فرهنگ و زبان گفتگو به روایت تمثیل‌های مثنوی مولوی بلخی: نگرشی مردم‌شناختی

نویسنده : روح‌الامینی - محمود
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۰۴/۰۱
رده دیویی : ۸fa۱.۳۱
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۱۸۸
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۲۰۰
شابک : ۹۶۴-۳۲۹-۰۲۴-۷

در این کتاب مقوله گفت و گو براساس روایت تمثیل‌ها یا حکایات مثنوی مولوی ـ با ذکر نمونه‌هایی چند ـ بررسی شده است .نگارنده معتقد است : 'در بیشتر تمثیل‌های مثنوی, گفت و گوی شخصیت‌های داستانی, بیان کننده و زمینه‌ساز صریح نظریه‌ها است ;هر چند که گفت و گوها و تمثیل‌ها در مثنوی هدف نیست ;ولی چنان با تبحر و هنرمندی, داستان‌ها و 'افسانه'ها بیان گردیده که در موارد بسیاری هدف تلقی می‌گردد ;به ویژه در ادبیات فارسی که از انتشار داستان‌های کلیله و دمنه به بعد, جنبه نصیحت و اندرز مطلب, از رویداد حکایت‌ها جدا نیست .گفت و گو کنندگان داستان‌های مثنوی, علاوه بر بیان مطلب, نمایانگر فرهنگ قشرها و گروه‌های گوناگون اجتماعی‌اند, در داستان 'موسی و شبان', واژگان و عبارت‌هایی که هر یک به کار می‌برند معرف فرهنگ منزلتی و طبقاتی آنهاست .زمانی که مردی مست با محتسب حرف می‌زند یا وقتی که عالم علم نحو با کشتیبان سخن می‌گوید و یا هنگامی که زنی با شوهرش گفت و گو دارد, تفاوت‌ها و موقعیت‌های اجتماعی و فرهنگی هر یک به روشنی از جمله‌ها و شیوه بیان آنان مشخص است ...در گفت و شنود این جستارها, بیشتر تمثیل‌هایی بر گزیده شده که تفاوت بین دو طرف گفت و گو کننده مشهود باشد .مثلا گفت و شنود کسانی که زبان یک دیگر را نمی‌فهمند, گفت و گو با کسی که ناشنوا است, وقتی که یک کودک طرف صحبت است, سخنان دیوانه را گوش کردن و با زورمند چگونه باید حرف حق گفت .صاحبان دین‌هایی متفاوت وقتی حرفی با هم دارند و به گفت و شنود حیوانات با هم نیز بایستی گوش سپرد . گفت و شنود زورمند و ضعیف, دزد و سلطان و..., زن و شوهر سرانجام عاشق و معشوق و در پایان چند تمثیل بی گفت و گو در این مجموعه جمع آمده است .'