بازگشت به سیاست چندپایه‌ای

روند جدید سیاست‌های دولت آمریكا در منطقه حاكی از تغییر در تاكتیك‌های اساسی ایالا‌ت متحده به لحاظ نظامی است كه به موازات تلا‌ش برای استمرار سلطه و هژمونی خود در خاورمیانه، درصدد احیای سیاست چندپایه‌ای برآمده است. سیاست چندپایه‌ای كه در سال‌های پیش از انقلا‌ب بر دو ستون ایران و عربستان سعودی استوار بود، امروز با جایگزینی مصر كه به لحاظ جمعیتی هم‌وزن ایران است در حال نوزایی است.
این سیاست كه در راستای حفظ مطلق منافع آمریكا در منطقه و تضمین برتری اسرائیل در منطقه است، از یك سال پیش و با حمله اسرائیل به حزب‌ا... لبنان زمینه‌چینی شد. در گام دوم پس از شكست اسرائیل، آمریكا درصدد تعریف متحدینی برای اسرائیل برآمد كه با اعمال فشار و ایجاد توهم نفوذ ایران در منطقه سعی كرد رهبران برخی كشورهای عرب را به این سمت سوق دهد كه اعراب هیچگونه دشمنی‌ای با اسرائیل نداشته و این ایران است كه تهدیدآفرین است. آمریكا در گام جدید خود با دعوت به برگزاری اجلا‌س ۶۶۲۲۱ در ماه سپتامبر درصدد دستیابی به چند هدف است (گفتنی است ۶ نمایانگر اعضای شورای همكاری خلیج فارس، ۲ بیانگر مصر و اردن و منظور از یك آمریكاست.) این اهداف عبارتند از:
۱) فیصله دادن به موضوع فلسطین،
۲) اعمال فشار بر مردم لبنان و تلا‌ش برای پذیرش دولت فواد سنیوره یا مشابه آن،
۳) برگزاری انتخابات در سرزمین‌های اشغالی، غزه و تحكیم موقعیت محمود عباس و
۴) ایجاد تغییراتی در ساختار سیاسی عراق.
مجموعه این اهداف نیازمند بسیج جدیدی برای حمایت از سیاست‌های آمریكا در منطقه است كه با انعقاد قراردادهای تسلیحاتی بین آمریكا و كشورهای حوزه خلیج فارس، مصر و اسرائیل پیگیری می‌شود. از علل تغییر هدف آمریكا، شرایط داخلی ایالا‌ت متحده و تلا‌شی است كه نومحافظه‌كاران آمریكا در ماه‌های پایانی دوره ریاست‌جمهوری بوش برای فعال كردن سازوكارهای فروش اسلحه به عمل می‌آورند. این سازوكار معطوف به فروش خارجی سلا‌ح خواهد بود كه جایگزین خرید داخلی سلا‌ح می‌شود. از دیگر دلا‌یل آمریكا برای تزریق حجم عظیمی از تسلیحات به منطقه، ناتوانی آمریكا در عملیات نظامی در عراق و افغانستان است كه آمریكا با این رویكرد جدید سعی می‌كند كشورهای منطقه را برای تحمل هزینه‌های مالی و انسانی هژمونی خود در منطقه شریك كند، اما این قرارداد بعد دیگری دارد؛ چنانكه كمك‌های تسلیحاتی آمریكا به اعراب نبایستی از لحاظ حجم و كیفیت از تسلیحات رژیم اسرائیل برتری پیدا كند و فرماندهی عملیاتی آن نبایستی در اختیار دولت‌های عرب قرار گیرد. با اینگونه ضمانت‌هاست كه اسرائیل با فروش تسلیحات به مصر و عربستان موافقت كرده است.
روند تاریخی این تحولا‌ت از همان زمانی آغاز شد كه ملك‌عبدا... دوم پادشاه اردن بحث هلا‌ل شیعی را مطرح كرد و پس از آن دیك‌ چنی معاون رئیس‌جمهور و كاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریكا خواستار اتحاد كشورهای عرب در مقابل ایران شدند و از ۶۶۲ برای تشكیل یك كمربند امنیتی از كشورهای به اصطلا‌ح معتدل در برابر ایران و سوریه و حزب‌ا... لبنان دعوت كردند. تا آن زمان تصور غالب بر این بود كه این كشورها به لحاظ سیاسی، تبلیغاتی و امنیتی (اطلا‌عات امنیتی) در مقابل ایران ایستادگی می‌كنند اما مرحله جدید همكاری‌ها در بعد قرارداد ارسال تسلیحات نظامی، این نوع اتحاد را به مرحله بالا‌تری رسانده كه اتحاد نظامی است. ‌
آنچه تناقض موجود در رویكرد جدید آمریكا را نمایان می‌سازد، در اظهارات رایس وزیر خارجه و گیتس وزیر دفاع آمریكا مشهود است كه قراردادهای تسلیحاتی را به بهانه مقابله با نفوذ ایران و مبارزه با تروریسم توجیه می‌كنند. حال آنكه به اعتراف مقامات نظامی آمریكا با تروریسم نمی‌توان از طریق نظامی برخورد كرد و راه‌های دیگر از جمله سیاسی، امنیتی، تبلیغاتی و اقتصادی باید مدنظر باشد. تناقضات موجود در گفتار و رفتار آمریكا برخاسته از چندگانگی رفتاری دستگاه‌های سیاسی- دیپلماتیك و نظامی- امنیتی واشنگتن است كه عملكرد متفاوت و بعضا متناقض هم برای آمریكا و هم برای كشورهای خاورمیانه خطری بزرگ محسوب می‌شود. ‌
آمریكا می‌كوشد اضافه درآمد نفتی حاصل از افزایش بهای جهانی نفت را از طریق فروش سلا‌ح‌ها به كشورهای شورای همكاری خلیج فارس بازپس گرفته و مسابقه‌ای تسلیحاتی در منطقه ایجاد كند كه از طریق هراس‌افكنی و توهم‌سازی حاصل می‌شود.

صباح زنگنه

منبع : روزنامه اعتماد ملی