشد و علت هر چیزی یك واقعیت دیگر باشد امكان اینكه دنیایی حاصل گردد به صفر می­رسد. چراكه باید واقعیتی نیز باشد كه برای بودن یا نبودن نیازمند علت دیگر نباشد. حال طبق همین برهان، در اینترنت چگونه می­توان به دنبال علت العلل و مركز اولیه اینترنت بود. شاید بتوان گفت كه محیط سایبر تا حدودی این برهان را به چالش كشیده است چراكه اینترنت طوری طراحی شده است كه در صورت از كار افتادن بخشی از شبكه، سایر بخش­ها به فعالیت خود ادامه خواهند داد. بعبارت دیگر طراحان اینترنت محوری­ترین اصل پیش روی خود درباره بقای اینترنت را تمركز زدایی قرار داده­اند به این معنی كه وب برای بقا و دوام نیازمند خاموش شدن هیچ كامپیوتر خاصی نیست و اگر چنین اتفاقی بیفتد كامپیوترهای دیگری هستند كه بتوانند همان وظیفه را بر عهده بگیرند ولی موضوع به این بی­دروپیكری­ها هم نیست و هستند كسانی كه بر اینترنت و عملكرد آن نظارت دارند. این مسئله یعنی نظارت بر اینترنت به یكسری شركت­های فنی و غیردولتی واگذار شده است كه البته دولت ایالات متحده هم اكنون بر آنها نظارت دارد. عالی­ترین مراجع تصمیم­گیری و تصمیم­سازی درباره اینترنت را می­توان ISOC وICANN معرفی كرد. عموم مراجعی كه تحولات را رهبری می­كنند به صورت داوطلب و غیرانتفاعی عمل می­نمایند و اعضاء آن متخصصین هستند كه می­توانند از سراسر جهان نظرات خود را به این ارگان­ها انتقال دهند. ولی مسئولیت این ارگان­ها نیز بصورت قانونمندی طراحی شده است. برای مثال ISOCكه یك نهاد داوطلب محور می­باشد توسط یك شورای عالی به نام IAB (Internet Architecture board) یا شورای عالی برای مسئولیت فنی تحولات، رهبری می­شود و هدف آن توسعه فناوری­ها موجود برای گسترش و در عین حال تبادل اطلاعات می­باشد. ولی امروزه آنچه به عنوان حاكم اصلی و اداره كننده خاص اینترنت به شمار می­رود شركت ICANN می­باشد كه در اینجا سعی می­كنیم به معرفی و بررسی آن بپردازیم. از آنجا كه پرداخت فنی به آن قصد اصلی ما نیست بیشتر می­خواهیم معرفی اجمالی تخصصی را به همراه نقطه نظرات حقوقی عجین نماییم.
ICANN: واقعیت آن است كه هم اكنون هیچ مامور، پلیس و انتظاماتی در راه عبور و ارسال مطالب به شبكه جهانی وب در سطح بین­المللی وجود ندارد و به عبارت دیگر كارت زرد و قرمز در دست هیچ داوری نیست تا كسی از زمین اخراج شود. ولی در عین حال برعكس آنچه همگان فكر می­كنند محیط مجازی آنقدرها هم یتیم نیست. شركت آیكان امروزه به عنوان گرداننده اصلی اینترنت شناخته می­شود و با مدیریت خوبی كه براه انداخته است می­تواند امیدواری­های فراوانی را به وجود بیاورد. پیش از سال ۱۹۹۸ میلادی تنها موسسه­ای كه به كار ثبت اسامی و قانونی كردن عناوین و یا به عبارت بهتر دادن پاسپورت برای ورود به محیط وب اقدام می­كرد موسسه استانداردهای ملی آمریكا NSI بود كه چون یك سازمان دولتی به شمار می­رفت بخوبی می­توانست برای منافع آمریكا برنامه­ریزی نماید. در این سال بود كه ایالات متحده و متخصصین اینترنت تصمیم گرفتند این وظیفه را به یك سازمان غیرانتفاعی واگذار كنند. از این بابت بود كه مرجع ثبت حوزه­های ژنریك با سطح بالا به سازمان ICANN سپرده شد و قرار بر این شد تا چند مرجع ثبت تحت نظر آن به كار ثبت حوزه­های جهانی و بین­المللی بپردازند.به این ترتیب بود كه آیكان بر مبنای تفاهم نامه­ای با وزارت بازرگانی آمریكا در نوامبر ۱۹۹۸ به وجود آمد و به عنوان یك شركت خصوصی غیرانتفاعی در ایالات كالیفرنیا به ثبت رسید. در سند تأسیس آن ۳۵ هدف برای آیكان طراحی شده است كه بعضی از آنها به شكل تخصصی و فنی و برخی دیگر به شكل‌های رفتاری در امور ارگانیزاسیون قابل شناسایی می­باشند. ولی واقعاً چه تعریفی را می­توان از آیكان و عملكرد آن به دست داد. از نظر میلتون مولر، این شركت، محلی است كه قدرت را در بین گروه­های كوچك كه حتی فاقد نماینده در آن نیز هستند تقسیم می­كند. وی در ادامه می­افزاید آیكان یك مدل آزمایشی از یك نوع دولت جهانی است كه در آن بجای مبنا قرار گرفتن قدرت و مشروعیت داخلی یك پیمان مبنا قرار گرفته است و از این لحاظ یك تجربه فوق­العاده بحساب می­آید. دولت آمریكا كه داعیه حكومت بر جهان را دارد می­تواند از فیلتر ظرفیت­های متعددی كه به این شركت سپرده شده تجارت گرانسنگی را بدست آورد. ایجاد این شركت در میان شلوغی سال­های قبل از ۲۰۰۰ یك نوع اجماع به حساب می­آید. شركت­های كوچك و بزرگ فراوانی به وجود آمده بودند و هریك ادعاهایی نسبت به اینترنت مطرح می­كردند لیكن ایجاد آن یك توافق جمعی بود كه طی آن ادعاهای متعددی كنار گذاشته شده و در عوض بر روی یك واقعیت مشخص تمركز حاصل شد. هرچند عده­ای می­خواهند این شركت را یك محل كاملاً تخصصی و فنی معرفی نمایند لكین واقعیت چیز دیگری است. در حالت كلی ایجاد آیكان وابسته به جریانی بود كه در آن جامعه به تعریف دیگری از مصالح سیاسی و اجتماعی و تجاری رسیده بود و از این لحاظ این شركت را می­توان به محل سیاسی ۲۴ عیار معرفی نمود.حتی پروفسور میلتون مولر كه از پیشروان این شركت به شمار می­آید آن را محلی فوق­العاده سیاسی می­خواند. لازم است در اینجا به تعریفی كه رئیس آیكان از آن ارائه می­دهد نیز توجه كنیم پاول تومی معتقد است، سازمان وی یك نهاد ملی و متشكل از گروه­های ذی نفع برای هماهنگ كردن مشخصه­های منحصر به فرد سیستم­های اینترنت است. وی معتقد است كه نشست­هایی كه آیكان برگزار می­كند بیشتر بر زمینه­های فنی استوار است و دلیل او هم این است كه این نشست­ها بروی همه باز بوده و تمام متخصصین می­توانند در آن شركت كنند.دولت­ها معتقدند با بودن ICANN آمریكا می­تواند هر لحظه كه بخواهد اینترنت را برای هر محلی كه خواست قطع یا وصل نماید. مشكل دولت­ها بودن یا نبودن آیكان نیست، مسئله، تسلط ملی یا بین­المللی بر روی این نهاد است. دولت­ها ابتدا سعی كردند اطلاعاتی كه از ICANN دارند افزایش دهند وقتی اطلاعات آنها به آن حد رسید كه فهمیدند نبض اینترنت در كالیفرنیا زده می­شود خواستند تا در آن مشاركت نمایند.به هر حال امروزه مشكل اصلی بر روی همین شركت است چون هرچند عده­ای با آن مشكلی ندارند ولی عده بیشتری معتقدند یك شركت خصوصی نمی­تواند حاكمیت بر اینترنت را در اختیار تام خود داشته باشد و باید یك سازمان بین­المللی و با پروسه­های دموكراتیك همانندITV برخی وظایف آن را برعهده بگیرد. ولی به نظر دانشمندان دولت­ها قادر به اداره اینترنت نیستند و این وظیفه باید در هر یك سازمان تخصصی باقی بماند. آنها معتقدند وقتی اینترنت در عملكرد خود دچار خدشه و ضعفی نشده است دلیلی ندارد كه كسی بخواهد در مدیریت آن تغییر ایجاد كند. وقتی تیمی توانسته است قهرمان نیم فصل شود چرا باید مربی آن را تغییر داد.
وظایف: سند تأسیس آیكان بگونه­ای تنظیم شده است كه مقررات حاكم بر اینترنت را در آنجا تنظیم می­نمایند و مراكز ثبت تابعه، موظفند از آنها تبعیت كنند. نام­گذاری وظیفه اصلی این شركت است ولی برعكس نامگذاری در میان انسان­ها، نامگذاری در اینترنت به عنوان حق ورود و كلمه عبور تلقی می­شود. یعنی اگر یك سایت نامی اختیار نكند كه آنهم توسط آیكان مجوز دریافت ننماید، نخواهد توانست در محیط سایبر متولد شده و به فعالیت بپردازد. نشانی اینترنتی در واقع یك پیش درآمد برای تولد شخص در محیط سایبر می­باشد. این مسئله امروز تا بدانجا پیش رفته است كه صنعت نوینی به نام تجارت نام­های ارزشمند را ایجاد كرده است ولی انتخاب این نام­ها فارغ از هر نوع قاعده و قانونی نیست. درست همین جاست كه ICANN و مقرارت آن وارد می­شوند. از آنجا كه شركت­ها و سایت­های متعدد و متفاوت علاقه­مند هستند تا از نام­های خوبی برای خود استفاده كنند علاقه­مندان نام­های مناسب افزایش می­یابد لیكن قانون سختی در اینترنت وجود دارد و آن­اینكه هر نام اینترنتی بایستی یگانه­باشد. این­نام­ها براساس اولویت ثبت­در اینترنت محقق می­شوند و همیشه كسی كه نخستین ثبت كننده است نسبت به دیگران حق تقدم خواهد داشت. مگر اینكه رعایت قانون یا نام­های تجاری شخصیت­های موجود و علی­الخصوص شركت­های معروف نشده باشد. اینجاست كه یكسری كارگزاران ثبت اسم­های اینترنتی فعال شده و در این راه به كمك موسسین جدید می­آیند. آیكان برخی مقررات خاص را در این زمینه ترتیب داده كه به عنوان مثال می‌توان به چند مورد از این مقررات اشاره كرد: ۱) نام­های انتخابی بایستی در محیط سایبر بی­سابقه بوده و مشابهت خاصی به علامت سایت دیگر نداشته باشد ۲) صاحب آن عنوان حق و منافع مشروعی نسبت به آن نام داشته باشد. در عین حال اسامی انتخاب شده از دو قسمت تشكیل می­شود. علاوه بر عنوان، یك پسوند نیز وجود داردكه به دو شكل تقسیم می­شوند. پسوندهایی كه برای سطح جهانی انتخاب می­شوند و با عنوان ژنریك سطح بالا خوانده می­شوند و اگر برای یك كشور انتخاب شوند نشان دهنده حضور محدود این سایت­ها هستند و به آنها عنوان حوزه ژنریك سطح پایین داده شده است. حوزه­های مطرح ژنریك سطح بالا عبارتند از: .com ، netو org
البته مدتی است كه بخاطر شلوغی اسامی در این سه پسوند، آیكان اجازه پسوندهای دیگری را همانند .biz برای شركت­های تجاری و .info برای مقاصد عمومی صادر كرده است. علاوه بر اینها پسوندهایی همانند .aero ، .coop ،.museum ، .name ، .pro- از دیگر پسوندهای حوزه ژنریك با سطح بالا شناخته می­شوند. البته آیكان وظایف دیگری از قبیل قانونی كردن قواعد، اختصاص منابع و تهیه استانداردهای لازم نیز دارد.
IETF: چنانچه گذشت ICANN توافقی بود بین شركت­های مدعی تا با كنار گذاشتن یكسری ادعاها، به یك توافقات مشترك دسترسی پیدا كنند. وقتی آیكان متولد شد نهادهایی مثلIAB, IETF یا Network Solution از بین نرفتند بلكه همگی سیطره آنرا پذیرفتند و زیر چتر حمایتی آن قرار گرفتند. IETF یكی از این شركت­هاست كه از جهت كاری زیر نظرISOC و از نظر قانونگذاری تحت حكومت آیكان قرار دارد. این مجموعه یك انجمن بزرگ برای استانداردهای باز است كه عملكرد آن مشاوره­ای است. این ارگان موظف است درباره استانداردهای موجود به طراحان سایت­ها، متصدیان و محققین مشاوره داد و آنها را راهنمایی كند. عملكرد این مجموعه برمبنای كار گروهی و وظایف عمده آن عبارتند از: الف) مسیریابیRouting ب) حملTransport و ج) امنیت شبكهNetwork security
بیشترین كاربردIETF هم اكنون توسط تاجران اینترنتی در جریان است. این شركت­ هرساله سه اجلاس برگزار می­نماید و در این اجلاس­ها مدیران نواحی مختلف آن دور هم جمع شده و به بحث و تبادل نظر می­پردازند. شیوه كار آنها نیز تقسیم بندی آنها در كمیسیون­های مختلف است و متخصصین درباره عموم مسائلی كه از دوره اجلاس قبلی تا اجلاس حاضر مطرح شده تبادل نظر كرده و راه كارهای مناسب را پیشنهاد می­نماید.IETF معمولاً به صورت گروه­های كاری تقسیم بندی شده و هر گروه به یك ناحیه مسلط می­شود و مسئول آن به عنوان مدیر ناحیه معرفی می­گردد. تجمع این مدیران نیز در گروهی به نام گروه رهبری مهندسی اینترنت بعمل می­آید. تفاوت این گروه رهبری با اجلاسیه­ها در این است كه در اجلاس­های مذكور علاوه بر اعضاءIETF دیگر متخصصین و صاحب­نظران نیز حق حضور و اظهار نظر خواهند داشت.پس از تشكیل گروه­های كاری و برای آنكه اقدامات آنها وجهه قانونی بیابد لازم است تا مجوز آنها توسطISOC صادر گردد ولی نظارت این نهاد به همین جا ختم نمی­شود. بلكه هر نوع شكایت از عملكرد گروه­های كاری به نهاد عالی آن یعنیTAB منتقل می­شود. آنچه گذشت شرحی از عملكرد فعلی مدیران اینترنت بود لیكن آنچه حائز اهمیت است داخلی بودن كلیه تصمیم­گیری­ها در این نهاد می­باشد. به عبارت دیگر هر تصمیم كه در این ارگان­ها آغاز می­شود زیر نظر مستقیم یا غیرمستقیم وزارت بازرگانی ایالات متحده بوده و از این روی قوانین اینها حتی اگر بصورت جهانی اجرا شود حالتی فراملی داشته و نمی­توان آنها را بین­المللی تصور نمود.
منبع: باشگاه اندیشه