از چرتکه تا روبات

نگاهی به سیر تحول كامپیوترها
بسیاری از دانشمندان و تاریخ شناسان كامپیوتر چرتكه را كه یكی از وسایل محاسباتی اولیه بوده به عنوان نیای كامپیوتر می شناسند. این ابزار دست كم تا قرن شانزدهم میلادی در سراسر جهان پیشرفته ترین وسیله محاسباتی محسوب می شد.
با اینكه هنوز برخی كاسب های قدیمی چرتكه را بر هر وسیله محاسباتی دیگر ترجیح می دهند، اما از بیش از سه قرن قبل افراد زیادی سعی در ساختن وسایل و راه های دیگری برای تسهیل محاسبات ریاضی كردند. یكی از مشهور ترین آنها كه در عرصه نظری كمك فراوانی به ساخت كامپیوتر كرد یك اسكاتلندی با نام جی ناپیر بود كه موفق به طرح راهی مكانیكی برای ضرب و تقسیم شد.۱ (بعد ها همین نظرات ناپیر مبنای طراحی جدول های لگاریتمی شد كه تا امروز هم كاربرد دارد)
اما اولین ماشین محاسباتی واقعی در اواسط قرن هفدهم میلادی توسط پاسكال ساخته شد كه قادر به جمع و تفریق ریاضی بود و از آن جا كه در آن دوران گویا دانشمندان مثل اكنون شتاب زده نبودند مدتی بیش از صد سال طول كشید تا اعمال ضرب و تقسیم را به ماشین پاسكال اضافه كنند!
سا ل ها بعد در سال ۱۸۳۰ چارلز بابیج انگلیسی «ماشین تحلیلی» را طراحی كرد و در سال ۱۸۵۵ در نمایشگاه پاریس آن را به نمایش گذاشت. گرچه بابیج هرگز نتوانست ماشین خود را تكمیل كند اما اولین گام های جسورانه را در این راه برداشته بود و به همین خاطر او را پدر كامپیوتر های الكترونیكی امروزی می دانند. درست صد سال بعد در سال ۱۹۳۰ وانوار بوش اولین كامپیوتر آنالوگ را در آمریكا ساخت كه این كامپیوتر در جنگ جهانی دوم برای كمك به هدف گیری سلاح های نظامی مورد استفاده قرار گرفت.
جهش عظیم بعدی در زمینه ساخت یارانه در سال ۱۹۴۴ و با ساخت اولین كامپیوتر دیجیتال (صفر و یكی) روی داد. نام این كامپیوتر مارك ۱ توسط كمپانی مشهور IBM ساخته شده بود. حالا دیگر صاحبان صنایع هم به اهمیت كامپیوتر ها پی برده بودند و اندك اندك پروژه های ساخت كامپیوتر ها بیشتر و مدت زمان بهره برداری كمتر می شد. كامپیوتر مشهور بعدی فقط دو سال زمان طراحی و ساخت برد و توسط دو مهندس از دانشگاه پنسیلوانیا ارائه شد. نام این غول ۳۰ تنی كه ۱۷۰ متر مربع سطح را می پوشاند «انیاك» بود و برای اولین بار در فناوری ساخت آن از لامپ خلأ استفاده شد.جالب اینجاست كه تا آن زمان كامپیوتر ها فاقد هرگونه حافظه بودند تا اینكه در سال ۱۹۴۷ جان ون نیومن ایده واحدی برای نگهداری دستورات (كه امروزه حافظه خوانده می شود) را مطرح و عملی كرد.
دوره تكامل كامپیوتر را به پنج نسل تقسیم می كنند كه هر نسل ویژگی خاص خود را دارد. به كامپیوتر هایی كه قبل از دهه شصت میلادی ساخته شده اند كامپیوتر های نسل اول می گویند كه مهم ترین ویژگی آنها حجم زیاد و استفاده از لامپ خلأ بو.از سال ۱۹۶۰ فناوری ترانزیستور در ساخت كامپیوتر به كار گرفته شد و باعث طراحی و ساخت كامپیوتر های نسل دوم شد كه سرعت بسیار بیشتر و حجم كمتری داشتند. به كارگیری ترانزیستور به جای لامپ خلأ مهمترین ویژگی این نسل بود.
اما اختراع I.C. (مدارات مجتمع) و به كارگیری آن در ساخت كامپیوتر انقلابی را در این صنعت ایجاد كرد و باعث طراحی و ساخت كامپیوتر های نسل سوم شد. این كامپیوتر ها از سال ۱۹۶۵ وارد بازار شدند و می توانستند یك میلیون عمل را در یك ثانیه انجام دهند.
این سرعت اگرچه كمی حیرت آور و گیج كننده است اما در مقابل كامپیوتر های نسل چهارم (كامپیوتر های امروزی) كه به راحتی چند میلیارد عمل ریاضی را در یك ثانیه انجام می دهند، كودكانه به نظر می رسد!
علاوه بر این سرعت به راستی حیرت آور، كامپیوتر های نسل چهارم ویژگی انقلابی دیگری نیز دارند و آن ساخت كامپیوتر های شخصی (c.p) و راهیابی فناوری كامپیوتر در میان توده مردم جهان است. اما سال های اخیر شاهد یك فناوری انقلابی دیگر هم بود: اینترنت. كه از دهه هشتاد میلادی در دسترس عموم قرار گرفت و به راستی در پی درانداختن طرحی نو در جغرافیای سیاسی و حتی افكار و عقاید و آداب و رسوم مردمان است.می گویند اگر پیشرفتی را كه صنعت كامپیوتر داشته است، صنعت اتومبیل سازی می داشت امروزه اتومبیل هایی داشتیم به اندازه یك سرسوزن، به قدرت یك نفتكش و با سرعت! این مقایسه گرچه بیشتر طنزآمیز است اما هرگز اغراق آمیز نیست. مگر نه آن كه از زمان ساخت اولین كامپیوتر ها تاكنون سرعت محاسبات آنها میلیون ها بار سریع تر شده است؟ اما مسئله فقط این نیست آنچه را كه نباید فراموش كرد پیشرفت گام به گام و حتی پیشرو نرم افزار كامپیوتر ها است...
كامپیوتر های نسل پنجم هنوز ساخته نشده اند. تفاوت بنیادین آنها با كامپیوتر هایی كه تاكنون ساخته شده اند در قدرت استنباط و استدلال آنها است و گرچه تاكنون نرم افزارنویسان گام های بلندی برای هوشمند كردن كامپیوتر ها، تحت عنوان هوش مصنوعی (.I.A) برداشته اند اما تا تحقق وعده كامپیوتر های نسل پنجم فاصله زیادی مانده است.
آیا انسان خواهد توانست این تخیل را به واقعیت تبدیل كند؟ و آیا در صورت وقوع این امر، جا را برای خودش تنگ تر از قبل نكرده است؟

پی نوشت:
۱- البته در حقیقت مدت ها قبل از او خوارزمی دانشمند شهیر ایرانی، ناخودآگاه، اساس و پایه برنامه ریزی كامپیوتر ها را ابداع كرد. به پاس خدمات شایان وی به مبنای برنامه نویسی الگوریتم (واژه لاتینی شده الخوارزمی) گفته می شود.

منبع: روزنامه شرق

منبع : شبکه فن آوری اطلاعات ایران