روایت آهنگین انقلاب

نوستالژی روزهای انقلاب تا حد زیادی متاثر از موسیقی است. هنرمندان موسیقی در این دوران دوشادوش انقلاب مردم حرکت کردند تا جایی که گاه مردم با بهره گرفتن از آنها، در خیابان‌ها شعارهای‌شان را سر می‌دادند. البته حرکت‌های انقلابی هنرمندان موسیقی که امروز دایره بزرگان موسیقی را تشکیل می‌دهند، از همان سال‌های آغازین دهه ۵۰ در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی شکل گرفت و هر کدام از آنها دست به خلق آثاری ماندگار زدند.
آنهایی که امروز هر کدام در قله‌ای از هنر موسیقی ایستاده‌اند در سال‌های تیره و تار قبل از انقلاب با زخمه‌زدن بر سازهای‌شان نوای پیروزی و مبارزه را در اذهان مردم زنده می‌کردند. موسیقی آنها، موسیقی اعتراض و ارج نهادن به مبارزات مردمی بود. یکی از این هنرمندان که از همان سال‌ها شروع به ساختن موسیقی‌ با مضمون انقلاب کرد «حسین علیزاده» بود. او که در سال ۵۶-۵۵ دوران سربازی‌اش را طی می‌کرد برای سهیم شدن در مبارزات مردمی قطعه «حصار» را در یادبود زندانیان سیاسی رژیم شاه در دستگاه چهارگاه ساخت و از آن پس همه هنرمندان دست در دست هم به ساخت قطعات انقلابی پرداختند.
▪ ساخت «ژاله خون شد» در زیر زمین خانه «لطفی»
پس از قیام خونین ۱۷ شهریور «علیزاده»، «مشکاتیان» و دیگران به طور دسته جمعی از رادیوی آن زمان استعفا دادند و سپس در زیر زمین خانه «محمدرضا لطفی» گرد هم آمدند و قطعاتی را ساختند و نواختند که یکی از آنها «ژاله خون شد» با شعری از «سیاوش کسرایی» و آهنگسازی«علیزاده» و خوانندگی«محمدرضا شجریان» بود.
▪ چاووش و آغاز دیگری برای موسیقی انقلابی
بزرگان موسیقی در زمان شکل‌گیری انقلاب و بعد از استعفا از رادیو به خاطر کشتار ۱۷ شهریور، کانون موسیقی چاووش را تشکیل دادند و شبانه روز دست به ساخت سرودها، تصانیف و موسیقی‌های بی‌کلام زدند که از دل این فعالیت‌ها قطعاتی چون «رزم مشترک»ساخته و سروده «پرویز مشکاتیان» با صدای«محمدرضا شجریان»، تصنیف «برادر بی قراره» ساخته «لطفی» و خوانندگی«شجریان»، «ای ایران» با صدای «ناظری»، «اتحاد» از «علیزاده»، «شهید» به آهنگسازی «علیزاده» و خوانندگی«ناظری»، «تیغ باید خون فشاند» از «لطفی»، «ایران ای سرای امید» با صدای «شجریان»، «ای برادر» از «لطفی» و با صدای«ناظری» و ...ساخته شد که بعدها در قالب آلبوم‌های «چاووش» در بازار موسیقی منتشر گردید. البته آلبوم «چاووش هفت» سال ۵۸ به مناسبت اولین سالگرد انقلاب اسلامی انتشار یافت و تا به امروز هر کدام از قطعات این آلبوم در مناسبت‌های مختلف از رسانه ملی پخش شده است. البته در کنار این قطعات آهنگ‌هایی در ژانر پاپ هم شکل گرفت که همانند ساخته‌های موسیقیدانان سنتی جای خاصی را بین مردم پیدا کرد.
▪ شعار مبارزه
با توجه به سرنگونی رژیم شاه بسیاری از هنرمندان پاپ برای اینکه دیگر جایی برای ترویج هنر خود نمی‌دیدند ایران را ترک کردند اما این به منزله خالی شدن عرصه پاپ نبود چرا که هنرمندان متعهدی بودند که بر خلاف نبود شرایط مناسب هنری، با بهره‌گیری از فضای انقلابی در زیرزمین خانه‌هایشان تنها در چند روز قطعه‌ای را می‌ساختند و در دسترس مردم قرار می‌دادند. همین سرودها در روزهای شکل‌گیری انقلاب شعارهایی بود که مردم در تظاهرات‌ها می‌خواندند.
قطعاتی چون الله الله الله به آهنگسازی «فریدون خشنود» بر اساس شعری از «افشین سرفراز» و با صدای «رضا رویگری»، به لاله در خون خفته،بوی گل سوسن و یاسمن آید،بهاران خجسته باد،هوا دلپذیر شد، گل از خاک بر دمید، این بانگ آزادی با شعری از «حمید سبزواری» و خوانندگی«محمد گلریز»، خمینی ای امام از «حمید شاهنگیان»، آمریکا ننگ به نیرنگ تو ساخته «احمدعلی راغب»، سرو آزادی به آهنگسازی«حمید شاهنگیان» و... محصول این روزهاست که بعد از پیروزی انقلاب به وفور از رادیو و تلویزیون پخش شدند.
▪ رنگ مقاومت
در زمانی که مردم با موسیقی‌های دوران پیروزی روزگار می‌گذراندند موسیقی دیگری که خالق آن تانک‌ها و هواپیماهای جنگی بودند در گوش همگان پیچید.
موسیقی انفجار، موسیقی فریاد، موسیقی مسلسل و رگبار تمامی شهرها را به یکدفعه پرکرد اما هنرمندان نگذاشتند این موسیقی بر روی کاغذهای نت ایران نگاشته شود چرا که آنها خود موسیقی دیگری را خلق کردند و با آن از میهن خود دفاع کردند.
در واقع در این دوران نابسامان هنرمندان نیز در کنار رزمندگان با هنرشان به جنگ با دشمن پرداختند و به قول خودشان سازشان اسلحه‌ای شد برای دفاع وموسیقی‌شان نیرویی برای مقاومت‌.
در این زمان ۸ ساله با این انگیزه فراوان قطعات بسیاری خلق شد که در شهرها، جبهه‌ها و سنگرها برای تقویت روحیه رزمندگان و مردم و تضعیف روحیه دشمنان پخش می‌شد و زبان به زبان می‌چرخید تا به امروز که همگی آنها عنوان موسیقی جنگ را به خود گرفتند.
▪ سی سالگی موسیقی انقلاب
جریان سیال موسیقی بعد از جنگ همانند زندگی ادامه یافت و هر روز فراز و نشیب‌های زیادی را به خود دید. قطعات زیادی در این سال‌ها ساخته شد. هنرمندان جوان پا به عرصه گذاشتند و هر روز بر تعداد گروه‌های موسیقی افزوده شد و موسیقی‌های رنگارنگی شکل گرفت. تا به امروز که ۳۰ سال از انقلاب می‌گذرد.
▪ نوای سمفونی انقلاب
سی سالگی انقلاب در حالی جشن گرفته می‌شود که در تنها سالن پایتخت نوای سمفونی بزرگ انقلاب طنین‌انداز شد.
این اثر که به مناسبت سی‌امین سال انقلاب توسط مجید انتظامی و به سفارش معاونت هنری ارشاد ساخته شده روایتگر پیام بزرگ جمهوری اسلامی یعنی صلح است. سمفونی انقلاب شامل ۴ فصل است که در هر فصل تمامی احساسات آهنگساز که در نهایت تمامی آنها به پیام صلح ختم می‌شود، گنجانده شده است.به گفته انتظامی این اثر با شعری از سعدی آغاز می‌شود به طوری که ابتدا این شعر خوانده و سپس موسیقی شروع می‌شود و از آنجایی که این پیام کلی امکان تنوع بیشتر را به من داده و به خاطر برقراری ارتباط بیشتر با مخاطب در قسمت اول اثر که موسیقی صلح است از پاپ و مردمی‌تر استفاده کردم که در آن یک خواننده پاپ در کنار ارکستر قرار می‌گیرد.
انتظامی در ساخت این سمفونی از ژانر سنتی نیز استفاده کرده براین اساس علی مینوسپهر خوانندگی این بخش را بر اساس اشعاری از بیگی برعهده دارد.
هرکس در وهله اول با شنیدن نام سمفونی انقلاب در ذهن خود موسیقی کوبنده‌ای را تصور می‌کند اما بر عکس این اثر نه تنها کوبنده نیست بلکه بسیار آرام و عاشقانه و القا کننده پیام عشق است به طوری که از همان ابتدا پیام عشق و صلح را هدیه می‌کند.
در بیشتر وشاید بتوان گفت در تمامی کنسرت‌ها هیچگاه شاهد حضور مسئولین هنری نیستیم اما از سال گذشته با ساخت آثار مناسبتی مسئولین نیز به جمع مخاطبین کنسرت‌ها پیوستند و نظاره‌گر هنرنمایی هنرمندان شدند. اما اتفاق خوشایندی که به همراه سی‌سالگی انقلاب در حال رخ دادن است حضور پررنگ مسئولین در اجرای سمفونی انقلاب بود چرا که این اثر ابتدا برای مسئولین و مدیران ارشد نظام- از جمله رئیس جمهور- اجرا شد بعد برای مخاطبان. درواقع با این کار مسئولین اولین مخاطبان این کنسرت بودند.
▪ انتشارسرود‌های انقلابی شاخص‌
بعد از گذشت ۳۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، مرکز موسیقی صدا و سیما شاخص‌ترین سرود‌های انقلابی را در قالب آلبومی منتشر خواهد کرد.این اقدام هم اکنون در حال انجام شدن است به طوری که تمام آثار از همه آرشیو‌ها جمع‌آوری شده‌اند و هم اکنون کمیته‌ای متشکل از رئیس مرکز موسیقی صدا و سیما و چند تن از کارشناسان باز شنوایی می شوند .این مجموعه بالغ بر ۶۰۰ ، ۷۰۰ قطعه است که تمام سرود‌های انقلاب و دفاع مقدس را از پیروزی انقلاب تا بعد از ۸ سال دفاع مقدس در بر می‌گیرد.در ابتدا انجام این کار از سوی احمدعلی راغب صورت گرفت وقرار بود با اتمام کار اواخر تابستان سال گذشته و در نهایت اوایل مهر امسال منتشر شوند ولی راغب اعلام کرد چون آرشیو‌ها در صدا و سیما پراکنده هستند جمع‌آوری نیاز به زمان بیشتری دارد.در زمانی که کار به نیمه رسیده بود راغب از انجام دادن این کار کنار رفت و افشین رامین مسئولیت را به عهده گرفت. او در نظر دارد علاوه بر موسیقی‌های دوران انقلاب آثار فاخر ساخته شده در طول ۳۰ سال گذشته را نیز در این مجموعه قرار دهد.به دنبال انتشار سروده‌های انقلابی و نیز اجرای سمفونی بزرگ انقلاب قرار است این سمفونی بعد از اجرا به همراه دیگر آثار مناسبتی که در چند سال اخیر ساخته و اجرا شده‌اند در قالب یک آلبوم موسیقی در بازار منتشر شوند. بر این اساس مراحل کار هم اکنون در موسسه رسانه‌های تصویری و دیگر مراکز در حال انجام است تا در آینده‌‌ای نزدیک در دسترس عموم قرار گیرند.

سحر طاعتی

منبع : روزنامه فرهنگ آشتی