پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا


جمعیت به روایت آمار


جمعیت به روایت آمار
مرگ و میر یکی از دو پدیده ذاتی جمعیت و از عوامل اصلی جمعیتی است که ثبات یا تغییر آن در جریان زمان - در کنار ثابت ماندن یا تغییر عوامل جمعیتی دیگر، به خصوص باروری سبب تغییر در حجم، توزیع یا ترکیب جمعیت می‌شود. در دوران پیش از کشاورزی نوسان‌های مرگ و میر، در کنار ثبات نسبی باروری، نقش اصلی را در افت و خیز جمعیت‌ها ایفا کرده است. تغییرات در سطح مرگ و میر(در کنار تغییرات باروری) علا‌وه بر تاثیر بر حجم جمعیت، ترکیب و توزیع جمعیت را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.‌
در واقع، جوانی جمعیت کشورهای جهان سوم در اثر کاهش سطح مرگ و میر و ثابت ماندن نسبی یا کندی کاهش سطح باروری پیش آمده است. همچنین تغییرات در توزیع جمعیت متاثر از اختلا‌ف‌های منطقه‌ای در میزان رشد جمعیت بوده که مرگ و میر یکی از عوامل اصلی تشکیل دهنده آن است. ‌
زاد و ولد نیز یکی از دو پدیده طبیعی و ذاتی جمعیت و عامل منحصر به فرد افزایش جمعیت در مقیاس جهانی است. این پدیده در جمعیت‌شناسی تحت عنوان باروری مورد مطالعه قرار می‌گیرد.‌
تعداد موالید به شمار زاد و ولدهای زنده به دنیا آمده جمعیت مورد مطالعه در یک زمان معین اطلا‌ق می‌شود. این زمان به طور معمول یک سال تقویمی است. مرده‌زایی‌ها که در برخی موارد سقط جنین را نیز در برمی‌گیرد، در تحلیل باروری جزء موالید منظور نمی‌شود. هر جا کلمه موالید یا اصطلا‌حات مترادف با آن مانند <زه و زاد>، <زاد و ولد> و فرزندزایی عنوان شود، تنها به افراد زنده متولد شده اطلا‌ق می‌شود و سنجه‌های مختلف باروری به طور انحصاری براساس این تعداد زاد و ولدها محاسبه می‌شود. باروری عبارت است از توانایی زاد و ولد در زنان و سنین باروری به دوره‌ای از زندگی زنان گفته می‌شود که به طور کلی از نظر زیستی در آن دوره توان بارور شدن را داشته باشند.‌
یکی از مهم‌ترین منابع آمارهای جمعیتی داده‌های ثبت احوال کشور است که هر ساله در مورد چهار واقعه تولد، مرگ، ازدواج و طلا‌ق جمع‌آوری می‌شود. آنچه در مورد این آمارها باید مورد توجه قرار گیرد، کیفیت اطلا‌عات جمع‌آوری شده است. دسترسی به ثبت دقیق وقایع جمعیتی جمعیت‌شناسان را در تجزیه و تحلیل دقیق‌تر وقایع جمعیتی یاری خواهد کرد و شاخص‌های دقیق‌تری در ارتباط با این وقایع در اختیار جمعیت‌شناسان و سایر محققان برای انجام مطالعات و تحقیقات مرتبط قرار خواهد داد. دسترسی به ثبت دقیق اطلا‌عات جمعیتی یکی از اهداف توسعه‌ای هر کشور است و کشور جمهوری اسلا‌می ‌ایران در سال‌های اخیر در ارتباط با ثبت وقایع حیاتی چهارگانه به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافته است. از این‌رو بررسی کمیت و کیفیت داده‌های ثبت احوال‌کشور در خصوص باروری و مرگ و میر، از اهمیت خاصی برخوردار خواهد بود. ‌
پوشش ثبت آمار موالید کشور در سال‌های اخیر بهبود قابل توجهی داشته است و با توجه به اینکه پوشش ثبت موالید به صد درصد نرسیده اما ثبت این آمارها به سطح قابل قبولی رسیده است. مساله مهم در ارتباط با ثبت موالید توجه به ثبت موالید بر حسب سن مادر است که ثبت این آمارها با کیفیت مناسب کمک‌های زیادی برای انجام تحقیقات جمعیتی و دستیابی به شاخص‌های مناسب در این مورد خواهد کرد. البته چالش مهم در ارتباط با ثبت وقایع حیاتی، پوشش ناقص ثبت مرگ و میر است. ‌
بنا به عللی تعداد فوت‌ها درگروه‌های سنی به درستی و با کیفیت مناسب ثبت نمی‌شوند و با وجود موفقیت‌های زیادی که در این مورد کسب کرده‌ایم هنوز آمارهای ثبت شده مربوط به مرگ و میر از کیفیت لازم‌برخوردار نیستند. با توجه به توضیحات ارائه شده و اهمیت آمار و اطلا‌عات ثبتی در تحقیقات جمعیتی، در این گزارش آمارهای ثبتی مربوط به باروری و مرگ و میر از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۶ مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. ‌
● ‌تعداد فوت ثبت شده‌
مرگ، یک واقعه حیاتی است که بعضی از افراد جمعیت در جریان زمان و به طور معمول غیر‌هم‌‌زمان (به این معنی که افراد یک نسل در یک زمان واحد فوت نمی‌کنند و مرگ و میر آنها در یک زمان طولا‌نی که از بدو تولد تا سن خاموشی نسل طول می‌کشد، اتفاق می‌افتد) دچار آن می‌شوند. شیوه مناسب جمع‌آوری اطلا‌عات راجع به این واقعه، ثبت آن پس از وقوع، نزد مقام‌های رسمی است. از این‌رو، منبع اصلی آمارهای مرگ و میر <ثبت وقایع حیاتی> است اما یکی از مشکلا‌ت اصلی آمارهای ثبتی مرگ و میر کم ثبتی و عدم ثبت دقیق این واقعه است.‌
از علل و عوامل کم ثبتی تعداد فوت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ‌
- عوامل اقتصادی مانند ثروتمند نبودن متوفی یا تداوم استفاده از مزایای زنده بودن مثل مزایای کارمندی، بیمه کارگری و... ‌
- عوامل اجتماعی مانند غفلت از ثبت به موقع مرگ به دلیل تالم‌های روحی شدید و کمی وقت، استفاده از شناسنامه متوفی به دلیل نیازهای اجتماعی مثل تحصیل، استخدام، نظام وظیفه و... ‌
- عوامل فرهنگی و عدم آگاهی مردم از قانون ثبت احوال موجب عدم ثبت فوت به خصوص برای زنان می‌شود. ‌
- عوامل اداری مثل ضعف مدیریت در توزیع عادلا‌نه نیروی انسانی، منابع فیزیکی، تسهیلا‌ت و تجهیزات و خدمات سازمان ثبت‌احوال و عدم استفاده مطلوب از آنها، همچنین عدم ثبت به موقع فوت به علت عدم همکاری‌ بیمارستان‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌هایی که طبق قانون ثبت احوال مکلف به همکاری با سازمان مزبور هستند. ‌
آمارهای سازمان ثبت احوال کشور در خصوص تعداد وفات ثبت شده طی سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۶ نشان می‌دهد که در سال ۱۳۷۵ تعداد یک ‌میلیون‌ و ‌ ۲۴۰‌ هزار‌ و ۹۷۵ مورد فوت ثبت شده داشته‌ایم که از این تعداد ۱۶۸۱۳۵ مورد مربوط به فوت ثبت شده جاری و یک میلیون و ۷۲ هزار و ۸۴۰ مورد مربوط به فوت ثبت شده معوقه بوده است.‌
تعداد فوت ثبت شده در سال ۱۳۸۵ به ۴۰۸ هزار و ۵۶۶ مورد رسیده که از این تعداد ۳۰۷ هزار و ۲۶۵ مورد، فوت ثبت شده جاری و ۱۰۱۳۰۱مورد، مربوط به فوت ثبت شده معوقه بوده است. نکته حایز اهمیت در این خصوص افزایش ثبت مرگ و میر در سال‌های اخیر به سطح قابل قبول است اما چالش مهم در این حوزه افزایش تعداد ثبت مرگ و میر معوقه در سال ۱۳۸۵ در مقایسه با سال‌های قبل است اما از سال ۱۳۸۶ تعداد ثبت مرگ و میر معوقه دوباره رو به کاهش می‌گذارد. در این سال تعداد کل فوت ثبت شده، ۴۱۳ هزار و ۷۳۶ مورد بوده که ۳۱۳ هزار و ۳۰۸ مورد مربوط به مرگ و میرهای ثبت شده جاری و ۹۹۴۲۸ مورد مربوط به مرگ و میر ثبت شده معوقه بوده است. با وجود کاهش ثبت مرگ و میر معوقه در سال ۱۳۸۶ این رقم بالا‌تر از مرگ و میر ثبت شده معوقه در سال ۱۳۸۴ بوده است. ‌
نسبت وفات ثبت شده جاری به کل از تقسیم تعداد وفات ثبت شده جاری به کل وفات ثبت شده در یک سال ضربدر ۱۰۰ محاسبه می‌شود. این نسبت نشان می‌دهد که چند درصد مرگ و میر روی داده در یک سال در همان سال وقوع وفات ثبت می‌شود. نکته حایز اهمیت در خصوص ثبت وفات، افزایش ثبت تعداد وفات و به خصوص ثبت جاری است که از ۵/۱۳ درصد در سال ۱۳۷۵ به ۹/۸۰ درصد در سال ۱۳۸۴، حدود ۲/۷۵ درصد در سال ۱۳۸۵ و ۹/۷۵ در صد در سال ۱۳۸۶ رسیده است. به این معنا که در سال ۱۳۸۵ میزان ۲/۷۵ درصد فوت‌ها مربوط به همان سال بوده و ۸/۲۴ درصد مربوط به سال‌های قبل است و در سال ۱۳۸۶، بالغ بر ۹/۷۵ درصد فوت ثبت شده مربوط به همان سال و ۱/۲۴ درصد فوت‌های ثبت شده مربوط به سال‌های قبل بوده است. یکی از چالش‌های آمارهای ثبتی وفات در سال ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶، کاهش نسبت ثبت جاری مرگ‌ومیر به معوقه است هر چند که تعداد ثبت جاری نسبت به سال ۱۳۸۴ افزایش یافته اما به نظر می‌رسد نیاز به بررسی و تفحص بیشتری در این خصوص وجود دارد.‌
نگاهی به نسبت وفات ثبت شده جاری به کل در مناطق شهری و روستایی نشان می‌دهد که وضعیت ثبت جاری مناطق شهری در سال‌های اخیر (با وجود کاهش شاخص در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶) از وضعیت خوبی برخوردار بوده و به سطح قابل قبولی رسیده است اما با وجود موفقیت‌های زیادی که در این زمینه به دست آمده است، وفات ثبت شده جاری به کل در مناطق روستایی از وضعیت مناسبی برخوردار نیست و از رقم حدود ۷۱ درصد در سال ۱۳۸۴ به حدود ۵۹ درصد در سال ۱۳۸۵ کاهش و دوباره در سال ۱۳۸۶ روند صعودی یافته و به ۸۸/۵۹ درصد رسیده است. پایین بودن این شاخص در سال‌های اخیر به ویژه در مناطق روستایی، باعث کاهش این شاخص در سطح ملی نیز شده است. بنابراین همانگونه که در ابتدای بحث نیز عنوان شد دلا‌یل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مختلفی بر کم ثبتی و عدم ثبت دقیق مرگ و میر وجود دارد اما کاهش یکباره این‌ شاخص در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶، نیاز به بررسی بیشتری دارد و می‌تواند ناشی از عامل واحد یا عوامل گوناگونی باشد. ‌
میزان واقعه نشان دهنده سرعت وقوع واقعه و میزان مرگ ومیر هم نشان دهنده سرعت وقوع مرگ در یک جمعیت است. به سخن دیگر، میزان مرگ و میر نشان می‌دهد که یک جمعیت یا زیر جمعیت‌های نشان‌دهنده آن، با چه سرعتی دچار واقعه مرگ می‌شوند و از این طریق اعضای خود را از دست می‌دهند. میزان‌ متعارف مرگ به طور معمول نسبت به هزار یا <در هزار> بیان می‌شوند. این میزان‌ها به ما می‌گویند که از هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت یا زیر جمعیت‌های تشکیل‌دهنده آن، به طور متوسط چند نفر در طول زمان معین (به طور معمول یک سال تقویمی) می‌میرند. میزان خام مرگ فراوانی نسبی وقوع مرگ در همه سنین است و سرعت وقوع مرگ را در یک جمعیت نشان می‌دهد. برای محاسبه میزان خام مرگ، تعداد مرگ در سال معین بر جمعیت میانه سال تقسیم و به طور معمول نسبت به هزار (در هزار) بیان می‌شود میزان خام مرگ و میر را در متون جمعیت شناسی با علا‌مت ‌‌CDR یا ‌‌M نشان می‌دهند.‌
میزان خام مرگ و میر محاسبه شده سازمان ثبت احوال کشور نشان می‌دهد که میزان خام مرگ و میر براساس فوت ثبت شده جاری در سال ۱۳۷۵، ۷/۲ در هزار بوده است. این میزان در سال ۱۳۸۶ به ۴/۴ در هزار رسیده است. افزایش میزان خام مرگ و میر محاسبه شده با استفاده از آمارهای فوت ثبت شده در سال‌های اخیر نشان‌دهنده بهبود وضعیت آمارهای ثبتی کشور است. با توجه به کل آمارهای فوت ثبت شده (معوقه و جاری) می‌توان گفت که میزان خام مرگ و میر محاسبه شده با استفاده از آمار ثبت احوال کشور در حدود ۸/۵ در هزار است اما با وجود بهبود پوشش ثبت مرگ و میر در کشور می‌توان ادعا کرد که این رقم پایین‌تر از رقم واقعی میزان خام مرگ و میر در کشور است و به علل مختلف تعدادی از مرگ و میرها ثبت نمی‌شود.‌
میزان خام مرگ و میر محاسبه شده سازمان ثبت احوال کشور نشان می‌دهد که میزان خام مرگ و میر براساس فوت ثبت شده جاری در سال ۱۳۷۵، ۷/۲ در هزار بوده است. این میزان در سال ۱۳۸۶ به ۴/۴ درهزار رسیده است. افزایش میزان خام مرگ و میر محاسبه شده با استفاده از آمارهای فوت ثبت شده در سال‌های اخیر نشان‌دهنده بهبود وضعیت آمارهای ثبتی کشور است. با توجه به کل آمارهای فوت ثبت شده (معوقه وجاری) می‌توان گفت که میزان خام مرگ و میر محاسبه شده با استفاده از آمار ثبت احوال کشور در حدود ۸/۵ در هزار است اما با وجود بهبود پوشش ثبت مرگ و میر در کشور می‌توان ادعا کرد که این رقم پایین‌تر از رقم واقعی میزان خام مرگ و میر در کشور است و به علل مختلف تعدادی از مرگ و میرها ثبت نمی‌شود.‌
● زاد و ولد و باروری‌
میزان موالید خام فراوانی یا شدت زاد و ولد را نسبت به کل جمعیت می‌سنجد و از تقسیم تعداد موالید زنده متولد شده جامعه در طول یک سال تقویمی به میانگین جمعیت آن جامعه در همان سال به دست می‌آید. میزان موالید خام به شدت تحت تاثیرساختار سنی است و با توجه به آنکه تمام افراد یک جامعه نقشی در تولید موالید سالا‌نه آن جامعه ندارند، آن را میزان خام یا ناخالص موالید می‌گویند.ولا‌دت، یک واقعه حیاتی است که بهترین شیوه جمع‌آوری اطلا‌عات راجع به آن، شیوه ثبت است، با وجود این، ثبت واقعه ولا‌دت در همه جوامع کامل نیست، البته در جوامعی که در آنها روابط بیشتر رسمی و کاری است، به طور معمول ثبت ولا‌دت هم کامل‌تر است. ‌
براساس اطلا‌عات ثبت شده، تعداد موالید سال ۱۳۷۵، یک میلیون و ۱۸۷ هزار و ۹۰۳ نفر بوده است. از این تعداد ۶۰۵ هزار و ۶۹۵ نفر موالید ثبت شده پسر و ۵۸۲ هزار و ۲۰۸ نفر موالید ثبت شده دختر بوده است. تعداد موالید ثبت شده در سال ۱۳۸۶، حدود یک میلیون و ۲۸۶ هزار و ۷۱۶ نفر بوده که ۶۵۸۰۴۹ نفر موالید ثبت شده پسر و ۶۲۸۶۶۷ نفر موالید ثبت شده دختر بوده است.‌
آمارهای موالید ثبت شده کشور نشان می‌دهد که از تعداد یک میلیون و ۲۸۶ هزار و ۷۱۶ مورد موالید ثبت شده در سال ۱۳۸۶، تعداد یک میلیون و ۱۹۲ هزار و ۴۰۶ مورد (۷/۹۲ درصد) مربوط به موالید ثبت شده جاری و تعداد ۹۴۳۱۰ مورد (۳/۷ درصد) مربوط به موالید ثبت شده معوقه بوده است. این بدین معنا است که ۷/۹۲ درصد موالید سال ۱۳۸۶ در همان سال وقوع تولد ثبت شده و ۳/۷ درصد موالید ثبت‌شده مربوط به سال‌های قبل بوده است. بنابراین می‌توان گفت که در سال‌های اخیر موفقیت بسیار زیادی در خصوص ثبت موالید به دست آمده است. ‌
شاخص نسبت جنسی نشان می‌دهد که در مقابل هر صد مورد تولد دختر چند مورد تولد پسرداشته‌ایم. این شاخص به طور طبیعی در بدو تولد ۱۰۵ است و با بالا‌ رفتن سن به نفع جنس زن کاهش می‌یابد. با وجود اینکه به ازای هر یکصد مورد موالید پسر صد و پنج مورد موالید دختر به وقوع می‌پیوندد، به علل مختلف اجتماعی و بیولوژیکی، امید به زندگی زنان بیشتر از مردان بوده و تعداد مرگ و میر جنس مرد بیشتر از زنان است، بنابراین در سنین بالا‌تر، تعداد زنان بیشتر از مردان خواهد بود. تعداد نسبت جنسی دربدو تولد محاسبه شده براساس موالید ثبت‌شده طی دوره ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۶ بین ۱۰۴ و ۳/۱۰۵ در نوسان بوده و در نهایت به عدد ۷/۱۰۴ در سال ۱۳۸۶ رسیده است. آمارها نشان‌دهنده افزایش تعداد موالید پسر ثبت شده در سال‌های اخیر است.‌
همانطور که پیش از این عنوان شد میزان خام موالید فراوانی یا شدت زاد و ولد را نسبت به کل جمعیت می‌سنجد. میزان خام موالید محاسبه نشان می‌دهد که در سال ۱۳۷۵، میزان خام موالید ۰/۱۹ در هزار بوده است. این میزان طی سال‌های ۱۳۷۵ تا۱۳۸۱ روند نزولی داشته است. در سال‌های اخیر شاهد اندکی افزایش در میزان خام موالید هستیم و این میزان به ۱۸ در هزار در سال ۱۳۸۶رسیده است. افزایش میزان خام موالید در سال ۱۳۸۶ را می‌توان معلول دو علت دانست، یکی بهبود وضعیت ثبت موالید و علت دیگر تحولا‌ت ساختار سنی جمعیت کشور در سال‌های اخیر. این تحولا‌ت باعث افزایش تعداد جمعیت در سنین ازدواج و باروری شده و این امر منجر به افزایش تعداد موالید و درنتیجه افزایش میزان خام موالید در سال‌های اخیر شده است. با وجود موفقیت‌هایی که در زمینه ثبت به موقع موالید داشته‌ایم به نظر می‌رسد هنوز پوشش ثبت موالید درکشور به ویژه در مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته، کامل نیست و رقم واقعی میزان موالید خام در کشور اندکی بیش از این رقم است. ‌
میزان‌ باروری ویژه سنی شدت یا فراوانی باروری را در گروه‌های سنی یا سنین منفرد نشان می‌دهد. میزان باروری ویژه سنی از تقسیم تعداد موالید سالا‌نه یک گروه سنی از زنان واقع در دوران باروری به تعداد زنان همان گروه سنی در میانه سال محاسبه می‌شود. با توجه به آنکه دوران باروری از هفت گروه سنی پنجساله منظم (از سن ۱۵ تا ۴۹ سالگی) تشکیل می‌شود، می‌توان هفت محاسبه جداگانه در این مورد انجام داد. ‌
از کل موالید ثبت شده (یک میلیون و ۲۸۶ هزار و ۷۱۶ نفر) بیشترین موالید با تعداد ۴۰۰ هزار و ۹۹۹ نفر مربوط به زنان واقع در گروه سنی ۲۴-۲۰ ساله و کمترین موالید مربوط به زنان واقع در گروه سنی ۴۹-۴۵ ساله با ۳۵۶۸ تولد است. بیشترین میزان باروری ویژه سنی در سال ۱۳۸۶ مربوط به گروه سنی ۲۹-۲۵ ساله است. نکته قابل توجه در مورد الگوی باروری و تعداد موالید بر حسب گروه‌های سنی زنان بالا‌ بودن میزان باروری ویژه سنی در گروه سنی ۲۹-۲۵ ساله است، در حالی‌که بیشترین تعداد موالید مربوط به گروه سنی ۲۴-۲۰ ساله است. این امر به دلیل ساختار سنی خاص کشور و بالا‌ بودن تعداد جمعیت زنان ازدواج کرده گروه سنی ۲۴-۲۰ ساله است.‌
میزان باروری کل یکی از سنجه‌های مهم نشان دهنده سطح باروری است که برای نسل فرضی محاسبه می‌شود. این شاخص نشان می‌دهد که هر زن واقع در سن باروری تا پایان دوره باروری خود، چند فرزند به دنیا می‌آورد. میزان باروری کل از حاصل جمع میزان‌های باروری ویژه سنی زنان واقع در سن باروری (به طور معمول ۳۵ سال) به دست می‌آید. میزان باروری کل محاسبه شده با استفاده از اطلا‌عات ثبتی در سال ۱۳۸۶ برای کل کشور ۸۶/۱ فرزند برای هر زن واقع در سن باروری بوده است. این رقم در مناطق شهری ۷۹/۱ و در مناطق روستایی ۰۳/۲ فرزند بوده است این ارقام با ارقام به دست آمده از روش‌های غیرمستقیم برآورد باروری، بسیار نزدیک است. ‌
ثبت دقیق و به موقع وقایع حیاتی می‌تواند قسمت عمده‌ای از شاخص‌های جمعیتی را به دقت و شفافیت زیادی نشان دهد و مشکلا‌ت عدیده‌ای را که در ارتباط با برخی شاخص‌های جمعیتی در کشور وجود دارد، از بین ببرد. به دلیل عدم شفافیت شاخص‌های محاسبه شده به وسیله آمارهای ثبتی در کشور بین علمای جمعیت‌شناسی و متخصصان امر اختلا‌ف نظر وجود دارد. به عنوان مثال، در ارتباط با شاخص‌های باروری و مرگ و میر ارقام مختلفی ارائه می‌شود که تکیه بر هر کدام از این آمار و شاخص‌ها مسایل و محدودیت‌های خاص خود را دارد و استفاده از این ارقام برای انجام تحقیقات مرتبط نتایج متفاوتی ارائه خواهند داد. نیل به ثبت دقیق آمارهای حیاتی تکیه‌گاه مطمئنی برای ارائه شفاف‌تر شاخص‌های مرتبط با این آمارها خواهد بود.‌
همچنین تهیه و ارائه آمارها و شاخص‌های مرتبط با آمارهای حیاتی مانند تعداد مرگ و میر بر حسب سن، تعداد موالید بر حسب سن مادر و ثبت دقیق علت فوت ما رادر ارائه شاخص‌های تکمیلی‌تر در ارتباط با وقایع باروری و مرگ و میر یاری خواهد کرد و توسعه این آمارها افق جدیدی در راستای بهبود وضع تحقیقات جمعیتی کشور ارائه خواهد داد. از این رو، بررسی کمیت و کیفیت آمارهای ثبت احوال کشور در مورد باروری و مرگ و میر از اهمیت خاصی برخوردار خواهد بود.‌
تحقیق حاضر نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر در ارتباط با ثبت به موقع و دقیق‌تر این وقایع به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافته‌ایم و در آینده نه‌چندان دور به ثبت دقیقی که بتوان به آن تکیه کرد، دست خواهیم یافت. ‌
‌ در سال ۱۳۷۵ تعداد یک میلیون و ۲۴۰ هزار و ۹۷۵ مورد فوت ثبت شده داشته‌ایم که از این تعداد ۱۶۸ هزار و ۱۳۵ مورد مربوط به فوت ثبت شده جاری و یک میلیون و ۷۲ هزار و ۸۴۰ مورد مربوط به فوت ثبت شده معوقه بوده است. در سال ۱۳۸۶ تعداد کل فوت ثبت شده، ۴۱۲ هزار و ۷۲۶ مورد بوده است که ۳۱۳ هزار و ۳۰۸ مورد مربوط به مرگ‌و میرهای ثبت‌شده جاری و ۹۹ هزار و ۴۲۸ مورد مربوط به مرگ و میر ثبت‌شده معوقه بوده است.‌نکته حایز اهمیت در خصوص ثبت مرگ و میر این است که ثبت مرگ و میر در سال‌های اخیر بهبود قابل ملا‌حظه‌ای داشته اما به پوشش کامل نرسیده است. چالش مهم در این حوزه افزایش تعداد ثبت مرگ و میر معوقه در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ در مقایسه با سال ۱۳۸۴ است. میزان خام مرگ‌و‌میر محاسبه شده با استفاده از آمار ثبت احوال کشور در سال ۱۳۸۶ در حدود ۸/۵ در هزار است اما با وجود بهبود پوشش ثبت مرگ و میر در کشور می‌توان ادعا کرد که این رقم پایین‌تر از رقم واقعی میزان خام مرگ و میر در کشور است و به علل مختلف تعدادی از مرگ‌و‌میرها ثبت نمی‌شود.
آمارهای ثبتی تعداد موالید در مقایسه با مرگ و میر از وضعیت بهتری برخوردار است. براساس اطلا‌عات ثبت شده در سال ۱۳۸۶ تعداد یک میلیون و ۲۸۶ هزار و ۷۱۶ مورد تولد ثبت شده است که براساس این اطلا‌عات، میزان خام موالید محاسبه شده حدود ۱۸ در هزار خواهد بود. به دلیل اینکه پوشش ثبت موالید صد درصد نیست و تعدادی از موالید که در اوایل تولد به مرگ منجر می‌شود به ویژه در مناطق روستایی هرگز ثبت نمی‌شوند، میزان موالید و مرگ و میر خام محاسبه شده براساس آمارهای ثبتی کمتر ازمیزان واقعی است. همچنین میزان باروری کل محاسبه شده با استفاده از این اطلا‌عات ۸۶/۱ فرزند برای هر زن واقع در سن باروری بوده است.‌
با توجه به بررسی‌های انجام گرفته و چالش‌های مطرح شده در گزارش، در نهایت می‌توان چنین عنوان کرد که در سال‌های اخیر با وجود برخی کاستی‌ها، کمیت و کیفیت داده‌های سازمان ثبت احوال کشور در خصوص آمارهای موالید و مرگ و میر بهبود مناسبی داشته است و می‌تواند منبع مناسبی برای محاسبه شاخص‌های مرتبط و بررسی‌های جمعیتی تلقی شود. ‌
منبع : روزنامه اطلاعات