مدیریت و خصوصی‌سازی

یکی از عناصر کلیدی در فرآیند مشارکت بخش خصوصی جهت افزایش بهره‌وری، بهبود و ارتقای سیستم مدیریت می‌باشد. درست است که تغییر مالکیت از بخش دولتی به بخش خصوصی یکی از مهم‌ترین عوامل است اما خمیرمایه اصلی که نقش مهمی در این فرآیند ایفا می‌نماید بهبود و ارتقای سیستم مدیریت می‌باشد.
مدیریت را علم و هنر هماهنگی کوشش‌ها و مساعی اعضای سازمان و استفاده از منابع برای نیل به اهداف معین تعریف کرده‌اند. به دیگر سخن، مدیریت، استفاده بهینه از منابع انسانی، طبیعی و ساخته شده برای رسیدن به هدف‌ها می‌باشد. مدیریت برای تحقق هدف‌های تعیین‌شده به انجام وظایفی نظیر برنامه‌ریزی، سازماندهی، رهبری، هماهنگی و کنترل می‌پردازد که در مورد هر یک از این وظایف، مدیر مجبور به تصمیم‌گیری است.
مدیریت، نظامی خردمندانه است که ممکن است دچار مشکلا‌تی درونی و بیرونی شود و متناسب با آن باید واکنش نشان دهد. ولی گاه مدیریت از اصلا‌ح یا تغییر روش‌های خود سر باز می‌زند و حفظ مدیریت، جای حفظ سازمان و تحقق هدف‌ها را می‌گیرد. البته این امر در سازمان‌ها و مدیریت‌های خصوصی به ویژه در شرایط رقابتی به علت عدم امکان تداوم پرداخت هزینه‌های چنین مدیریت ناکارآیی، نمی‌تواند زیاد به درازا کشد زیرا با ورشکستگی سازمان زیان‌ده خود به خود چنین مدیریتی کنار گذاشته می‌شود. ‌ اما در بخش دولتی از آنجا که می‌توان مدیریت را به مسائل سیاسی ربط داد و هزینه‌های ناکارایی مدیریت و اداره سازمان مربوطه را از کیسه ملت یا از ذخایر ملی از جمله درآمد نفت پرداخت کرد یا فقر را بر لا‌یه‌های اجتماعی گسترده‌تری تحمیل نمود. مدیر ناکارا نه تنها می‌تواند به زندگی اداری ادامه دهد، بلکه حتی می‌تواند به جای مجازات شدن ارتقا نیز بیابد و در سطح بالا‌تر و گسترده‌تری به سوءمدیریت بپردازد. ‌ مدیریت بخش خصوصی در پی تحقق هدف‌ها و در نهایت برای کسب حداکثر سود، اصول و قواعد خردمندانه‌ای را برای انجام وظایف خود به کار می‌گیرد و حتی تا آنجا پیش می‌رود که مالکیت را از مدیریت جدا می‌کند و مهم‌ترین اصلی را که در سازمان مطرح می‌نماید، از میان برداشتن احساسات و ملا‌حظات شخصی و وابستگی‌های عاطفی است. ‌ جدایی مالکیت از مدیریت در بخش عمومی در ایران پیش و پس از اسلا‌م، به گونه‌ای با سپردن اداره کشور به افراد کاردان و کارآزموده از سوی حاکمان به اجرا درآمده است. کار جدایی مالکیت از مدیریت و اهمیت یافتن مدیریت به آنجا رسیده که حتی در کشور‌های سرمایه‌داری صنعتی، مالکان تنها طلبکارانی به شمار می‌آیند که حقوقشان به وسیله قانون شناخته شده است نه اختیار‌دار مطلق. ‌ در عمل، آنها سهامداران سازمانی را مالک ندانسته، بلکه طلبکارانی می‌دانند (با تضمین حفظ حقوق آنها به هنگام انحلا‌ل شرکت) که منافع آنها در برابر عملکرد شرکت که مایه ایجاد ثروت، تولید کالا‌ و ایجاد کار می‌گردد در درجه دوم اهمیت قرار دارد. ‌
در فرآیند مشارکت بخش خصوصی جهت افزایش بهره‌وری، بهبود و ارتقای سیستم مدیریت نقش بسیار مهمی را ایفا می‌نماید که می‌تواند از طریق عوامل زیر تحقق یابد: ‌
- آموزش مستمر به ویژه در جهت تقویت روحیه کارآفرینی و نوآوری
- اصلا‌حات لا‌زم سیستم اطلا‌عات مالی به ویژه آنالیز دقیق قیمت تمام شده ‌
- ایجاد محیط رقابتی بین شرکت‌ها ‌
- تقویت هرچه بیشتر تحقیقات و توسعه ‌
- اصلا‌حات لا‌زم قوانین و مقررات اداری ‌
- اصلا‌حات لا‌زم قوانین و مقررات بانکی ‌
- اصلا‌حات لا‌زم قوانین و مقررات مالیاتی ‌
- تقویت بازار بورس سهام ‌
- تفویض اختیارات لا‌زم به مدیران ‌
- تامین نیازهای مالی و رفاهی مدیران و کارکنان ‌
- تقویت سیستم تشویق ‌
- سهیم شدن مدیران و کارکنان در مالکیت

غلا‌مرضا حیدری

منبع : روزنامه اعتماد ملی