هیپنوتیزم‌درمانی و زایمان راحت

در بین اعمال طبیعی انسان، انجام زایمان، کم‌وبیش دردناک و گاه بسیار ناراحت‌کننده است. هرچند تحقیق‌های مردم‌شناسی در بین جامعه‌های مختلف بشری و گروه‌های مختلف انسانی، نشان می‌دهند که احساس درد در بین آنان در زمان زایمان، متفاوت است ولی این عقیده که عمل زایمان در بین اقوام بدوی، بدون درد بوده است، افسانه‌ای بیش نیست.
برای انجام زایمان بی‌درد یا بسیار کم‌درد، روش‌های زیر وجود دارند:
۱) روش‌های هیپنوتیزمی
دکتر ”ویلیام کروجر“ استاد زنان و مامائی دانشگاه ”شیکاگو“ تحقیق‌ها و تألیف‌هائی در زمینه‌ٔ زایمان بدون استفاده از داروهای ضددرد یا هوش‌بر و تنها با هیپنوتیزم انجام داد و براساس کتاب خود با نام ”کاربرد هیپنوتیزم در تسکین درد“، در سال ۱۹۵۷ میلادی بدون استفاده از دارو و مواد هوش‌بر برای اولین‌بار عمل ”سزارین“ را انجام داد و در سال ۱۹۵۹ یک جراحی تیروئید را تنها با هیپنوتیزم انجام داده است. در سال ۱۹۶۳ نیز برای اولین‌بار جراحی یک تومور سینه را تنها با هیپنوتیزم به پایان رسانید.
در سال ۱۹۵۸، پس از این‌که انجمن ”هیپنوتیزم بالینی آمریکا“ تأسیس گردید، سازمان نظام‌پزشکی آمریکا هم اعلام کرد که: ”هیپنوتیزم یک وسیلهٔ درمانی ناب است، اگر توسط فرد باصلاحیتی به کار رود.“ این انجمن در یک اظهارنظر رسمی، اعلام داشت: ”هیپنوتیزم، یک وسیلهٔ درمانی عالی به‌ویژه در جریان زایمان بی‌درد است که هیچ‌گونه اثر ناگواری بر روی سیر طبیعی زایمان نمی‌گذارد.“
”دکتر ژوزف دلی“ استاد بیماری‌های زنان و مامائی دانشگاه ”شیکاگوش معتقد بود: ”هیپنوتیزم، تنها بی‌حس‌کنندهٔ بی‌خطر در مامائی است. موقعی که می‌بینم برخی از همکاران، از این روش ناب استفاده نمی‌کنند، به شدت متأسف می‌شوم.“ ”دکتر لی“ و ”دکتر کروجر“ برای اولین‌بار در سال ۱۹۵۷، اولین جراحی سزارین بی‌درد با هیپنوتیزم را انجام دادند و ”دکتر کروجر“ اولین کتاب ”زایمان بدون درد با هیپنوتیزم“ را تألیف کرد.
۲) روش معروف به ”زایمان طبیعی“
”گرانت‌لی دیک‌رید“ که تکنیک او به روش ”دیک‌رید“ معروف شده است، بر این باور بود که یک عمل طبیعی مانند زایمان، نباید به‌صورت طبیعی، این‌قدر دردناک بوده باشد؛ بلکه گذشت زمان، تلقین یا شرح اغراق‌آمیزی که مادران برای دخترانشان دربارهٔ دردناک بودن زایمان بیان کرده و می‌کنند، در پیدایش این دردهای شدید مؤثرند.
”دیک‌رید“ در روش زایمان طبیعی خود از امکانات زیر استفاده می‌کرد:
▪ ارائهٔ مجموعه‌ای از اطلاعات علمی دربارهٔ زایمان به زائوها در نیمهٔ دوم دوران بارداری
▪ آموزش برخی از روش‌های ریلاکس‌ شدن و تمرین‌های تنفسی به زائوها در طول دوران بارداری.
▪ ارائهٔ تلقین‌های مناسب به زائوها برای افزایش اعتمادبه‌نفس آنان و ایجاد شور و شوق مادر شدن به‌جای فکر کردن به درد و وحشت زایمان.
هرچند او در توجیه مجموعهٔ این آموزش‌ها، هرگز از واژه‌ٔ ”هیپنوتیزم“ استفاده نمی‌کرد، ولی در سال‌های پایانی عمرش، نگرش مساعدتری نسبت به هیپنوتیزم نشان می‌داد.
”دیک‌رید“ مشاهده می‌کرد که برخی از زائوهای او، از آغاز شروع زایمان، به خلسهٔ عمیق و مستمری فرو می‌روند و گاه پس از تولد نوزاد، هیچ‌یک از مرحله‌های زایمان و شرایط محیطی آن زمانن را به یاد نمی‌آورند؛ ولی او تمام این جریان‌ها را به ریلاکس‌ شدن وتلقین نسبت می‌داد؛ در حالی‌که هیپنوتیزم، یک حالت ریلاکس شدن عمیق و گسترده است که با تلقین‌پذیری شدیدی همراه است.
هرچند در علم امروزی، بر روی اسم‌ها و عنوان‌ها، تأکید یا مشاجره نمی‌شود، ولی افرادِ باصلاحیتی مانند ”دکتر کروجر“ به بهره‌گیری از روش‌های هیپنوتیزمی در این روش اشاره و تأکید دارند.
نتیجهٔ زائوهائی که با این روش، آماده شده بودند، این آمار را می‌دهد که:
▪ در ۲۵ تا ۳۳ درصد از زائوهائی که با این روش، آماده‌ٔ زایمان می‌شدند، نیازی به تجویز مسکن نبود؛ زیرا درد شدیدی وجود نداشت.
▪ در بقیهٔ زائوهائی که با این روش، آماده شده بودند، اگر هم نیازی به تجویز مسکن بود، این احتیاج داروئی بسیار کم و به‌ندرت به بیشتر از تزریق ۱۰۰ میلی‌گرم ”دمرول“ (یک مسکن یا ضد دردِ قوی) نیاز پیدا می‌شد.
زائوهائی که در دوره‌های آماده‌سازی که برای زایمان طبیعی، برگزار می‌شد، شرکت می‌کردند، هدف خود را از شرکت در این برنامه‌ها، تنها از بین بردن درد نمی‌دانستند؛ بلکه هدف اساسی خود را در این روش، هدایت جریان زایمان با استفاده از مبانی روان‌شناسی به مسیری تلقی می‌کردند که برای آنان، هیجان و عاطفهٔ بیشتری به وجود آورد.
۳) روش ”لاماز“ برای انجام زایمان بی‌درد
در حدود سال ۱۹۵۰ پزشک فرانسوی ”فردیناند لاماز“ که به ”روسیه“ سفر کرده بود، با روشی به‌نام ”پسیکو پروفیلاکسی“ آشنا شد که پس از بازگشت به فرانسه، به سرعت روش زایمان بی‌درد یا کم‌درد توسط او در کشورهای غربی گسترش پیدا کرد و مورد قبول قرار گرفت و جانشین تکنیک ”دیک‌رید“ شد. این روش با هیپنوتیزم ،پیوند و مشترکات بیشتری دارد.
در آن دوره، یک پزشک روسی به نام ”پلاتونوف“ که در مؤسسهٔ پژوهشی ”خارکف“ بر روی روش‌های ”هیپنوتیزمی ـ تلقینی“ برای تسکین دردها، تحقیق می‌کرد، تسکین دردهای زایمان را حوزهٔ مناسبی برای کارهای خود تشخیص داد. برای اولین‌بار، انجام این روش ”هیپنوتیزمی ـ تلقینی“ که به خوبی توسط او طراحی شده بود، بر روی زائوهای پزشک، دانشجوی پزشکی و کادرهای پزشکی در سال ۱۹۳۶ در شوروی، هیجان زیادی به وجود آورد. در حدود ۶۰ درصد از ۵۸۸ خانم بارداری که در این برنامه شرکت داشتند، بسیار از زایمان راحت و موفقیت‌آمیز خود اظهار رضایت می‌کردند. در شوروی سابق به مکان‌هائی که زایمان در آن صورت می‌گرفت، ”هیپنوتاریم“ یا محلی برای انجام زایمان به کمک هیپنوتیزم اطلاق می‌شد و گزارش‌هائی که متخصصان زایمان، در این کشور انتشار می‌دادند، به‌طور معمول بیشتر از ۸۰۰۰ زایمان با هیپنوتیزم را شامل می‌شد که از سال ۱۹۵۱ مورد تأیید و تصویب وزارت بهداشت و درمان شوروی قرار گرفته بود.
● مقدمه‌های لازم برای انجام زایمان بی‌درد با هیپنوتیزم و خودهیپنوتیزم
اگر متخصصان بی‌هوشی، به دانش کافی در زمینهٔ آموزش زائوها دست پیدا کنند و در آموزش‌های گروهی که کمتر از ۶ جلسهٔ دوساعته است، زائوها را با خلسهٔ هیپنوتیزمی آشنا و شرطی کنند، در این شرایط، در زمان شروع دردهای زایمان، می‌توانند در مدت چند دقیقه، آنان را در شرایط خلسهٔ هیپنوتیزمی قرار داده و با روشی مانند ”بی‌حسی دستکشی“ که یک تکنیک بی‌دردکنندهٔ هیپنوتیزمی است، آنان را در شرایط بی‌دردی قرار دهند.
خانم‌های باردار می‌توانند در دوران بارداری، ضمن آشنائی با هیپنوتیزم، فراگیری خودهیپنوتیزم و تکنیک ایجاد ”بی‌حسی هیپنوتیزمی“، در شرایط زایمان در بیمارستان یا منزل، زیر نظر یک پزشک یا ماما، به راحتی خودشان کارهای مرتبط با زایمان بی‌درد، ایجاد خلسه، عمیق‌تر کردن خلسه، ایجاد بی‌حسی دستکشی و تداوم خلسه را بدون کمترین خطری زیر نظر ماما یا پزشک انجام دهند.
هیپنوتیزم، یک وسیلهٔ درمانی، پزشکی و هیپنوتیزم‌درمانی در متن کارهای پزشکی یا بالینی است و به موجب قانون، هر عمل پزشکی بایستی توسط فردی صورت بگیرد که دارای تحصیلات و پروانهٔ پزشکی است که در زمینهٔ زایمان بی‌درد با هیپنوتیزم شامل پزشکان ماما می‌شود. هیپنوتیزم، زمانی‌که توسط فردِ آموزش‌دیده و صاحب صلاحیتی، صورت بگیرد، به‌طور کامل، بدون خطر و عارضه است.

دکتر سیدرضا جمالیان، هیپنوتیزم‌گر درمان‌گر

منبع : مجله شادکامی و موفقیت