سری را که درد می‌کند...

چشم‌هاش قرمز بود و دلش می‌خواست با زمین و زمان بجنگد: «امروز از صبح با سردرد از خواب بیدار شدم، وقتی بلند شدم، انگار یک بسته سیمان به جای سر رو تنم گذاشته بودند، این سردردها امانم را بریده است.»
هرکدام از همکارها درمانی برای سردرد او تجویز می‌کردند، یکی می‌گفت: قند خونت پایین است، کمی مواد قندی بخور خوب می‌شوی. یکی می‌گفت: از اعصاب است، چند روز برو سفر سردردهایت از بین می‌رود. یکی دیگر هم ادعا می‌کرد این دردهای میگرنی است و درمانی ندارد.
سردرد از قدیمی‌ترین بیماری‌هایی است که گریبان آدمی را گرفته است. این درد می‌تواند ریشه‌ها و دلایل مختلف، از استرس گرفته تا رژیم غذایی نامناسب و سایر عوامل داشته باشد. اما بدون توجه به علت آن باید گفت سردرد یکی از ناراحت‌کننده‌ترین دردها است که گاهی تا قسمت‌های پشت سر و حتی گردن هم نفوذ می‌کند.
● انواع سردرد
سردرد به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. سردردهای اولیه عبارتند از: میگرن، سردرد خوشه‌ای و سردرد مزمن روزانه، سردردهای ثانویه هم شامل سردردهایی هستند که علل و پاتولوژی‌های متعدد دارند.
۱) سردردهای اولیه
▪ میگرن:
یکی از شایـع‌ترین انواع سردرد است که معمولا به تدریج شروع می‌شود، بیشتر یک طرفه است و ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد. میگرن با زمینه ارثی از هنگام کودکی و نوجوانی، با سردرد ضربان‌دار و گاهی همراه تهوع و استفراغ و در بیشتر موارد بدون پیش‌درآمد (مقدمه) است. بیشتر اوقات، پیش‌درآمد میگرن به صورت اختلالات بینایی (مثل تاری‌دید)، یا در اندام‌ها به‌صورت احساس کرختی و یا به صورت سرگیجه بروز می‌کند و این نوع سردردها با تابش نور، تشدید می‌شود. شروع میگرن می‌تواند از ناحیه گیجگاهی، پیشانی یا پشت سر باشد. اغلب افراد میگرنی شخصیتی وسواسی و تحریک‌پذیر دارند. بیشتر افرادی که دچار سردردهای میگرنی می‌شوند، علائمی مثل سردرد یک‌طرفه و ضربان‌دار، تشدید سردرد با راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره، تهوع، استفراغ یا هر دو و یا ترس و گریز از نور یا صدا را دارند.
▪ سردرد خوشه‌ای:
این نوع سردرد بیشتر در مردان شایع است و مثل میگرن معمولا یک‌طرفه و شدید است و حدود ۳۰ دقیقه تا سه ساعت طول می‌کشد. بیشتر، نیمه‌شب و اول صبح‌ها شروع می‌شود و بیمار را بیقرار می‌کند. سردردهای خوشه‌ای نشانه‌های عصبی مثل اشک‌ریزش، احتقان و آبریزش بینی و گاهی برافروختگی چهره را همراه دارد.
▪ سردرد مزمن روزانه:
این نوع سردردها معمولا دوطرفه و همه‌گیرتر است. ضربان‌دار نیست و تهوع و استفراغ هم ندارد. اما افسردگی و اضطراب نقش بارزی در این نوع سردردها دارند. این سردرد بیشتر میانسالان را گرفتار می‌کند.
۲) سردردهای ثانویه
بسیاری از اختلالات بدن ممکن است به سردرد منجر شود. گاهی هم سردرد علامت بروز بیماری‌هایی مثل: اختلالات بینایی، بیماری‌های عروقی، خونریزی در نواحی مختلف مغز، اختلالات شریانی و وریدی مننژیت، آنسفالیت، آبسه‌های مغزی، سینوزیت، زونا، عفونت‌های سیستمیک و موارد مشابه. انواع مسمومیت با مواد غذایی و یا مواد شیمیایی نیز باعث بروز سردرد می‌شود.
▪ عوامل مستعدکننده سردرد
ـ غلط نشستن باعث انحراف ستون فقرات و فشار به مهره‌های گردن و در نتیجه باعث سردرد می‌شود.
ـ مصرف بی‌رویه قرص‌های مسکن، یکی از عوامل بروز سردرد است.
ـ کاهش آب بدن موجب خشک شدن سلول‌ها و بروز سردرد می‌شود. نوشیدن آب فراوان علاوه بر مزایای زیادی که دارد، از بروز بعضی سردردها هم جلوگیری می‌کند.
ـ بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها که حاوی تیرامین هستند، مثل پنیر (به خصوص پنیر مانده)، گوشت و نوشیدنی‌های تخمیر شده و همچنین غذاهای حاوی سولفیت مانند غذاهای کنسرو شده، سوسیس، کالباس و سایر گوشت‌های فراوری شده، باعث تشدید یا بروز سردرد در برخی افراد می‌شود. افرادی که زیاد به سردرد مبتلا می‌شوند، به مرور زمان و کمی دقت، متوجه می‌شوند که پس از خوردن چه نوع غذاهایی بیشتر دچار سردرد می‌شوند و می‌توانند با خودداری از مصرف این‌گونه مواد غذایی، از بروز آن پیشگیری کنند. توصیه می‌شود موقع سردرد، از مصرف موارد ذکر شده و زیاده‌روی در مصرف چای، قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار پرهیز شود.
ـ اگر هوای محیط کار و منزل، به بخارات مواد شوینده و رنگ آلوده باشد، بیشتر مواقع باعث سردرد می‌شود. بهتر است دراین حالت پنجره‌ها را بازکرده و هوای تازه تنفس کنید.
ـ یکی از عوامل اصلی ایجاد سردرد، بی‌خوابی یا خواب نامنظم است. برنامه‌ریزی برای زمان خواب و استفاده از محل مناسب از نظر نور و وسایل خواب می‌تواند در خوب خوابیدن موثر باشد. حتی اگر فرصت کافی برای خواب ندارید، سعی کنید زمان آن را منظم کنید و به آن پایبند باشید. گاهی حتی ارتفاع نامناسب بالش و یا بد قرارگرفتن سر در روی آن باعث سردرد می‌شود. پس بالش‌های مناسب‌تر را برای خواب امتحان کنید.
ـ استرس یکی از مهم‌ترین عوامل بروز سردرد است. برخی افراد هنگامی که مضطرب و نگران هستند، خیلی زود دچار سردرد می‌شوند و برخی دیگر، پس از سپری شدن دوران استرس.
ـ بعضی از خانواده‌ها برای ابتلا به سردرد مستعدتر هستند و انواع سردردها در افراد این خانواده‌ها مشاهده می‌شود.
ـ تغییرات هورمونی در برخی خانم‌ها (به خصوص در روزهای نزدیک به عادت ماهیانه) باعث بروز سردرد می‌شود.
ـ افرادی که رژیم‌های غذایی سخت می‌گیرند و یا خود را به کم‌خوری عادت می‌دهند، ممکن است به سادگی دچار سردرد شوند، قند خون این افراد معمولا پایین است.
● راه‌کارهایی برای کنترل سردرد
▪ استفاده از کیسه یخ روی‌ سر یا شستن صورت با آب خنک؛
▪ استراحت در یک اتاق آرام و نیمه تاریک؛
▪ قرار دادن دو عدد بالش‌ در دو طرف‌ سر؛
▪ دوری از محیط‌های پر سر و صدا و بوهای تند و آزاردهنده مثل عطرهای تند یا دود سیگار و قلیان؛
▪ نرمش و پیاده‌روی در روزهای عادی برای تقویت جسم و پیشگیری از بروز سردرد؛
▪ اجتناب از رانندگی و کار با وسایل‌ و ماشین‌های‌ خطرناک‌، موقع بروز سردرد؛
▪ پرهیز از خوردن مواد غذایی که باعث شروع یا تشدید سردرد می‌شود؛
▪ دوری از شرایط و محیط‌های استرس‌زا؛
▪ استفاده از دم کرده گل گاوزبان و بابونه برای کاهش درد.
● سردردهای اورژانسی
در هنگام بروز این علائم و موارد حتما به پزشک مراجعه کنید:
▪ هنگامی که اولین سردرد شدید را در سن بالای ۴۰ سال تجربه کرده‌اید؛
▪ هنگامی که علایم شروع سردرد در شما، به طور ناگهانی تغییر کرد؛
▪ هنگامی که اولین سردرد شدید شما به طور ناگهانی (در عرض یک دو تا دقیقه) بروز کرد؛
▪ هنگامی که سردرد شما با تب، استفراغ و بثورات پوستی شدید همراه شد؛
▪ هنگامی که سردرد شما با وجود مصرف مسکن‌ها و ایجاد شرایط مناسب شدیدتر شد.

هایده هنربری

منبع : روزنامه تهران امروز