داستانی بلکوودی در باب نمایشگاه تلکام و الکامپ ۲۰۰۸ تهران

● به محل دائمی کیترینگ تهران خوش آمدید!
«ادگار آلن پو»، نویسنده بزرگ آمریکایی است که ادبیات مدرن، مدیون اوست. منتقدان و تاریخ نویسان ادبیات، از «پو» به عنوان «نویسنده گاتیک» و «شاعر رومانتیک» یاد کرده‌اند، حال آن که طنز «پو» نیز همانند سبک زندگی، آثار گوتیک، اشعار رومانتیک و هرچیزی که به او مربوط می‌شود، منحصر به فرد است. ادگار آسمانی - لقبی که «شارل بودلر» به او داد- در داستانی با عنوان «داستان‌های بلکوودی» به زبان طنز، مجله‌های زرد و ادبیات عامه‌پسند زمان خود را به هجو گرفته. غرض از آوردن این مقدمه در ابتدای نوشته‌ای برای صفحه ICT یک روزنامه این است که هرچه سعی کردم یادداشتی که به مناسبت چهاردهمین الکامپ و نهمین تلکام، از من خواسته شده، جدی و تحلیلی باشد، نتوانتستم این کار را به نحو همیشگی و متداول و موردنظر انجام دهم و مطلب پیش رو، چیزی مشابه «داستان‌های بلکوودی (Blackwood)» ادگار آلن پو شد، در مورد نمایشگاه تلکام و الکامپ. البته دلایلی هم برای این ادبیات دارم:
۱) از آن جایی که این نمایشگاه هم از طرف برگزارکننده و بازدیدکننده و هم از نظر شرکت‌کنندگان جدی گرفته نمی‌شود، ادبیات این نوشته به نوعی با موضوع موردنظر، همخوانی دارد.
۲) شاید این نگارش مورد پسند تصمیم‌گیران قرار گیرد و فکری به حال آبروی کشور کنند که با برگزاری‌هایی به این شکل، به استهزا گرفته می‌شود.
۳) در مقایسه با گزارش‌هایی که همکاران عزیزم در روزنامه‌ها و مجله‌هایشان چاپ کردند و به دلایل جذب آگهی و ... حقیقت را فدای پول‌های کوتاه مدت می‌کنند، این گزارش به آگهی کسی بسته نیست و اگرچه با آب و رنگ صفت‌های قیاسی و تکنیک‌هایی چون استعاره و تشبیه و عکس نمایشگاه، مزین نباشد اما لااقل آن چه را که هست و بوده بیان کرده.
● The More Things Change, The More They Still The Same
محل دائمی نمایشگاه‌های تهران بازهم چون گذشته میزبان الکامپ چهاردهم و تلکام نهم بود. عنوان انگلیسی بالا ضرب‌المثلی است در زبان انگلیسی که مفهومی بر عدم تفاوت کاری با کار قبلی دارد در حالی که صاحب کار خیلی تلاش کرده کاری متفاوت ارائه دهد. این اولین چیزی بود که پس از پارک کردن ماشینم در جای همیشگی و ورود به نمایشگاه به ذهنم آمد. جمله‌ای که در شعر سیندرلا و فیلم رنگ ارغوانی اسپیلبرگ به خوبی از آن استفاده شده و با این که به زبان ما نیست ولی جنبه بین‌المللی نمایشگاه ما را کمی شفاف‌تر توصیف می‌کند. همکاران رسانه‌ای من از «خاطرات شیرین الکامپ دهم» گفته‌اند و از ضعف این نمایشگاه نسبت به نمایشگاه‌های مشابه منطقه‌ای و بین‌المللی. اما آیا واقعا نمایشگاه‌های برگزار شده در کشورمان را می‌توان با نمایشگاه‌های خارجی مقایسه کرد؟ این خود مسئله مهمی است. افتخار حضور در چندین تلکام و الکامپ نصیب من و خیلی از همکاران رسانه‌ای من شده.
بعضی از همکاران هم بارسلون و هانور و دوبی را تجربه کرده‌اند و من فقط جیتکس ۲۰۰۷ دوبی را، اما چیزی که در مقایسه جیتکس با الکامپ کاملا مشخص بود این حقیقت است که این دو نمایشگاه در یک لیگ رقابت نمی‌کنند و قابل مقایسه نیستند. چون از نظر مکان، سازماندهی، روابط‌عمومی، پوشش خبری، تاثیرگذاری در حوزه ICT، جذب شرکت‌کننده، نوع مخاطب و بازدیدکننده، خروجی نمایشگاه، واقعا چگونه می‌توان نمایشگاه‌های ایران را با نمایشگاه‌های خارجی مقایسه کرد؟ میزان و معیار مقایسه چیست؟ خروجی نمایشگاه؟... ، خروجی نمایشگاه چیست؟ تعداد بازدیدکنندگان، انتشار اعداد و ارقام قراردادهای منعقد شده، سمینارهای برگزار شده؟ یا اصطلاح جدید «برنده تلکام»؟
● از جایی متفاوت شروع کنید!
«از جایی متفاوت شروع کنید»، شعار امسال نمایشگاه بود. چه شعار با مسمایی. جیتکس نزدیک‌ترین جا برای شروع است اگر شرکتی قصد دارد از جایی جدی شروع کند. چون بسیاری از شرکت‌هایی که چند سال گذشته جزو شرکت‌کنندگان پروپا قرص الکامپ و تلکام بودند، سال گذشته و امسال حضوری در این نمایشگاه نداشتند. لابد آنها این شعار زیبا را سرلوحه برنامه‌های نمایشگاهی خود قرار داده و از جایی متفاوت شروع کرده‌اند.
● نمایشگاهی برای اغذیه فروشان
واژه نامانوس کیترینگ (Catering) به معنای فراهم آوردن غذا و خدمات تغذیه مجالس و محافل، ادارات و ... است. در دانشنامه ویکی‌پدیا برای تعریف این واژه آمده است: «تجارت خدمات رسانی غذا از طریق برون سپاری». به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های این تجارت از Mobile Catering هم نام برده شده که به معنی رساندن غذا توسط ماشین یا کیوسک‌های متحرکی که با ظاهری مخصوص، برای این کار طراحی شده است. البته کلمه موبایل در این نوع غذارسانی اصلا به معنای تلفن همراه نیست اما باز خوب است در زیرمجموعه بزرگ‌ترین و دائمی‌ترین رویداد تمام نمایشگاه‌های برگزار شده در مکان دائمی نمایشگاه‌های تهران، یک کلمه آشنا که آدم را یاد مخابرات می‌اندازد دیدیم. جالب این جا است که در هنگام وب‌گردی برای تهیه عکس مناسب برای این مطلب، با جست‌وجوی کلیدواژه «کیترینگ» در موتور جست‌وجوی گوگل، به مطالب زیادی با مضمون کلی «کیترینگ، بستری برای اشتغال‌زایی» برخورد کردم.
سمینارها و مصاحبه‌های زیادی هم در باره این موضوع انجام شده. اما محل دائمی نمایشگاه‌های تهران که چند سالی است پاتوق اغذیه‌فروشان هم شده و گویا این تجارت مهم به عنوان یکی از محل‌های درآمد دائمی مکان دائمی برگزار نمایشگاه‌های تهران درآمده. تمام کسانی که حتی یک روز هم به شغل شریف غرفه‌داری در نمایشگاه پرداخته‌اند می‌دانند که تعداد زیادی دلال غذا برای بازاریابی کیترینگ خودشان، به غرفه‌ها سر می‌زنند و تراکت پخش می‌کنند. هر سال همان چهره‌های آشنا را که در این حوزه فعالیت می‌کنند می‌بینیم و چهره‌های جدیدتری هم که به جمع شاغلان این بستر اشتغال‌زایی پیوسته‌اند را مشاهده می‌کنیم. از طرف دیگر در هنگام ثبت‌نام در نمایشگاه، برگزارکننده به شرکت‌کننده‌ها توصیه می‌کند که به هیچ وجه غذای غرفه‌ها را از کیترینگ‌های متفرقه تهیه نکنند و به جای آن از کیترینگ خود نمایشگاه سفارش غذا دهند. اما تعداد زیاد بازاریابان کیترینگ‌های متفرقه آنقدر زیاد است و چهره‌های آشنا در میان این جماعت بازاریاب آنقدر زیاد شده که به کار بردن صفت «متفرقه» برای آنها با واقعیت جور درنمی‌آید، چرا که آنان جزئی ثابت از نمایشگاه شده‌اند.
هر بار هم که به نمایشگاه مراجعه می‌کنیم، شاهد این هستیم که نمایندگی جدیدی از صنف Fast Food به جمع اغذیه‌فروشان نمایشگاه پیوسته و برای خود غرفه‌ای در فضای باز نمایشگاه برپا کرده‌اند. صنعت تغذیه تنها به ساندویچ سرد و گرم محدود نمی‌شود بلکه نمایندگی‌های آب معدنی، بستنی و چیپس و بیسکویت هم در این نمایشگاه غرفه دارند. در کنار هر نمایشگاه برگزار شده‌ای در محل برگزاری نمایشگاه‌های تهران، نمایشگاه دیگری هم در پیاده‌روی درب ورودی ضلع شمالی، برگزار می‌شود.
● معیارهای مقایسه نمایشگاه
۱) آمار و ارقام
در ایران چه خروجی برای نمایشگاه‌ها وجود دارد؟ آیا به کار بردن صفات قیاسی مثل «گسترده‌تر»، «پررنگ‌تر»، «کمرنگ‌تر»، «ضعیف‌تر» و «قوی‌تر» و امثال آن، عدد و رقم و آمار به حساب می‌آید؟
۲) شرکت‌کنندگان نمایشگاه
آیا صرف حضور و غرفه‌داری و مهمان بازی و عید دیدنی در غرفه‌ها و پخش کردن اشانتیون و برگزاری سمینارهای سراسیمه، معیاری برای مقایسه نمایشگاهی مثل الکامپ با جیتکس (و نه با سبیت آلمان) است؟ تا به یاد دارم الکامپ نمایشگاهی بود از:
- عده بسیار محدودی تولیدکنندگان نرم‌افزار (گله‌مندان همیشگی کم لطفی‌های دولت)
- تعداد زیادی شرکت‌های دلال (عمدتا با استفاده از قانون حداکثر توان داخلی و با فشردن دست برادری با شرکت‌های چینی)
- شرکت‌های ایرانی نمایندگی شرکت‌های تولیدکننده مانیتور، کیبورد و موس و مادربرد و ...
- غرفه‌های مجلل و بی‌بازدیدکننده دولت الکترونیک (برای رسیدن به اهدافی که دهه ۸۰ مردم اروپا تجربه کرده‌اند و مردم مظلوم ما اگر برق و آب شهریشان قطع نشود، عطای خدمات دولت الکترونیکی را به لقایش می‌بخشند)
- شرکت‌هایی که آموزش‌هایشان روی CD و DVD ذخیره شده بود (از یوگا گرفته تا آموزش زبان اسپرانتو)
- مشاوران و شرکت‌های ارائه دهنده راه‌حل‌های دیجیتالی
- ISPها و PAPها با آن ادعای همیشگی در مظلوم‌نمایی
- شرکت‌های وابسته به دانشگاه‌های فنی مهندسی
- شرکت‌های فناوری اطلاعات وابسته به ارگان‌های نظامی (غیرقابل مصاحبه برای اصحاب مطبوعات)
تلکام هم نمایشگاهی بود از:
- غرفه‌های مجلل و بی‌بازدیدکننده شرکت‌های مخابرات دولتی
- شرکت‌های سازنده قفسه، جعبه و استند Rackهای مخابراتی
- شرکت‌های تولیدکننده سازه‌ها خرپا
- شرکت‌های تولیدکننده کابل
- شرکت‌های تولیدکننده اتصال‌ها و بست‌های پلاستیکی و فلزی
- شرکت‌های مخابراتی وابسته به ارگان‌های نظامی (غیرقابل مصاحبه برای اصحاب مطبوعات)
و در کنار تلکام و الکامپ و هر نمایشگاه دیگری در محل دائمی نمایشگاه‌های تهران:
- بازاریاب‌های غذای غرفه‌داران
- نمایندگی‌های اغذیه‌فروشی‌های قدیم و Fast Foodهای جدید
- CD، کراوات، عینک و تسبیح‌فروشان دوره‌گرد کنار پیاده‌روی ضلع شمالی نمایشگاه
۳) مساحت نمایشگاه
در سخنرانی‌های مقامات مسئول نمایشگاه مرتبا و مکررا متراژ زمین نمایشگاه به عنوان یکی از ویژگی‌های شاخص محل نمایشگاه بین‌المللی تهران در مقایسه با نمایشگاه‌های منطقه و جهان، عنوان می‌شود. زمینی با چند سوله که در تابستان آب و هوای خط استوا را در تهران شبیه‌سازی می‌کند و در زمستان سیبری! سوله‌هایی که شبیه انبارهای مخروبه حومه شهرهای صنعتی‌اند و از بیرون منظره‌ای غمگین را در ذهن بازدیدکننده تداعی می‌کند.
۴) بازدیدکنندگان
آیا معیار بازدیدکنندگان متخصص است؟ همان متخصصان گشت و گذار که کیسه‌ای، جاسوئچی‌ای، ساعت رومیزی و دیگر خنذر پنذرهای اشانتیونی که نشان دهنده سلیقه روابط‌عمومی شرکت‌هاست و آدم را یاد فروشگاه های زیر ۱ دلاری آن ور آب می‌اندازد را در دست دارند! قشر دیگر بازدیدکنندگان دانش‌آموزان دبستان‌ها و مدارس راهنمایی هستند که هروقت معلمشان غایب است، برای این که بچه‌ها سرگرم شوند، مدیر مدرسه برنامه ای برای بازدید از نمایشگاه می‌گذارد که البته این بازدید دلایل اقتصادی و اجتماعی هم برای مدرسه دارد.
یک سر به نمایشگاه بین‌المللی، هم فال است و هم تماشا. تازه والدین کلی پول هم بابت ساندویچ و حمل‌ونقل به مدرسه بدهکار می‌شوند و فکر می‌کنند بچه‌ها برای گردش علمی بیرون رفته‌اند! یکی از روزنامه‌های حوزه تیتری با فونت درشت نوشته بود «حضور بی‌سابقه کارشناسان مخابراتی در تلکام نهم». چه حضور بی سابقه‌ای؟ من در طول فعالیت مطبوعاتیم در ۶ نشریه فعالیت داشتم. آخر هم نفهمیدم آمار و ارقام و مقایسه‌ها بر چه معیاری است. امسال من اصلا از الکامپ بازدید نکردم. چون ازدحام بازدیدکنندگان متخصص به قدری زیاد بود که فکر رفتن داخل یکی از سالن‌های اختصاص داده شده به الکامپ هم آدم را به وحشت می‌انداخت!! جالب این جا است که وقتی از هرکدام از همکاران رسانه‌ای که می شناختم پرسیدم که آیا از الکامپ بازدید کرده‌اند یا نه، آنها هم عطای الکامپ را به لقایش بخشیده بودند.
● خاطرات شیرین یک خبرنگار، غرفه‌دار و بازدیدکننده!
در نمایشگاه‌های تلکام، من هم غرفه‌داری کرده‌ام و هم خبرنگاری که از هردوی آن دو نقش متفاوت «خاطرات شیرین» زیادی دارم که می‌خواهم برایتان نقل کنم. خواهش می‌کنم به تلکامی‌ها و الکامپی‌ها بر نخورد. البته چرا، بگذار بر بخورد. شاید سال دیگر وضع بهتر شود. در غرفه یکی از ماهنامه‌های تخصصی که ایستاده بودم، بسیاری می‌آمدند و مجله را که به رایگان روی میز گذاشته شده بود برمی‌داشتند و می‌پرسیدند: «این مجله راجع به چیست؟» حال این که غیر از نام مجله، پوستر بسیار بزرگی هم روی دیوار غرفه نصب شده بود. دفتر یادداشت بزرگی هم که برای اظهارنظر مخاطبان نشریه روی استند قرار داشت هم پر بود از شکایات مردمی از شرکت مخابرات و شرکت ارتباطات سیار آن زمان و همراه اول کنونی. تا به خودمان می‌جنبیدیم که بگوییم این یک نشریه بخش خصوصی است، کارشناس گشت‌زنی و اشانتیون جمع‌کنی مربوطه سراغ یک غرفه دیگر رفته بود. تنها کارشناسی که در تلکام نهم دیدم استاد دانشگاهی بود که از مدرک تقلبی ریاست دانشگاه و چند تن از آقایان پروژه بگیر معروف مخابراتی برایم گفت.
● برنده‌ها و بازنده‌ها
مطلب جالب توجه دیگر تیتر: «اپراتورها برنده تلکام نهم» یا «تلکام نهم به کام اپراتورهای تلفن‌های همراه» بود. شیرین کام باشند این اپراتورهای معزز. ایرانسل که از استقبال مردم از چیزهای مفت و مجانی، حسابی شیرین کام بود و تالیا و همراه اول هم که پاتوق کارمندان خودشان بودند. پس کدام «اپراتورها» برنده شدند؟ ایرانسل؟ جای تقدیر دارد برای ایرانسل، این را به جدی می‌گویم. چون حداقل با دو سال سابقه فعالیت و ۱۴ میلیون مشترک از رقیب پیر خود همراه اول که بیش از ۱۵ سال سابقه دارد بهتر مردم را جذب کرد و نسبت به همراه اول خیلی سریع‌تر مشترک گرفت. البته همراه اول هم همیشه بهانه‌هایی دارد که خود را توجیه کند: آماده‌سازی زیرساخت لازم برای موبایل و توسعه شبکه و ... .
تالیا هم که از برکت شرکت مخابرات ایران ۹۰۰ هزار مشترک دارد و جابجایی تماس بین‌المللی هم ندارد. اینها شیرین کامان تلکام نهم بودند. البته ۲ هزار تومان شارژ ایرانسل اگرچه رایگان بین بازدیدکنندگان پخش شد اما این شارژها رایگان رایگان هم نیسنتد و اتفاقا برای ایرانسل پول ساز هم هستند، این تکنیک زیبا از جایی پول می‌سازد که کاملا مخابراتی است و برای مشترک یا رقبا محسوس نیست: هزینه اتصال متقابل Fee Inter Connection، آن تکنیک زیبای تیم آفریقای جنوبی در برابر تیم همراه اول و شرکت ارتباطات زیرساخت، در زمین «محل دائمی نمایگاه‌های تهران» است. پس فعلا یک- هیچ به نفع ایرانسل!
● اطلاع‌رسانی شرکت‌های برنده
در خبرها آمده بود که همراه اول با چند سرویس جدید، حضوری قدرتمند در تلکام دارد. خبر دیگری هم حاکی از رسیدن میزان اختلال کوته‌پیام‌ها (SMS) به حداقل خود بود. در روزهای برگزاری نمایشگاه، من مشغول ترتیب دادن جلسه‌ای مطبوعاتی در حوزه دیگر فعالیت مطبوعاتیم یعنی موسیقی بودم و قرار شد تا از حضار برای راحتی و سرعت بیشتر، به جای دورنگار و پست الکترونیکی، از کوته پیام استفاده شود. نتیجه جالب است: تنها یک نفر در جلسه حاضر شد. چرا؟
چون از ۱۱ شماره تلفن همراهی که متن دعوت و آدرس زمان و مکان جلسه برایشان اس.ام.اس شده بود، تنها ۳ نفر متن مربوطه را دریافت کرده بودند و بقیه اصلا هیچ اس.م.اسی دریافت نکردند. که بعد از تماس تلفنی برای عدم حضور مدعوین به آمار جالبی دست یافتم. ۶ شماره از ۱۱ شماره مربوط به سیم‌کارت‌های دائمی همراه اول، ۱ شماره سیم‌کارت پیش پرداختی همراه اول و ۴ شماره مربوط به سیم‌کارت‌های ایرانسل بودند که از بین تمام آنها ۲ شماره همراه اول دائمی و یک شماره ایرانسل، اس.ام.اس را دریافت کرده بودند. قابل توجه دو اپراتور اصلی کشورمان با این همه ادعا! با یک حساب سرانگشتی، میزان خطای همراه اول بالغ بر ۷۷ درصد و ایرانسل ۷۵ درصد بوده. (البته در یک جامعه آماری بسیار کوچک ۱۱ نفره)
● پایانی بلکوودی
به عنوان حسن ختام این داستان بلکوودی، بهترین پایان این است که پایانی در کار نباشد. شاید شعار نمایشگاه الکامپ به درد پایان این مطلب هم بخورد: «از جایی متفاوت شروع کنید» از جایی متفاوت شروع کنید و مطلبی متفاوت درباره الکامپ و تلکام بخوانید!

محمدعلی پورخصالیان

منبع : اخبار فناوری اطلاعات ایتنا