راهنمای تغذیه بیماران دیابتی

تمامی غذاهای مصرفی به یک سرعت و به یک میزان گلوکز خون را بالا نمی برند . افزایش قند خون پس از مصرف هر یک از غذاها به زمان هضم و مایع بودن آن غذا بستگی دارد . مصرف آب میوه ها در حالت ناشتا قند خون را به سرعت بالا می برد ولی مصرف حبوبات و نان های سبوس دار و مواد غذایی پروتئینی معمولاً‌ دیرتر قند خون را بالا می برند.
● عواملی که قند خون را افزایش می دهند
۱) افزایش وزن بدن ( اضافه وزن و چاقی )‌
۲) افزایش دریافت غذا
۳) افزایش چربی غذا
۴) استرس فیزیکی و روحی
۵) عفونت و بیماری
۶) داروهای مدر و استروئیدها
۷) آب و هوای گرم
● لیست یکسری از مواد غذایی که قند خون را کمتر بالا می برند
▪ نان بربری – نان تافتون – نان سنگک – نان لواش بومی- نان لواش متری قند خون را دیرتر بالا می برند.
▪ نان جو - نان باگت و نان سفید قند خون را به سرعت بالا می برند و توصیه می شود که استفاده نشود
▪ حبوبات و سبزیجات و میوه جات قند خون را دیرتر بالا می برند و برای بیماران دیابتی مفید می باشد .
مصرف سیب زمینی سرخ شده بهتر از سیب زمینی پخته و له شده می باشد (‌در مورد بیماران با چربی خون بالا مناسب نیست )
هویچ پخته و پوره شده نیز قند خون را خیلی بالا می برد ولی هویچ سرخ شده کمتر قند خون را بالا
می برد .
مصرف ماکارونی بهتر است که به صورت آبکش باشد تا دم شده
برنج تایلندی و طارم بهتر است که به صورت کته و بدون روغن مصرف شود .
برنج اوروگوئه و برنج بی نام درجه ۲ بهتر است از برنج صدری درجه ۱ چون دو برنج نام برده شده در اول کمتر قند خون را بالا می برند .
در بین میوه جات خشک ( خشکبار ) به ترتیب بهتر است که اول توت خشک – کشمش قرمز یا کشمش پلویی – ‌خرمای خشک ‌- انجیر خشک – کشمش سبز – برگه های زردآلو مصرف شود .
خرمای مضافتی بم قند خون را سریع بالا می برد .
مصرف باقلای بدون پوست نیز قند خون را خیلی بالا می برد .
مصرف مواد غذایی که حاوی ویتامین E است برای بیماران دیابتی خوب می باشد مثل : گردو – بادام – تخم آفتابگردان
کاهش وزن نیز در پائین آوردن قند خون موثر است البته باید تحت نظر متخصص تغذیه باشد .
● توصیه های لازم برای استفاده صحیح از گروههای مواد غذایی :
۱) رژیم غذایی مناسبی که تحت نظر کارشناس تغذیه طراحی شده است را رعایت کنید تا دچار نوسان غلظت گلوکز خون نشوید .
۲) محدودیت در مصرف قندهای ساده ( مانند شکر ، عسل ، مربا ، کمپوت ، آب میوه ، نوشابه )
۳) سعی کنید که بیش تر از نان های سبوس دار ( مانند نان سنگک ) استفاده کنید .
۴) از نان جو استفاده نکنید چون قند خون را بالا می برد .
۵) به جای آب میوه و میوه های خشک از میوه های تازه استفاده کنید .
۶) سبزجات خام حاوی ویتامین ها ، املاح معدنی و فیبر هستند که کالری کمی دارند .
فیبرها بخش های غیر قابل هضمی از غذاهای گیاهی هستند که به دلیل اثر روی دستگاه گوارش برای بهبود وضعیت قند و چربی خون مفید می باشند .
۷) برای سالاد ، به جای سس مایونز از روغن زیتون و آبلیمو یا سرکه استفاده کنید .
۸) سعی کنید که پوست مرغ را جدا کنید و بعداً مصرف کنید و از مصرف دل و جگر و قلوه و سیرابی و سوسیس و کالباس پرهیز شود . روش هایی چون بخارپز کردن – کبابی کردن – تفت دادن را برای پخت گوشت ها انتخاب کنید .
از سرخ کردن غذاها پرهیز کنید و در غذا از روغن مایع به جای روغن نباتی جامد استفاده کنید .
۹) کلسترول و چربی دریافتی را محدود کنید ( چربی حیوانی – کره – شکلات – سس مایونز – خامه – بستنی – قندها – شیرینی جات – کیک – ویفر – بیسکویت کرمدار )
● میوه جاتی که بیماران دیابتی از مصرف آنها باید خودداری کنند :‌
‌موز – انگور – هندوانه – خربزه – طالبی – لیموشیرین – آب میوه ها مخصوصاً آب انگور – هویچ خام – آب هویچ – سیب زمینی آب پز و پوره شده – خرمای بم مضافتی – کشمش سبز
مصرف گلابی و زردآلو مانعی ندارد و قند خون را سریع بالا نمی برند .
۱۰) سعی کنید که تعداد وعده های غذایی را در طول روز افزایش دهید (۳ وعده اصلی و ۳ میان وعده)
۱۱) روزی یک عدد سیب با پوست بخورید .
۱۲) در لیست غذایتان ، حبوبات را حداقل ۲ بار در هفته قرار دهید .
۱۳) مصرف شلغم و چغندر در ژریم غذایی مانعی ندارد ولی مصرف چغندر بدون دوشاب یا شکر باشد.
۱۴) حداقل سه بار در هفته به مدت ۳۰ دقیقه یا بیش تر پیاده روی کنید .
۱۵) ورزش نقش بسیار مهمی در پائین آوردن قند خون و ترشح انسولین دارد .
۱۶) تخم شنبیله را کوبیده و بعد از هر غذا ۵ گرم روزانه با ماست میل کنید یا پودر خشک شده شنبلیله را به اندازه ۲ قاشق غذاخوری سرخالی در قدری ماست حل کرده و نصف آن را صبح و نصف دیگر را عصر میل کنید .
۱۷) عرق گزنه نیز در کاهش قند خون موثر است
● توصیه های بهداشتی برای بیماران دیابتی :
▪ ورزش یکساعت بعد از غذا خوردن به منظور کنترل سطح گلوکز خون توصیه می شود .
▪ از پوشیدن کفش های تنگ خودداری کنید و سعی کنید هرگز بدون کفش راه نروید ( برای جلوگیری از ایجاد زخم در پاها )‌
▪ پس از اتمام کارهای روزمره پاها را شسته و با حوله شخصی خشک کنید .
▪ کار با وسایل برنده مثل چاقو و سوزن و … را به حداقل کاهش دهید .

تهیه و تنظیم : فریده شیری کارشناس تغذیه و رژیم درمانی بیمارستان امام خمینی (ره)

منبع : سايت اطلاع رساني دكتر رحمت سخني