غار نیاسر کاشان ، نیاسر ، کاشان

این غار از عجایب و نوادر آثار باستانی است. در حدود 1800 تا 2000 سال قبل، ‌در دل كوه كركس و بر فراز تپه‌ای آهكی مشرف بر نیاسر كاشان و احتمالاً با مقاصد آیینی و مذهبی به صورت تونل سنگی و پرپیچ و خم با ابزار ابتدایی كنده شده است. غار نیاسر شامل مجموعه زیرزمینی و پیچیده‌ای است كه از راهروهای تنگ و طولانی و اتاق‌ها و چاه‌های متعددی تشكیل شده و دسترسی به اعماق آن‌ها بدون بهره‌گیری از وسایل پیشرفته امروزی ممكن نیست.
این غار كه به«سوراخ رئیس» یا «غار ویس» شهرت دارد، قرن‌ها نامكشوف ماند و در هیچ‌یك از متون تاریخی و آثار تحقیقی قرون اخیر، به رغم ذكر سایر بناهای تاریخی منطقه نظیر آتشكده نیاسر (بنا شده توسط اردشیر بابكان مؤسس سلسله ساسانیان)، مورد اشاره قرار نگرفته است. غار نیاسر در سه طبقه و با حفر چاه‌های متعددی كنده شده است. طول دالان‌ها و اتاق‌های این غارِ هزارتو بالغ بر 500 متر و سطح مقطع اكثر گذرگاه‌‌های زیرزمینیِ آن كم‌تر از یك مترمربع، و در بعضی از افق‌ها به 70×100 سانتی‌متر مربع می‌رسد. افق‌های ارتفاعی گوناگون آن توسط 45 حلقه چاه، به عمق تقریبی 118 متر به یكدیگر متصل می‌شوند.
غار نیاسر طی قرون و اعصار متمادی به دلیل آب‌گرفتگی و فرسایش سطحی، دچار رسوب‌ گرفتگی و زنگار شده است و در حال حاضر، بدون آ‌ن‌كه به دیوارها و ستون‌ها آسیبی وارد شود،‌ توسط گروه‌های معدنی شركت زغال‌سنگ البرز شرقی وابسته به شركت ملی فولاد ایران در حال پاكسازی است.
این غار در دیواره‌ صخره‌ای مشرف به نیاسر، چهار دهانه ورودی دارد و شامل دو قسمت مجزا است. بخش مركزی آن مجموعه‌ای است از هفت اتاق كه در سطوح ارتفاعی گوناگون در دل كوه به نحو استادانه‌ای حجاری شده است و از طریق چاه‌های متعدد و دالان‌های زیرزمینی به طبقات زیرین مرتبط می‌شود.
بخش دیگر، یك دالان طولانی با شیبی ملایم و چاه‌های مرتبط است كه به باغ زیبای تالار منتهی می‌شود. در قسمت انتهایی این بخش، در باغ تالار، بخش بزرگ مركزی دیگری با اتاق‌های متعدد تعبیه شده است. در این مسیر، آثاری نظیر سنگ آسیاب‌ (به عنوان درپوش چاه‌ها)، آب‌‌انبار و مجاری ویژه‌ای مشاهده می‌شود.
از شگفتی‌های این غار انسان‌ساخت بودن آن است. كمبود هوا در هیچ نقطه‌ای از آن احساس نمی‌شود و حتی در عمیق‌ترین نقاط آن عمل تهویه به طور طبیعی انجام می‌گیرد.
غار نیاسر دارای بیست اتاق با مساحت كلی 176/5 مترمربع است و بزرگ‌ترین اتاق آن 28/6 مترمربع، و كوچك‌ترین آن 1/8 مترمربع مساحت دارد.
یكی از فرضیات در مورد منشأِ تاریخی این غار بیانگر این است كه در ساخت آتشكده نیاسر از سنگ‌های تراشیده شده حاصل از كندن غار استفاده شده است. احتمالاً زمان حفر غار پیش از زمان احداث آتشكده است. این غار در ادوار گوناگون موارد استفاده نظامی و دفاعی داشته و چاه‌های آن برای اشخاص ناآشنا بسیار خطرناك و مهلك است.