محرومیت‌زدایی با فولاد

در حالی که در چند ماه اخیر دست‌اندرکاران کهنه‌کار صنعت فولاد کشور خود را برای پیاده‌سازی طرح جامع فولاد آماده می‌کردند، برنامه تغییر موقعیت جغرافیایی پروژه‌های این صنعت، روی میزشان قرار گرفت. براساس این برنامه، با وجودی که دولت جدید همانند دولت قبلی هدف نهایی خود را در این صنعت، تولید ۹/۲۸ میلیون تن فولاد در برنامه چهارم توسعه قرار داده است، اما دولت نهم تصمیم دارد مسیرهای جدیدی را برای دستیابی به این هدف طی کند. به گزارش خبرنگار <اقتصاد ایران>، برنامه دولت برای افزایش ظرفیت این ماده معدنی بر سه محور تعریف شده است. محور اول، اصلاح و تکمیل خطوط موجود است. در این محور، ظرفیت تولید با سرمایه‌گذاری یک میلیارد و ۹۰۸ میلیون دلاری، حدود ۱۵/۶ میلیون تن افزایش می‌یابد. در محور دوم که همان نقطه تغییر یافته مسیر است، ایجاد ظرفیت‌های جدید در استان‌ها به ویژه استان‌های محروم می‌باشد.
در این محور که در راستای سیاست‌های دولت برای محرومیت‌زدایی از استان‌های محروم صورت گرفته، با سرمایه‌گذاری یک میلیارد و ۸۹۰ میلیون دلاری، ۲۵/۵ میلیون تن ظرفیت جدید برای تولید فولاد ایجاد می‌شود. در نهایت، محور سوم به ایجاد ظرفیت فولاد با سرمایه‌گذاری خارجی و مشارکت ایرانی اختصاص یافته است. در محور سوم، واحدهای انرژی‌بر که عمدتاً در مناطق جنوبی کشور و در مجاورت منابع گازی قرار دارند، افزایش ۷۵/۵ میلیون تنی ظرفیت را پیش‌رو دارند. به طور کلی، مجموع ظرفیت‌های جدید در سه محور یاد‌شده به ۱/۱۷ میلیون تن می‌رسد که با ظرفیت ۸/۱۱ میلیون تنی فعلی، رقم تولید فولاد کشور به ۹/۲۸ میلیون تن خواهد رسید. این رقم در اواسط پاییز به تأیید شورای اقتصاد هم رسیده است. به گزارش خبرنگار ما، هم‌اکنون تیمی متشکل از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، وزارت صنایع و معادن، وزارت کار، وزارت نفت و وزارت نیرو به مسؤولیت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی سرگرم بررسی شرایط تغییر موقعیت جغرافیایی "‌ایجاد ظرفیت در ۵ استان جدید" هستند.
● فولاد در استان‌های محروم
پیش از این در استان‌های هرمزگان، خوزستان، کرمان، یزد، اصفهان و خراسان جنوبی برنامه‌های افزایش ظرفیت تولید طراحی شده بود. اما به گفته یکی از مدیران باسابقه دولتی، اکنون طرح جامع فولاد، شیوه اجرایی خود را از دست داده است. به اعتقاد وی، اگر جابه‌جایی و انتخاب استان‌های جدید با توجه به نزدیکی به منابع سنگ آهن، زغال ‌سنگ، ذخایر گاز، خط آهن و غیره انجام شود، از توجیه فنی و اقتصادی برخوردار خواهند بود. با وجود این، مکان‌های جدیدی که در دست بررسی است، برنامه مجریان را به حال تعلیق درآورده‌اند. در واقع، انتخاب استان‌هایی چون سیستان و بلوچستان، ایلام، فارس، چهارمحال و بختیاری و لرستان برای راه‌اندازی طرح‌های جدید فولاد طبق دستور رییس‌جمهور و پیگیری‌های معاون اول وی، توجه کارشناسان وزارتخانه‌ها و نهادهای ذیربط را به خود مشغول ساخته ‌است. وزرای مربوطه ابتدا باید به این نتیجه برسند که برای مثال آیا امکانات زیربنایی نظیر، آب، برق، گاز و ... قابل انتقال به استان‌های جدید هستند یا خیر؟ و آیا اصولاً چنین تغییراتی به نفع اقتصاد کشور است، یا به ضرر آن؟ مذاکرات وزیر صنایع و معادن با معاونان خود حکایت از آن دارد که این وزارتخانه باید شرایط اجرای منویات دولت جدید را مهیا سازد. از همین ‌رو، اخیراً پیشنهادات جدیدی در اختیار معاون اول رییس‌جمهور قرار گرفته است. جالب آنکه مقامات عالی‌رتبه دولت باید در جریان جزییات طرح‌ها و مکان‌های جدید قرار بگیرند تا بتوانند دستورات لازم را برای پیگیری امور صادر کنند.
این در شرایطی است که کارشناسان و مدیران میانی، از سردرگمی خود خبر می‌دهند، چرا که بیش از ۳۰ درصد برنامه افزایش ظرفیت تولید به استان‌های جدید مربوط است - آن هم استان‌هایی که هنوز به تأیید نهایی شورای اقتصاد نرسیده‌اند. به گزارش خبرنگار ما، دولت تصمیم دارد پس از تصویب ورود استان‌های جدید به طرح جامع تولید فولاد، برنامه‌ پذیر‌ه‌نویسی سهام کارخانه‌های جدید فولاد - به ظرفیت ۲۵/۵ میلیون تن - را به اطلاع عموم مردم برساند. طبق مصوبه اخیر هیأت دولت، شرکت‌های تحت پوشش دولت حداکثر می‌توانند تا ۱۰ درصد ارزش طرح‌های فولاد (و نفت و گاز) سرمایه‌گذاری کنند و برای ارقام بیشتر از آن با مانع قانونی مواجهند. هر چند در سوی دیگر، طرح‌های توسعه نیز درگیر تغییرات بوده و کماکان فرصت استارت زدن ندارند. به اعتقاد مدیران اجرایی، طرح آمایش سرزمین مدل مطلوب‌تری برای محرومیت‌زدایی به شمار می‌آمد، چرا‌که بنا بر مقتضیات جغرافیایی و اقتصادی منطقه، ترسیم شده بود. اما آن طرح نیز در برنامه سوم توسعه مجال اجرایی شدن نیافت.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران