بررسی تغییرات عملکرد جنسی زنان عقیم ‌سازی شده در مراجعین به بیمارستانهای منتخب شهر تهران در سال ۱۳۸۳

● زمینه و هدف:
عقیم‌سازی در زنان، بعد از مصرف قرص‌های ضد بارداری خوراکی، دومین روش پیشگیری از بارداری مورد استفاده در کشور می‌باشد، ولی با این وجود عملکرد جنسی متعاقب استفاده از این روش کمتر مورد توجه قرارگرفته است. اثرات عقیم‌سازی روی افراد بسیار متفاوت است. تاثیرات منفی آن ناشی از علاقمندی به حفظ قدرت باروری است و تاثیرات مثبت آن ناشی از رفع ترس از حاملگی ناخواسته و قطع عوارض استفاده از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری است. مطالعات گذشته‌نگر معمولا نشان‌دهنده تغییرات مثبت یا منفی در وضعیت فعالیت جنسی بعد از عقیم‌سازی‌اند؛ ولی مطالعات آینده‌نگر، بیشتر نشان دهنده عدم تغییر و یا بهبودی در وضعیت عملکرد جنسی می‌باشند.
با توجه به اهمیت عملکرد جنسی و درصد بالای استفاده از عقیم‌سازی در میان روش‌های پیشگیری از بارداری در ایران و با توجه به کمبود اینگونه پژوهشها در کشور، مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات عملکرد جنسی زنان عقیم شده در مراجعین به بیمارستان‌های منتخب شهر تهران در سال ۱۳۸۳ صورت گرفت.
● روش بررسی:
مطالعه روی ۱۰۶ خانم داوطلب عمل عقیم‌سازی در بیمارستان‌های منتخب شهر تهران قبل از عمل و ۳ ماه پس از عقیم‌سازی انجام شد. کلیة نمونه‌ها ایرانی و با نمره اضطراب و افسردگی کمتر از ۲ (با آزمون SCL۹۰) بودند و در دوران غیرنفاسی (حداقل یک سال بعد از آخرین زایمان) عقیم‌سازی شده بودند. شوهران تمامی نمونه‌های مورد بررسی نیز تنها یک همسر داشتند. گردآوری داده‌ها با مصاحبه ساختار یافته بود که فرم‌های آن شامل دو بخش سوالات دموگرافیک (۱۸ سوال) و بخش عملکرد جنسی (۱۶ سوال) در مورد مراحل میل جنسی، انگیزش جنسی، ارگاسم، مرحله فرونشینی و رضایت جنسی بود. اعتبار فرم‌های اطلاعات با روش اعتبار محتوا و اعتماد آن از طریق آزمون کرونباخ آلفا سنجیده شد. فرم‌های مصاحبه قبل از عمل عقیم‌سازی و ۳ ماه بعد از آن توسط یک کارشناس ارشد مامایی تکمیل ‌شد. داده‌های تحقیق با استفاده از آزمون‌ تی‌زوجی و با کمک نرم افزار SPSS(۱۰) بررسی و سطح معنی‌داری ۰۵/۰ در نظر گرفته شد.
● نتایج:
یافته‌های پژوهش نشان داد میانگین سنی خانمها ۴.۲±۳۳.۷ سال بود و اکثر خانمها بی‌سواد (۶/۵۶%) و خانه‌دار (۷/۸۷%) بودند و شغل همسر اکثر آنها (۹/۵۱%) آزاد بود. میانگین تعداد حاملگی خانمها ۱.۳±۳.۷ و میانگین تعداد فرزندان آنها ۰.۹±۳.۲ نفر و آخرین روش پیشگیری از بارداری مورد استفاده قبل از عقیم‌سازی در اکثر افراد (۳۴%) قرص بود. درآمد ماهیانه خانواده در اکثر خانمها (۱/۳۲%) بین ۱۵۰–۱۰۰ هزار تومان و اکثر آنها (۷/۵۴%) دارای منزل شخصی بودند. بررسی‌ها نشان داد که در میانگین درصد نمرات مراحل مختلف نزدیکی جنسی شامل میل جنسی، انگیزش جنسی، ارگاسم و عملکرد جنسی بعد از عمل عقیم‌سازی نسبت به قبل از آن تغییرات معنی‌داری وجود نداشت؛ اما میانگین درصد نمرات مرحله فرونشینی و احساس رضایت جنسی به طور معنی‌داری افزایش داشت (p<۰.۰۵) و به ترتیب از ۲۰.۷±۶۸.۲ به ۲۱.۴±۷۱.۶ و ۲۰.۵±۶۰.۱ به ۲۱.۵±۶۴.۳رسیده بود.
● نتیجه‌گیری:
با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان گفت که سه ماه بعد از عمل عقیم‌سازی، عملکرد جنسی نسبت به قبل از عمل در کل تغییری نکرده بود و به جز مرحله فرونشینی و احساس رضایت جنسی که بعد از عمل عقیم‌سازی بهبود یافته بودند. باقی مراحل افزایشی جزئی نسبت به قبل از عمل در پیگیری سه‌ماهه نشان‌ دادند. با توجه به اینکه عوامل مختلفی همچون فرهنگ، مذهب، ویژگی‌های فردی، شیوه زندگی و تصویر ارائه شده از زن در رسانه‌های گروهی و نیز عوامل دیگری به غیر از روش جلوگیری از بارداری، به عنوان یک امر کاملا شخصی و منحصر به فرد بر عملکرد جنسی تاثیر دارند، یافته‌ها قابل توجیه می‌باشند. انجام مطالعات مشابه با پیگیری طولانی‌تر پیشنهاد می‌شود.

گیتی ازگلی
ناهید صیادیان
ماهیار آذر
حمید علوی مجد

منبع : پایگاه اطلاعات علمی