از دریچه انصاف نگاه کنید

● ارزیابی خود را از صنعت خودرو پس از بازدیدتان بفرمایید.
▪ بسم‌الله الرحمن الرحیم. بسیار جای تشكر دارد از مهندسان، تكنسین‌ها، كارگران و همه نیروهای دست‌اندركار صنعت خودرو.
ما در روایاتمان علائم سعادت زندگی یك انسان را سه چیز می‌دانیم: مركب مناسب، مسكن مناسب و همسر مناسب. این سه عنصر، سه ضلع یك زندگی سعادتمندانه و ایده‌آل است. در مورد مسكن مناسب، همه كشورها متولیان خاصی برای این كار دارند. جمهوری اسلامی هم نهادی به نام مسكن و شهرسازی دارد كه متولی الگوآفرینی، مدل‌سازی، مقاوم سازی و خلاصه مدیریت در صنعت مسكن است. حالا اگر مسكن روستایی است عمدتاً به عهده بنیاد مسكن است، اگر مسكن شهری است برعهده سازمان مسكن و شهرسازی است. دومین مورد كه همسر مناسب باشد، این موضوع به فرهنگ عمومی و صدا و سیما برمی‌گردد. فرهنگ مكتوب و فرهنگ شفاهی؛ این دو وظیفه دارند جامعه را به رشد و بالندگی برسانند كه مرد، زن را و زن، مرد را درك كند و با تفاهم زندگی خود را بسازند و همسر مناسب و ایده‌آل انتخاب شود. بحمدالله زمینه‌های آن در قالب ازدواج دانشجویی و ازدواج جمعی از سوی كمیته امداد و دیگر نهادها و سازمان‌ها فراهم شده است.
در مسئله مركب كه حالا اسم آن عوض شده و نام فارسی آن خودروست، مدیریت این بخش با صنایع خودروست مثل سایپا، ایران خودرو و دیگر شركت‌ها. اگر بنا باشد صنعت خودروی كنونی را با ۱۵ سال پیش مقایسه كنیم، یك انقلاب شگرف و بنیادی در صنعت خودرو به وجود آمده كه اگر انسان از دریچه انصاف و با چشم سالم نگاه كند، این انقلاب كمتر از انقلاب در برخی زمینه‌های جامعه ما نیست بلكه حتی از بعضی بخش‌ها پیشرفته‌تر است. ما در زمینه لوازم بهداشت ساختمانی نظیر كاشی و سرامیك درحدی از پیشرفت هستیم كه یا در سطح كشورهای ایده‌آل قرار داریم یا آنها دنبال ما هستند.
صنعت خودرو نیز در كشور ما از این رشد و بالندگی و افتخار برخوردار است و از همه نیروهای دست‌اندركار، مدیریت‌های مختلف، نیروهای فنی و علمی، نیروهای مهندسی و كارشناسی و كارگران صمیمانه تشكر می‌كنیم.
● در مراسم افتتاحیه، جنابعالی نكات بسیار دقیقی را مطرح كردید كه نشان می‌دهد مسائل صنعت خودرو را تعقیب می‌كنید. بفرمایید چگونه از آخرین اطلاعات در صنعت خودرو مطلع می‌شوید و آیا به این حوزه علاقه دارید؟
▪ ما با مجلات صنعت خودرو بی‌ارتباط نیستیم، با عناصر كارآمد این صنعت هم بی‌ارتباط نیستیم، به این بخش از موضوع هم توجه داریم كه اگر بناست كشور ما به توسعه فراگیر و همه جانبه دست پیدا كند باید در بخش صنعت خودرو پیشگام باشد. ما از دیرباز صنعت خودرو را در كشور داشتیم ولی متاسفانه بخش مصرفی ما بیشتر از بخش تولیدی ما بود ولی الحمدلله الآن به جایی رسیده‌ایم كه بخش تولید ما از مصرف پیشی می‌گیرد و این برای ما غرورآفرین و باعث افتخار است. پیشرفت در این صنعت گویای پیشرفت و ترقی كشور است.
● استراتژی سایپا این است كه در مناطق محروم سرمایه‌گذاری انجام دهد و سرمایه‌گذاری‌های جدید به سمت مناطق محروم هدایت شود، به عنوان نمونه می‌توان به تاسیس شركت زر سیستان اشاره كرد. بفرمایید اقدامات دیگری كه در زمینه صنعت خودرو در استان انجام شده و جنابعالی در جریان آن هستید، كدامند؟
▪ البته قبلاً هم سایپا یك واحد تولیدی در زمینه ساخت روكش‌های صندلی در این استان ایجاد كرده.
● قبل از زرسیستان؟
▪ بله، قبل از آن. من در مراسم افتتاح آن شركت كردم. چون منطقه بستر مناسب برای كار دارد، نیروی انسانی در این استان زیاد گران نیست و انگیزه در نیروی كار هست و تفاوت آن با سایر استان‌ها هم این است كه كارهای صنعتی جزء مشاغل دوم نیست. به بیان دیگر چون شغل اصلی كار صنعتی است، می‌توان برخی قطعات یدكی را در این استان تولید كرد؛ ضمن آن كه تولید برخی از قطعات یدكی به شرایط جغرافیایی استان‌ها نیز بستگی دارد.
باید مطالعات لازم در كشور صورت بگیرد تا مشخص شود كدام استان‌ها مستعد سرمایه‌گذاری‌اند. در استان سیستان و بلوچستان زمینه برای سرمایه‌گذاری و انجام كار فراهم است. مردم آن هم انگیزه كافی دارند، نیروی انسانی به وفور یافت می‌شود و قیمت تمام شده در این استان حتماً پایین‌تر از سایر استان‌ها خواهد بود. می‌توان تولید برخی از قطعات یدكی را در این استان برنامه‌ریزی كرد. هم‌اكنون در استان سیستان و بلوچستان سیبك خودرو تولید می‌شود، همین طور روكش صندلی. می‌توان بخش‌های دیگر خودرو را نیز برای این استان درنظر گرفت.
● خود جنابعالی رانندگی می‌كنید؟
▪ در سال‌های دهه ۱۳۵۰ بله ولی از زمانی كه موضوع محافظت پیرامون ما پیش آمد، حصاری ایجاد كرده است. الآن هم گاهی كه به تهران یا قم می‌روم، رانندگی می‌كنم.
● یعنی این مسافت طولانی را زمینی طی می‌كنید؟
▪ نه، البته زمینی به تركیه، سوریه و جاهای مختلف رفته‌ام. در خارج از كشور هم رانندگی كرده‌ام. اما به دلایل محافظتی تا زمانی كه در استان هستم رعایت می‌كنم اما وقتی به تهران یا قم می‌روم می‌توانم نفس راحتی بكشم، گاهی هم پشت فرمان می‌نشینم.
● از كدام خودرو بیشتر راضی بودید؟
▪ تویوتا لندكروز، پرادو خودم كه قبلاً رانندگی می‌كردم پشت ماشین‌های پژو، پیكان، بنز، مزدا و غیره نشسته‌ام.
● مدیرعامل سایپا در سخنرانی‌هایش می‌گوید هنگام سرمایه‌گذاری در مناطق محروم، رسیدن به سود مدنظر نیست و اگر سودی هم داشته باشد دوباره در همین استان‌ها سرمایه‌گذاری خواهد شد.
▪ منظور ایشان این است كه به سود فكر می‌كنند اما در صدد بازگشت سود به تهران نیستند. تهران تورم صنعت دارد. تمركز جمعیت در تهران زیاد است. مسئله نیروی كارگری آن هم در مقایسه با سایر نقاط روان نیست. در تهران كارگران مجبورند طی یك روز در بیش از یك شیفت كار كنند كه در شیفت‌های دوم خسته‌اند اما در سایر نقاط این گونه نیست. در مناطق دور نیروی كار راحت‏تر فراهم می‌شود و كنترل هم تا حد زیادتری انجام می‌پذیرد. اگر در نقاط دور سرمایه‌گذاری صورت بگیرد و سود حاصل از آن در توسعه صنعت دوباره سرمایه‌گذاری شود، به طور قطع سودمند خواهد بود اما اگر این سود دوباره به تهران بازگردد، موجب انباشتگی صنعت [و ثروت] در تهران خواهد شد.
● به هر حال سرمایه‌گذار زمانی پول خود را در پروژه‌ای سرمایه‌گذاری می‌كند كه اطمینان داشته باشد سرمایه‌گذاری‌اش سودآور خواهد بود. سهامدار سالانه سود سهامش را می‌خواهد و اگر قرار باشد فقط به توسعه همان صنعت در منطقه محروم منجر شود، انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذار باقی نمی‌ماند.
▪ دو نوع بحث عدم برگشت وجود دارد: یك بحث توسعه صنعت است و دیگری انجام كارهای عام‌المنفعه و عمران و آبادی. معمولاً زمانی كه انتظار برگشت سود به تهران وجود ندارد، نوعی انجام مسؤولیت اجتماعی است. به هرحال صنعت استهلاك دارد، هزینه دارد، عمر مفید دارد. اگر عواید صنعت برای استهلاك، بازسازی مجدد و توسعه‌اش هزینه نشود به طور قطع پایدار نخواهد بود. اگر مسئله هزینه كردن در همان استان برای این منظور باشد، سود است. مثلاً در صورتی كه كارخانه‌ای احداث شود و بنا باشد عواید آن صرف امور عام‌المنفعه شود ـ فرضاً عواید یك كارخانه را در امر مدرسه‌سازی، جاده‌سازی و عمران و آبادی صرف كنند ـ یه یقین آن صنعت دوام نمی‌آورد اما اگر در صنعت تولید روكش صندلی خودرو، عواید صرف ساخت قطعه دیگری از خودرو شود، چون همه این قطعات در زنجیره تامین خودرو هستند و در یك صنعت می‌گنجند، نه تنها موجب دوام صنعت در استان می‌شود بلكه سودآفرینی بیشتر را نیز در پی خواهد داشت.
● شنیدیم كه قرار بود در سیستان و بلوچستان یك خودروسازی راه‌اندازی كنند؟
▪ قبلاً فردی به نام دكتر آقایی نماینده شریف مردم زابل دنبال احداث كمپانی خودروسازی به كمك «روور» انگلستان بود. نمونه خودرو را به ما نشان داد و از مردم هم برای مشاركت تا حد زیادی پذیره گرفتند، در تهرن هم دفتری دایر كردند اما در نهایت موفق نشدند.
● در سخنرانی خودتان در مراسم افتتاحیه صحبت از ثبات مدیریت بود. شاید بدیهی به نظر برسد، اما وقتی صحبت از تغییر مدیریت‌ها می‌شود، اصولاً مبنا كارآمدی مدیران است؛ در حالی كه در ایران تغییر مدیران به دنبال تغییر دولت و كابینه پیش می‌آید. به نظر شما آیا امكان دارد انتخاب یا انتصاب مدیران براساس عملكرد باشد؟
▪ ما دو نوع تعیین مدیر داریم: یك نوع از بالا به پایین است. این برای نهادهایی است كه مدیریت، از نوع تعاونی نیست و با مشاركت و مشاوره صورت نمی‌پذیرد. نوع دیگر تعیین مدیریت از پایین به بالاست و آن مربوط به نهادهایی است كه اداره آنها به شكل تعاونی، مشاورتی یا مشاركتی است و تصمیم ها به صورت جمعی اتخاذ می‌شوند. بحث ثبات مدیریت كه مطرح می‌شود، براساس اصلی است كه در جهان به رسمیت شناخته شده، چون تجربیات به دست آمده، سرمایه گرانبهای آن مجموعه خواهد بود.
یك زمانی بناست مدیری را عوض كنیم، این عوض كردن به معنی كنار گذاشتن یا از دست دادن او و تجربیاتش نیست. بناست كه از تجربیات او در جای دیگری بهره بگیریم. این كار خوبی است چون یكنواختی، خستگی و بی‌انگیزگی و فرسودگی روح تا حدی جبران می‌شود. معمولاً آدم‌ها در منزل خود با تغییر در چیدمان وسایل هم تنوع ایجاد می‌كنند. این جا به جایی به خاطر تنوع و دمیدن روح تازه به زندگی است. اما زمانی این كار اشتباه است كه مدیریت‌های حاصل از سال‌ها تجربه را در این مسیر از دست بدهیم و این تجربیات در جای دیگر كارایی نداشته باشند. فرض كنید فردی در مسائل اقتصادی یك مدیر بسیار قوی است و ما می‌خواهیم از توانایی مدیریت او در شاخه یا تخصص دیگری استفاده كنیم، ممكن است همخوانی نداشته باشد و موثر واقع نشود.
نكته بعدی این است كه ما باید عرصه‌های اقتصاد را از عرصه‌های سیاست جدا ببینیم. عرصه‌های سیاست زنده باد و مرده باد است. هر دولتی هم كه بیاید یك زنده باد به نفع خودش دارد و یك مرده باد برای پیشینیان خود. در جاهای دیگر هم هست. همین حالا هم كه امریكا دغدغه انتخابات كنگره را دارد، جمهوریخواه مسلط شود زنده باد جمهوریخواه و مرده باد دموكرات سر می‌دهد و برعكس اما هیچ وقت مسائل سیاسی در مدیریت‌های اقتصادی و نظامی، علمی و فرهنگی تسری داده نمی‌شود.
آنها باید مدیریت‌های ثابت و پایدار داشته باشند. معنای ثبات هم این نیست كه مدیریت یك نهاد به «ارث پدری» تبدیل شود. معنای آن این است كه سرمایه‌ها از مدار خود خارج نشوند. كوبا هم انقلاب كرد و نگذاشت نیروهای علمی از مرز خارج شوند، مسائل علمی را فدای منازعات سیاسی نكرد. از همان ابتدا بنا را بر این گذاشت كه فكر یك دانشمند برای كشور سرمایه است اما برای نظام ممكن است كارآمدی نداشته باشد. اگر كسی پتانسیل كشاورزی دارد، زمین و كارگر و وام در اختیارش می‌گذارند تا به آبادانی بپردازد و اجازه نمی‌دهند مسائل سیاسی مانع رونق این بخش در كشاورزی شود. به این ترتیب مغزها از كشور كوبا فراری نشدند. بنابراین منظور از ایجاد ثبات در مدیریت، حفظ سرمایه‌ها، اندوخته‌ها و تجربیات است.
● نظر شما درباره خودروی ال ۹۰ [تندر] چیست؟ ظاهراً دست‌هایی دركارند كه مایل نیستند رونق این پروژه را ببینند و سنگ‌اندازی می‌كنند و از قضا صاحب نفوذ هم هستند.
▪ یك مومنی به جای آن كه روزنامه را عمودی بخواند افقی می‌خواند، پرسیدند چه فهمیدی؟ گفت سیاست در مركز است. ضرب‌المثل معروفی هم هست كه می‌گوید: «آش كنار آشپزخانه خودت بهتر از كباب كنار آشپزخانه همسایه است.» ما هر اندازه بتوانیم تولید خودی را در كشور رونق بدهیم، زمینه رشد كشور را فراهم كرده‌ایم و هر اندازه تولید كشورهای دیگر را وارد كشور كنیم، كشور را مصرفی بارآورده‌ایم. از نظر من این كار خیانت به كشور است.

گفت و گو با نماینده ولی فقیه در زاهدان

منبع : اندیشه گستر سایپا