بازار خودروی چین؛ بزرگ اما پرچالش

بسیاری بر این باورند كه عصر صنعت خودروهای چینی فرا رسیده است و ما بزودی شاهد ظهور خودروسازان ریز و درشت چینی خواهیم بود. صنعت خودروسازی این كشور هم‌اكنون با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های مشترك بویژه با خودروسازان بزرگ جهانی در حال تجربه‌ای است كه در صنعت خودروی چین كم‌سابقه و بی‌نظیر بوده است. در این میان، علاوه‌بر رشد و گسترش فعالیت‌های خودروسازان بزرگ چینی نظیر: FAW و SAIC ظهور شركت‌های كوچك و مستقل نیز از دیگر پدیده‌های این صنعت در سال‌های اخیر است.
فهرست اسامی این دسته از خودروسازان هر روز طولانی‌تر می‌شود. به همین نسبت، كپی‌برداری و یا تجاوز آنان به قانون مالكیت‌های فكری نیز استمرار دارد. در این میان، خودروسازانی نظیر: Great Wall, Chery Brilliance Jinbei, Lifan و Geely در بازار به سرعت در حال پیشروی می‌باشند كه غالباً با ارائه محصولات ارزان قیمت (با حداقل هزینه‌های تكوین محصول به دلیل نقض حقوق مالكیت‌های فكری و مهندسی معكوس) فعالیت خود را گسترش می‌دهند.
به اعتقاد برخی از كارشناسان، بازار خودروی كشور به لحاظ تقاضای خودرو در وضعیتی كاملاً مساعد قرار دارد و این تقاضا به دلایلی نظیر رشد سریع اقتصادی و افزایش توان خرید مردم و قیمت‌های ارزان‌تر خودرو، موجب افزایش تولید خودرو خواهد شد. اما از دیگر سو، وجود اضافه ظرفیت نیز نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. با افزایش شمار خودروسازان جدید به این بازار، سودآوری صنعت با كاهش روبه‌رو شده است. همچنین توان رقابت از سوی بازیگران محلی در حال ظهور نیز فشارهای قیمتی بیشتری ایجاد خواهد كرد.
با استمرار تقاضای خودرو به‌سوی خریداران خصوصی و همچنین افزایش مشتریان خودرو در مراكز جمعیتی نواحی مركزی (غیرساحلی) كشور، بخش‌بندی بازار نیز احتمالاً به سمت خودروهای كوچك تغییر خواهد یافت. از دیگر سو، دولت مركزی در اوایل سال جاری از مقامات محلی خواسته است تا كنترل‌های ترافیكی اعمال شده بر خودروهای كوچك را به دلایلی از جمله مشكلات ترافیكی، لغو كند. همچنین كاهش مالیات بر خودروهای كوچك اعمال شده است. وابستگی چین به واردات نفت و فراورده‌های سوخت احتمالاً موجب سیاست تشویق تولید خودروهای كوچك از سوی دولت خواهد شد.
همچنین سلطه سرمایه‌گذاری‌های مشترك بزرگ صنعت كه در معرض تهدید قرار دارند در حال مبارزه با طرح مدل‌های هماهنگ‌تر با سلیقه‌های مردم هستند. سال‌های آینده در زمینه تحولات بازار و جایگاه خودروسازان، بسیار تعیین‌كننده خواهد بود و تحولات قابل ملاحظه‌‏ای در این حوزه‌ها روی خواهد داد. در این میان، مرور راهبرد برخی از خودروسازان چینی و همچنین خارجی جالب توجه است. شركت خودروسازی SAIC در نظر دارد بیش از ۱.۲۵ میلیارد دلار برای تكوین حدود ۳۰ مدل خودروی جدید با برند خود (Nameplates) تا سال ۲۰۱۰ سرمایه‌گذاری كند. در این مدت سالانه ۲۰۰ هزار دستگاه از برند خود را به بازار عرضه خواهد كرد. از دیگر سو، بلند پروازی‌های بین‌المللی شركت را نیز با گماردن رئیس سابق GM- China به سمت ریاست بخش استراتژی بین‌المللی شركت در سال جاری تقویت كرده است. در این میان، این پرسش مطرح می‌شود كه آیا استراتژی SAIC، موجب تضعیف پیوندهای آن با شركای سرمایه‌گذاری مشترك- فولكس واگن و جنرال موتورز- خواهد شد؟ پاسخ رئیس استراتژی بین‌المللی SAIC به این پرسش منفی است. وی می‌گوید: «هدف SAIC رقابت با این دو شركت خارجی نیست. هدف ما تبدیل شدن به شركت خودروسازی قابل احترام است. هم‌اكنون ۹۹.۹ درصد از سود و درامد شركت از طریق شراكت در این سرمایه‌گذاری‌ها كسب می‌شود. بنابراین این شراكت‌ها كاملاً سودآور و با اهمیت بوده و در آینده نیز تداوم خواهد یافت. همچنین یكی دیگر از راهبردهای SAIC بهره‌گیری از تملك برندهای سانگ یانگ كره و (Rover) Roewe می‌باشد. به اعتقاد مدیر استراتژی بین‌المللی SAIC تملك این دو برند، پلتفرمی را برای توسعه بیشتر و ارتقاء قابلیت‌ تحقیق و توسعه (R&D) مستقل SAIC به وجود می‌آورد. از دیگر سو به باور مدیر شركت جنرال‌موتورز چین، نكته كلیدی در موفقیت جنرال‌موتورز در كشور چین، عرضه زنجیره گسترده‌ای از خودرو در بخش‌های مختلف با حمایت برندهای متنوع می‌باشد. بنابراین جنرال‌موتورز همانند فولكس‌واگن برای كسب سهم بازار داخلی در حال تمركز بر تكوین و تولید محصولات مختلف و تطابق با نیازهای بازار چین است. آخرین برنامه پنج ساله دولت چین، اهداف بلندپروازانه‌ای را برای رشد سهم «برند داخلی كشور» در نظر گرفته است. حال این پرسش مطرح است كه آیا خودروسازان چینی با توجه به اینكه ناگزیر به صرف هزینه‌های بیشتر در زمینه تكوین محصول هستند نسبت به سرمایه‌گذاری‌های مشترك قادر به حفظ و تداوم مزیت قیمتی خواهند بود؟ آیا مصرف‌كنندگان چینی، جذب ارزش‌های مثبت برندهای غربی این سرمایه‌گذاری‌های مشترك در برابر برندهای ارزان‌قیمت چینی خواهند شد؟ در این میان، نگرش مقامات چینی نسبت به مسئله دارای اهمیت اساسی است. دولت چین در ماه آگوست سال ۲۰۰۶، برنامه تعرفه بالای واردات بر برخی از قطعات خودرو را برای رفع نگرانی‌های تجاری امریكا و اتحادیه اروپا به مدت دو سال به تعویق انداخت. این امر می‌توانست ضربه سختی را بر سرمایه‌گذاری‌های مشترك وارد كند.
اگر دولت چین بتواند مانع از اعتراضات نسبت به عملكرد تجاری خود شود، فشار بر خودروسازان خارجی را تشدید می‌كند. تعجبی ندارد كه خودروسازان خارجی به سمت میزانی از «چینی‌سازی»۱ به پیش روند و ناچارند در زمینه‌های فناوری با خودروسازان داخلی مشاركت و همكاری داشته باشند. بخش خودروی چین، دارای محیطی بشدت روبه رشد است و خودروسازان جهانی نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند، اما چالش‌های خاص خود را نیز دارا می‌باشد.

پانوشت:
۱) Sinofication
منبع:
Dave Leggett, "Beijing show confirms chineses coming of age, but challenges are ahead", just- auto.com, ۲۱ Nov. ۲۰۰۶.

منبع : ماهنامه صنعت خودرو