چرا محرمانه!؟

چندی قبل رئیس‌جمهور، اظهار علاقه بسیاری از کشورها برای سرمایه‌گذاری در ایران و افزایش دادوستد با کشورمان را مورد اشاره قرار داد و در عین حال بر عدم اعلام نام برخی از این کشورها، به درخواست خودشان تأکید کرد.
در همان زمان، سرمقاله روزنامه به این موضوع پرداخت که اصولاً سرمایه‌گذاری‌های بزرگ غیرنظامی در یک کشور خارجی، موضوع محرمانه‌ای نیست و حتی در صورت تلاش طرفین برای مخفی نگهداشتن آن به‌دلیل روش‌های نوین نقل و انتقال وجوه و نیز رفت و آمدهای مکرر متخصصان و مدیران مالی، موضوع کشف خواهد شد اما این بحث از یک جهت دیگر اهمیت داشت زیرا قراردادهای اعلام نشده خارجی، به معنای انعقاد قراردادهائی بدون رعایت تشویقات رسمی مناقصه و مزایده می‌باشد که علاوه بر محروم کردن کشور از دترسی به ارزانترین قیمت‌ها در واردات و گرانترین قیمت‌ها در صادرات، روزنه‌ای مطمئن برای کسانی است که به دنبال سوءاستفاده‌های کلان اقتصادی هستند.
این رویه همچنین رانت اطلاعاتی برای برخی کارشناسان دست‌اندرکار پروژه‌ها ایجاد خواهد کرد که علاوه بر باز کردن منافذ فساد، در تضاد کامل با ایجاد فرصت‌های مساوی اقتصادی برای همگان است. البته با گذشت حدود ۲ ماه از آن مصاحبه، نه تنها هیچ‌یک از مسئولان دولتی به سؤالات مطرح شده در این مورد پاسخی ندادند، بلکه به‌نظر می‌ِسد برخی مخفی‌کاری‌ها در حال گسترش به قراردادهای قبلی نیز می‌باشد.
معاون سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرده است که ”وجود پرداخت شده به طرف روسی برای نیروگاه بوشهر، محرمانه است“. این اظهارات در حالی صورت می‌گیرد که قرارداد احداث نیروگاه بوشهر، هیچ‌گونه جنبه محرمانه و نظامی نداشته است و طرف روسی نیز تاکنون از اجراء به موقع تعهدات قراردادی، خودداری کرده است. در این شرایط، مخفی نگهداشتن مبالغ پرداخت شده و نحوه پرداخت‌ها به روس‌ها، هیچ کمکی به پشبرد پروژه ندارد و تنها باعث خواهد شد که فشار رسانه‌ها، نمایندگان مجلس و بسیاری از صاحب‌نظران بر مسئولان کاهش یابد و طرف روسی نیز با خیال راحت، بدقولی‌های خود را ادامه هد.
در صورتی‌که آشکارسازی این موضوع، اولاً بی‌دقتی‌های احتمالی در انعقاد قرارداد اولیه را آشکار و صاحبنظران را به ارائه راهکارهائی برای خروج از وضعیت فعلی و پیشگیری‌های آتی، تشویق خواهد نمود. ثانیاً با علنی شدن برخی پرداخت‌های اضافی احتمالی - آنگونه که چندی قبل رئیس سازمان انرژی اتمی به‌صورت رسمی اعلام کرد. فشار افکار عمومی بر مسئولان دولتی افزایش خواهد یافت و مذاکره‌کنندگان ایرانی، می‌تواند همین فشارها را به ابزاری برای چانه‌زنی موفق با طرف روسی تبدیل کنند.
از سوی دیگر اینگونه مواجهه با موضوع نیروگاه بوشهر، پیام غلط و مغرورکننده‌ای به طرف روسی مخابره می‌کند که گوئی ایرانی‌ها هیچ‌ گریز و گریزی از تداوم همکاری نسبتاً انحصاری با روس‌ها برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای ندارند که همین مسئله، آنها را در تداوم روش غیردیپلماتیک، غیرحقوقی و غیراخلاقی خود در فشار بر ایران برای کسب امتیاز بیشتر از غربی‌ها - مشخصاً آمریکا و چند کشور اروپائی، مصمم‌تر خواهد کرد.
البته ظاهراً این پیام قبلا نیز به‌نحوی به کشورهای دیگر مخابره شده و سران برخی کشورها آن را به‌خوبی باور کرده‌اند! سخنان دو روز قبل نخست‌وزیر پاکستان در مورد دعوت از روسیه برای مشارکت در پروژه خط لوله صلح - انتقال گاز ایران به هنداز طریق پاکستان - ظاهراً نخستین دستاورد این پیام است شاید سران پاکستان به این نتیجه رسیده‌اند که مشارکت روسیه در این پروژه، نه تنها دریافت وجه از ایران را آسان می‌کند، بلکه باعث افزایش مدارای طرف ایرانی نسبت به تأخیرها و بدقولی‌های پیمانکاران خواهد شد.
راستی به‌نظر شما دعوت از روسیه برای مشارکت در پروژه‌ای که هیچ‌یک از سه کشور دست‌اندرکار آن - ایران، پاکستان و هند - تاکنون کوچکترین اشاره‌ای به وجود مشکل مالی یا فنی در پیشبرد آن نداشته‌اند، آیا مفهومی غیر از آنچه در بالا آمده خواهد داشت؟
نگارنده بر این باور است ایجاد این تلقی در سایر کشورها، دستاورد مخفی کارت‌های غیرضروری درپروژه‌های اقتصادی غیرنظامی است. در حالی‌که آشکارسازی مراحل مختلف اقتصادی پروژه‌ها، باعث حساس شدن افکار عمومی و در نتیجه الزام مدیران داخلی به انجام به موقع مسئولیت‌های خود و حساب‌کشی دقیق از طوق‌های خارجی قراردادها، ناچار خواهد ساخت. ضمن آنکه از افتادن سرمایه‌گذاران خارجی در وادی تحلیل‌های غلط نسبت به‌نحوه مواجهه کشورمان با آنها جلوگیری خواهد کرد.

منبع : روزنامه آفتاب یزد