عراق و جنگ داخلی

سركوب شدید گروههای تروریستی در تل عفر ‌ازسوی آمریكا، بهانه‌ای لازم برای ابومصعب زرقاوی فراهم آورده تا در تنگنای ناتوانی انتقام از نیروی آمریكایی و برای استمرار حركت خود، شیعیان را هدف حملات ایدئولوژیك خود قرار دهد. زرقاوی با توجه وجه شیعی دولت ابراهیم جعفری طی اعلامیه‌ای صوتی دولت وی را نوكر كافران و صلیبی‌ها و مسئول اقدامات هفته پیش تل عفرخواند و به همین دلیل با اعلام جنگ علیه شیعیان عراق و اینكه «حوادث تل عفر در واقع جنگ شیعیان علیه سنی‌ها بوده بازی خطرناكی را آغاز كرده است.
حملات و انتقادهای زرقاوی علیه برخی از علمای سنی و خائن خواندن آنها از سویی دیگر باعث شد تا هیات علمای اهل سنت در بیانیه اخیر خود در محكومیت كشته شدن بیش از یكصد و چهل شیعه در بغداد و سایر شهرها موضعی نه چندان جدی در پیش بگیرد. در این بیانیه با صرف اظهار تاسف از كشته شدن دهها شیعه حوادث روز چهارشنبه را كه گروه زرقاوی مسئولیت آنرا به عهده گرفته بود نتیجه اقدامات تل عفر خواند و دولت منتخب را مسئول دانست. در مقابل مرجعیت شیعی با درك عمیق وضعیت كنونی عراق و نگاه به تحولات تاریخی و اقدامات تفرقه‌افكنانه استعمار در كشورهای اسلامی هرگونه جنگ داخلی در عراق را منتفی اعلام كرد. آیت‌الله سیستانی در پی این حوادث و نیز به دنبال استفتاء برخی مسلمانان برای جواز مقابله به مثل شیعیان را به خویشتن‌داری دعوت كرد و گفت با وجود تلفات زیاد با واكنش مخالف است و حتی اگر نیمی از شیعیان هم از بین برود جنگ داخلی رخ نخواهد داد. با این حال چند نكته دارای اهمیت است.
۱) . به رغم خویشتنداری شیعیان و اعلام مراجع در نفی جنگ فرقه‌ای، نقش استفتای شیعیان از مرجع تقلید و نیز موضع‌گیری برخی از رهبران شیعی تندرو و حتی برخی از اعضای شیعی ائتلاف یكپارچه عراق نشان از پتانسیل بالای امكان چنین درگیری و تنش در عراق دارد. كوتاه آمدن برخی از مقامات سنی در حوادث گذشته و به ویژه عدم اتخاذ موضع‌گیری جدی از سوی هیات علمای اهل سنت در محكومیت آن حوادث، متقابلاً ظرفیت و آستانه اهل سنت را برای درگیری فرقه‌ای به نمایش می‌گذارد. مهمتر از این تحریکات زرقاوی درخواست از سنی‌ها برای «بیدار شدن» و نیز درخواست از سایر اقلیت‌ها و قبایل برای عدم حمایت از دولت جعفری، می‌تواند این پتانسیل را به آستانه عمل و وقوع نزدیك كند.
۲) وضعیت اخیر برای آمریكا پیامدها و مزایای خاص دارد. اعلام مواضع مقامات آمریكایی مبنی بر اینكه «اعلان جنگ زرقاوی علیه شیعه حاكی از اختلاف وی و اسامه است»، در بردارنده كدهای زیادی است. به نظر مقامات آمریكایی این اعلان جنگ در حالی صورت می‌گیرد كه بن‌لادن و ایمن الظواهری نسبت به حملات پیشین القاعده در عراق علیه شیعیان مخالفت خود را اعلام كرده بودند. از نظر آمریكایی‌ها «آشكار مشخص است كه آنها یعنی رهبران القاعده در همه امور با هم موافق نیستند و اگرچه اهداف مشتركی دارند ولی برنامه‌های آنها متفاوت است. مقامات آمریكایی با این موضع‌گیری بهتر از هرچیز خود را از موضع‌ درگیری خارج كرده‌اند و با تقلیل انگیزه این اقدامات بر مخالفت میان بن‌لادن و زرقاوی، قبل از هر چیز خود را از هرگونه پاسخگوی در سطح منطقه و بین‌الملل معاف كرده‌اند.
از دیگر سو، برای مقامات آمریكایی قطعی است كه عراق به هر حال برای تخلیه روانی تا مدتها شاهد صحنه‌های درگیری و ترور است و این اقدام زرقاوی در اعلان جنگ را به فال نیك می گیرد تا به جای رویارویی تروریست‌ها با سربازان آمریكایی با شیعیان مواجه شوند. این مساله هم فشارهای داخلی آمریكا بر دولت در كشته شدن سربازان آمریكایی را كاهش خواهد و هم تا حدی اعتراض‌ها و حركت‌های جهانی در مورد مسئولیت دولت آمریكا در عراق را تسكین می‌كند؛ زیرا ناامنی‌ها را در بعد فرقه‌ای و مذهبی معرفی می‌كند. ضمن اینكه می‌تواند از این وضعیت علیه كشورهای جمهوری اسلامی ایران به عنوان یك كشور شیعی نیز استفاده كند.
با توجه به این ملاحظات به نظر می‌رسد جلوگیری از چنان وضعیتی نه تنها وظیفه حركت عراق و سازمانهای بین‌المللی اهمیتی فو‌ق‌العاده برای دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز دارد تا با اتخاذ نوعی دیپلماسی فعال از امنیتی شدن عراق علیه شیعیان جلوگیری شود به ویژه كه طی ماههای شیعیان در معنای تجمعات مذهبی در شهرهای مقدس عراق افزایش می‌یابد و هرگونه اقدام تروریستی از سوی گروه زرقاوی، پیامدها و تلفات وحشتناكی را برای شیعیان عراق وزیران شیعی ایران به دنبال خواهد داشت.

نویسنده : مرتضی بحرانی

منبع : خبرگزاری ریسنا