جمعه, ۱۴ دی, ۱۴۰۳ / 3 January, 2025
مجله ویستا
وقت‌گذرانی یا سیستم دفاعی پیشرفته؟!
بر خلاف همه ادعاها و شایعه‌ها، مردها نیز به اندازه زنان غیبت می‌كنند. مدت گپ‌های بی‌هدف مردانه ممكن است به اندازه گپ‌های زنان طولانی باشد. موضوع گپ‌های مردان نیز همان موضوعاتی است كه زنان به آنها توجه می‌كنند. گپ‌های زنانه و مردانه تنها تفاوت‌های اندكی با هم دارند. مثلا مردها بیشتر ترجیح می‌دهند درباره خودشان حرف بزنند، درحالی‌كه زنان دوست دارند از حال دیگران خبردار شوند. مردها دوست دارند با زنان یا همكاران خود درددل كنند اما زنان ترجیح می دهند با دوستان همجنس خود به غیبت بنشینند. با این همه هیچ كس نمی‌تواند انكار كند زنان بسیار بیشتر از مردان در خلق سوژه‌های غیبت و شایعه مهارت دارند. آنها به راحتی از ساده‌ترین چیزها، موضوعی برای گپ زدن و تفریح بیرون می‌كشند، در حالی‌كه مردها تنها غیبت‌هایی كه شنیده‌اند را پرو بال می‌دهند و تكرار می‌كنند.
موضوع گپ‌های پراكنده باید برای هر دو نفر جذاب باشد. مثلا اگر كسی بگوید «دیروز ماشین‌ام را برای پنچرگیری و تعویض روغن به تعمیرگاه بردم» طرف دوم به ندرت این بحث را ادامه می‌دهد، اما اگر كسی بگوید «من دیروز در تعیرگاه خانم زیبایی را دیدم» طرف مقابل حاضر به ادامه بحث می‌شود و می‌پرسد «بعد چی شد؟» در واقع در همه گپ‌ها، طرفین به هر بهانه‌یی سر صحبت را باز می‌كنند («چه خبر؟») و بعد با پرسه زدن در میان موضوعات قابل بحث، سوژه مناسبی برای صحبت كردن پیدا می‌كنند كه مورد توافق هر دو باشد.
حرف زدن درباره آدم‌های مشهور، بیشترین میزان غیبت‌ها را به خود اختصاص داده است. این حرف‌ها بهانه خوبی برای حرف زدن در تاكسی‌ها، اتوبوس‌ها و كافه‌ها هستند. در یك تاكسی كه آدم‌ها همدیگر را نمی‌شناسند، صحبت كردن درباره هنرپیشه‌های سینما، رییس‌جمهورها، خواننده‌های پاپ بهترین بهانه برای شكستن سكوت است. معمولا همه درباره این افراد و موضوعات اطلاعات كافی دارند و این توافق و اشتراك، باعث می‌شود حلقه ارتباط اجتماعی سریع‌تر شكل بگیرد.
نكته دیگر درباره شایعه‌سازی پیرامون آدم‌های مشهور این است كه ما طوری درباره آنها حرف می‌زنیم انگار كه آنها جزو گروه اجتماعی ما هستند. این ترفند ساده باعث می‌شود فاصله موجود اجتماعی میان ما و آدم‌های طبقات بالاتر از بین برود و ما احساس كنیم با همه سطوح جامعه در تماس هستیم. وقتی مردم درباره بچه یك خواننده مشهور حرف می‌زنند انگار درباره خواهرزاده خودشان حرف می‌زنند. مدل موهای ویكتوریا بكام موضوع مورد علاقه مردم انگلیس است. اگر كسی نداند ویكتوریا بكام كیست، فكر می‌كند غیبت‌كنندگان درباره دوست مشتركی حرف می‌زنند.
آدم‌ها ساعت‌ها از وقت خود را به غیبت كردن از دیگران می‌گذرانند. به نظر می‌رسد این كار بیشتر از آنكه وقت گذرانی باشد، یك سیستم دفاعی پیشرفته است. آدم‌ها با این كار می‌توانند مطمئن شوند در جریان روابط اجتماعی حضور دارند و با دیگر همنوعان خود در تماس‌اند. بعضی فیلسوفان تا آنجا پیش رفته‌اند كه می‌گویند غیبت به آدم‌ها كمك می‌كند طبیعت وذات دیگر همنوعان خود را بشناسند. به نظر می‌رسد غیبت كردن در انسان یك غریزه است كه به او كمك می‌كند عیب‌ها را شناسایی كند و در صدد رفع آنها برآید. از سوی دیگر گپ‌های بی‌دلیل به انسان‌ها كمك می‌كند سدهای موجود میان خود و دیگران را بردارند و در ارتباطات اجتماعی فعالانه‌تر از قبل عمل كنند.
روانشناسان تكاملی می‌گویند غیبت كردن آدم‌ها، شبیه تیمار كردن میمون‌هاست. ابتدا تصور می‌شد میمون‌ها با تیمار كردن یكدیگر، آشغال‌ها را از زیر موهای هم بیرون می‌كشند، اما بعد معلوم شد حتی میمون‌های تمیز هم ساعت‌ها از وقت خود را صرف جوریدن یكدیگر می‌كنند. لذت تیمار بیشتر از آنكه در مسائل بهداشتی نهفته باشد، در لذت اجتماعی آن است. میمون‌ها با این كار به یكدیگر می‌فهمانند كه به هم اهمیت می‌دهند و از این طریق حلقه‌های ارتباطی خود را محكم‌تر می‌كنند.
در واقع انسان‌ها هم هنگام غیبت كردن از الگوی مشابهی پیروی می‌كنند. غیبت كردن به شكل‌گیری دوستی‌ها كمك می‌كند. دو نفر وقتی درباره شخص ثالثی صحبت می‌كنند و درباره رفتار او نظر مشتركی دارند، احساس صمیمیت بیشتری می‌كنند. آنها احساس می‌كنند از پشت سنگر مشتركی به مبارزه مشغولند. این قبیل گپ‌های بی‌دلیل و بی‌هدف، در شكل‌گیری احساس مشترك گروهی بسیار موثر است.
گپ‌های ما ممكن است از موضوعات مهم نظیر سیاست و اقتصاد كلان تا موضوع‌های جزیی نظیر مدهای سال و غذای فلان میهمانی در نوسان باشد، اما همه اینها بهانه‌یی هستند تا ما شبكه‌های اجتماعی را شكل دهیم و خود را در آنها سهیم بدانیم. این بحث‌ها از كلاس‌های دانشگاه تا دفتر ادارات و شركت‌های تجاری وجود دارد.
غیبت همه جا هست، چه در تاكسی‌ها و چه در خانه‌ها. البته موضوع غیبت ممكن است از اینجا تا آنجا كمی فرق كند. در دانشگاه ممكن است بحث اصلی بر سر این باشد كه چه كسی بخاطر رابطه دوستانه با استاد نمره بیشتری گرفته، اما بحث بیشتر ادارات پبرامون این است كه كدام كارمند بعد از ارتقا، ماشین‌اش را عوض كرده است. هدف بسیاری از این گپ‌ها، بیشتر از آنكه ارزیابی دیگران باشد، آگاهی دادن به یكدیگر است. ما غیبت می‌كنیم چون غیبت كردن به ما امكان می‌دهد با دیگران ارتباط برقرار كنیم، ارتباطات‌مان را گسترش بخشیم یا به آنها ثبات بیشتری دهیم. به همین خاطر چندان عجیب نیست كه بیشتر انرژی گفتاری انسان‌ها، صرف غیبت كردن از دیگران می‌شود.
آدم‌ها مدام كنجكاوند بدانند برای كی، چه مشكلی پیش آمده، كی كجاست و چه كار می‌كند، دوستان و خانواده او در چه حال هستند، آیا كسی از رفتار كسی دیگری دلگیر شده است و چرا؟ آدم‌ها مدام به ریشه‌یابی روابط اجتماعی مشغولند.
ما غیبت می‌كنیم چون ساختمان ژنتیكی ما برای غیبت طراحی شده است. به عقیده رابین دونبار غیبت كردن یكی از سیستم‌های دفاعی ماست كه در طول تكامل به دست آورده‌ایم. در واقع انسان‌ها با اختراع زبان توانستند تیمار كردن یكدیگر را كنار بگذارند، چرا كه این كار بشدت وقت‌گیر بود و در جوامع بزرگی كه بیشتر از صد عضو داشتند عملا كارایی نداشت. نظریه جفری میلر از این هم تندتر رفته و مدعی شده انسان زبان را اختراع كرده تا به كمك آن بتواند غیبت كند. زبان و گپ‌های دوستانه به ما امكان می‌دهد با هم در تماس باشیم و یكدیگر را از نظر عاطفی پشتیبانی كنیم. جفری میلر می‌گوید انسان زبان و هنر و فرهنگ و چیزهای نظیر آن را خلق كرد تا به بهانه آنها با جنس مخالف خود اختلاط كند و علاقه او را به خود جلب نماید.موسسه imc در تحقیقی كه روی هزار انگلیسی انجام داد متوجه شد تنها ۵ درصد از غیبت‌ها به نقد دیگران می‌پردازند. ۹۰ درصد گفتگوها درباره این است كه «چه كسی با كی چه كار كرده است» یا « در كجا چه اتفاقی افتاده است.» بسیاری از این غیبت‌ها بر خلاف تصور پیرامون تعریف از دیگران هستند تا منفی‌گویی. آدم‌ها درباره شغل جدید، كفش جدید و نامزد جدید دوستان‌شان حرف می‌زنند و رفتار آنها را ارزیابی می‌كنند. آنچه در این گپ‌های غیر رسمی اهمیت دارد این است كه افراد نظر خود را هم علنا و صریحا بیان كنند. غیبت كردن بهانه‌یی است تا آدم‌ها بر ارزش‌های مشترك خود تاكید كنند و به بیان صریح موضع‌گیری‌های اجتماعی خود بپردازند.
گپ زدن پشت سر دیگران ممكن است برای دیگران زیان‌های غیرقابل جبرانی داشته باشد، اما برای ما خوب است. این گپ‌های پراكنده به سلامتی ما كمك می‌كند و باعث ترشح اندورفین می‌شود. اندورفین، مسكن طبیعی بدن است و به ما احساس آرامش می‌دهد. غیبت كردن ضربان قلب را نیز پایین می‌آورد. هنگام غیبت مثل این است كه به بدن خود اندكی مورفین تزریق كرده‌ایم. غیبت فقط یك وقت‌گذرانی نیست، یك فرایند درمانی است.
یكی دیگر از دلایل لذت بخش بودن غیبت این است كه در آن میزانی از ریسك و خطرپذیری وجود دارد. شما هنگام صحبت درباره زندگی خصوصی دیگران، همچون دزدی كه پا به خانه دیگری گذاشته، دچار هیجان می‌شوید و آدرنالین خونتان بالا می‌رود.
غیبت به نوعی عطش داستانگویی و گوش دادن به داستان را نیز در ما سیراب می‌كند. غیبت كردن به ما امكان می‌دهد چیزی كه در ۲۰ ثانیه اتفاق افتاده را در ۳۰ دقیقه تعریف كنیم. آدم‌ها در هنگام غیبت كردن همه جزییات را می‌كاوند تا موضوع دلچسب خود را پیدا كنند و درباره آن گپ بزنند. مقدمه‌چینی بحث ممكن است تا آنجا طول بكشد كه طرف مقابل بگوید « نه، جدی می‌گویی؟»! و بعد داستان آغاز می‌شود.
امروزه، دنیای ما آنقدر بزرگ شده كه ما دیگر فرصتی برای حرف زدن هم نداریم. ما با غریبه‌ها حرف نمی‌زنیم و آسان با دیگران دوست نمی‌شویم. این در حالی است كه همه انسان‌ها از نظر روانی و فیزیكی نیاز دارند كه در تماس روزانه با همنوعان خود باشند. آنها شاید اسم همسایه‌شان را هم ندانند، اما صحبت‌های كوتاه (حتی در حد یك سلام) به آنها آرامش می‌دهد. غیبت كردن ممكن است در نگاه اول تنها تبادل اطلاعات بی‌فایده درباره اعضای دیگر یك گروه اجتماعی به نظر برسد، اما این كار آنقدر كه به نظر می‌رسد بی‌فایده هم نیست.
به گفت‌وگوی ساده زیر توجه كنید:
«سلام. روز خوبیه مگه نه؟»، «آره. حال مادرتون چطوره؟»، «بهتره. متشكرم.»، «به امید دیدار.»
این حرف‌های ساده امنیت ذهنی و روانی هر دو طرف درگیر گفت‌وگو را تا چند ساعت و حتی تا چند روز تضمین می‌كند.
در دنیای امروز، ارتباطات ما بشدت محدود و كلیشه‌یی شده است و فرصت برقراری ارتباط با دیگران بسیار كم و محدود است. در چنین شرایطی بسیاری از آدم‌ها به گوشی‌های موبایل‌شان پناه آورده‌اند تا بتوانند به غیبت كردن ادامه دهند و سلامت اجتماعی و روانی خود را به دست آورند. موبایل‌ها خط زندگی اجتماعی ما در دنیای مدرن هستند. اگر بپذیریم كه غیبت كردن ما را از استرس و فشارهای عصبی نجات می‌دهد و سیستم ایمنی بدن‌مان را تقویت می‌كند، باید قبول كنیم كه موبایل‌ها بهترین شیوه برای كاستن از استرس‌های روانی هستند. گوشی‌های موبایل امكان گپ زدن با دیگران را در هر جا و هر زمان برای ما فراهم كرده‌اند. موبایل‌ها ما را به دنیای پیش صنعتی می‌برد؛ روزگاری كه شهرها كوچك بودند و ساكنان یك دهكده به راحتی می‌توانستند با هم ارتباط برقرار كنند. موبایل‌ها با طرح‌ریزی دهكده جهانی، ما را بار دیگر گرد هم آورده‌اند تا با هم در تماس باشیم و احساس دورافتادگی یا انزوا نكنیم.
شركت icm در تحقیق روی هزار كاربر موبایل در انگلیس سعی كرد بفهمد آدم‌ها چه وقت‌هایی از موبایل برای غیبت استفاده می‌كند و این پدیده چه تاثیری بر زندگی آنها داشته است. در این تحقیق معلوم شد تنها ۱۷ درصد انگلیسی‌ها از موبایل‌شان برای كار استفاده می‌كنند. بسیاری از آنها گفتند از موبایل‌شان در مواقع اضطراری استفاده می‌كنند، اما این «مواقع اضطراری» نیز همان غیبت‌ها هستند. واقعا چه چیزی اضطراری‌تر از غیبت كردن وجود دارد؟! ما باید هر چه سریع‌تر به دیگران زنگ بزنیم و خبر جدید را به آنها مخابره كنیم. مردها نیز برخلاف ادعا تنها برای كار از موبایلهایشان استفاده نمی‌كنند. بیشتر غیبت‌های مردانه پشت گوشی‌های موبایل در جریان است.
موبایل‌ها برای غیبت كردن وسایل منحصر به فردی هستند. می‌توان آنها را در هر زمان و هر مكانی برای غیبت كردن به كار گرفت. از سوی دیگر خصوصی بودن خطوط موبایل به آدم‌ها این امنیت را می‌دهد كه با خیال راحت رازهای‌شان را با هم در میان بگذارند یا رازهای دیگران را افشا كنند.
وقتی موبایل كسی قطع می‌شود، اولین احساسی كه به او دست می‌دهد حس افسردگی و انقطاع از جهان بیرون است. در این شرایط فرد حس می‌كند آن بیرون، اتفاق‌هایی جاری است كه او از آنها بی‌خبر مانده است.
اس‌ام‌اس هم تمایل برقراری ارتباط در ما را ارضا می‌كند. این متون كوتاه به درد كسانی می‌خورند كه وقت، انرژی یا پول كافی برای تماس‌های طولانی را ندارند و از این طریق خود را به دیگران متصل می‌كنند.
پیام‌های اس‌ام‌اس حتی به نوجوانان كمك می كند تا زودتر از قبل وارد تعاملات اجتماعی شوند و مهارت‌های ارتباطی را سریع‌تر یاد گیرند. شما با ارسال یك اس‌ام‌اس به دیگری، در واقع این پیام را به او می‌دهید كه حوصله گپ زدن درباره فلان موضوع را دارید تا در اولین دیدار یا تماس تلفنی مفصلا درباره آن صحبت كنید.
پراكنده شدن دوستان و آشنایان فرصت تماس‌های مستقیم را از ما گرفته است و این انزوا ما را هر روز عصبی‌تر از دیروز می‌كند. در چنین دنیایی شاید موبایل‌ها نجات‌دهنده ما باشند. ما بدون موبایل احساس تنهایی و گم‌شدگی می‌كنیم. برای همین است كه هر وقت كه ترافیك یا صف سوپرماركت خسته‌مان می‌كند به موبایل‌های‌مان پناه می‌آوریم. موبایل‌ها پناهگاه روزهای افسردگی ما هستند. ما وقتی غمگینیم به موبایل‌های‌مان پناه می‌بریم. با یك گوشی موبایل دیگر هیچ كسی تنها نیست. آدم‌ها وقتی از دنیای اطراف شان خسته می‌شوند با فشار یك دكمه به دنیایی دیگر نقب می‌زنند تا از استرس‌های خود بكاهند. هنگام غیبت كردن پشت گوشی‌های موبایل احساس می‌كنی تو هم در آنچه در دنیای بیرون اتفاق می‌افتد، سهیم هستی. امروز آدم‌ها دیگر دوستان‌شان را به شام میهمان نمی‌كنند. آنها با موبایلهایشان به كافه می‌روند. شاید بعد از انقلاب اول تیمارداری، این انقلاب دوم ارتباطی انسان‌ها باشد.
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست