فتح ارزش‌ها

این روزها حدود ۲۶ سال از روز فتح خرمشهر می گذرد. روزی که به رغم خواست دشمن به یکی از نقاط عطف تاریخ ایران تبدیل گشته است. حادثه به یادماندنی آزادسازی خرمشهر در جریان عملیات بیت المقدس و بازگرداندن آن به خاک میهن عزیز موجب حفظ تمامیت ارضی کشور و اقتدار ملت ایران در آن روزهای پر از فشار و مصیبت گردید.
روز سوم خرداد ماه سالگرد حماسه آزادی و فتح خرمشهر پس از حدود یک سال و نیم اشغال آن به دست نظامیان رژیم بعثی صدام است. این روز بزرگ یک خاطره به یادماندنی تاریخی است که به یک ذهنیت مستمر در حافظه تاریخی ملت ایران بدل شده است. فتح خرمشهر موجب هیجان عظیم و به وجودآمدن احساسات و عواطف پاک در میان ملت ایران شد و دل های همه ایرانیان و مسلمانان جهان را به یکدیگر نزدیک کرد و همدلی و وحدت عملی بین اقشار ملت را برانگیخت.
از سوی دیگر این فتح بزرگ موجب سرشکستگی رژیم صدام حسین و نیز تلخکامی حامیان قدرتمند وی شد. صدام و نظامیان بعثی همه همت توان و تدبیر خود را برای حفظ اشغال خرمشهر از آغاز تصرف آن به کار گرفتند و این شهر قشنگ را به زعم خود به یک دژ نفوذ ناپذیر و غیر قابل تصرف تبدیل کرده بودند. آنان با کشیدن حصارهای دفاعی متعدد به دور این شهر و احداث خاکریزهای دفاعی گسترده با تخریب خانه های مردم و نیز ایجاد استحکامات گسترده که با تعبیه میدان های مین و چیدن سیم خاردارهای زیادی به دور آنان صورت گرفته بود از پدافند قطعی خود برای حفظ این شهر مطمئن شده و حتی فکر مقابله با عملیات احتمالی هوابرد و هلی برن از سوی نیروهای ایرانی را نیز کرده بودند و هرجا فضا و زمین مساعدی برای فرود آمدن نیروها از هوا بود آن ناحیه را با کاشتن عمودی تیرآهن های متعدد برای اقدام نظامی از آسمان ناممکن ساخته بودند. همه این اقدامات نشان از عزم جدی صدام برای نگهداری و ادامه اشغال این شهر از سوی نظامیان بعثی عراقی داشت. رژیم بعثی عراق در آن زمان حتی در نقشه های منتشره از سوی خود نام این شهر را نیز عوض کرده بود و اسم محمره را بر آن گذاشته بود تا ایرانیان را از رسیدن به شهر خرم خود مایوس نماید. صدام حتی پس از ۲۵ روز نبرد شبانه روزی رزمندگان اسلام در عملیات بیت المقدس و درست هنگامی که آنان به دروازه های غربی خرمشهر نزدیک می شدند همچنان به تقویت نیروهای نظامی خود در این شهر می پرداخت و برای جلوگیری از پیروزی قطعی رزمندگان اسلام سربازان جدیدی را وارد این شهر برای ادامه تصرف آن می کرد به گونه ای که بیشترین نظامیان عراقی در جریان عملیات بیت المقدس از داخل بندر خرمشهر به اسارت گرفته شدند. به دام افتادن حدود دوازده هزار نفر از نظامیان بعثی در این شهر نام آور، حکایت از اراده جدی صدام برای در اهتزاز نگه داشتن پرچم دشمن بر بالای خانه های ویران این شهر مرزی داشت.
خرمشهر که در آخرین روز عملیات بیت المقدس از تصرف دشمن خارج شد به صورت نماد موفقیت پرچمداران توحید و علامت پیروزی قوای اسلام و عزت ایرانیان درآمد و مهری داغ به نشان شکستی بزرگ بر پیشانی صدام و رژیم بعثی عراق گذاشت. این عملیات و رشادت ها و افتخاراتی که رزمندگان اسلام در شب ها و روزهای آن آفریدند اسطوره ها را به واقعیت بدل کرد و دسترسی به قهرمانان افسانه ای را در عمل امکان پذیر ساخت.
در این نبرد نسبتا طولانی، شجاعت، از جان گذشتگی، فداکاری، صبر، آقایی، مقاومت و چیزهای دست نیافتنی همه در صحنه عمل رخ داد. صدام پس از فتح خرمشهر در لاک دفاعی عمیق تری نسبت به آنچه پیشتر انجام می داد فرو رفت. از این به بعد بود که او احساس کرد جنگی را که خود آغاز کرده است تا انقلاب اسلامی را از پای درآورد هم اکنون موجب تزلزل حکومت وی شده و اشغال سرزمین ایران امکان بازگرداندن لبه تیز جنگ را به سوی حاکم بغداد و رژیم سفاک و خون آشام اش در پی دارد.
لازم به ذکر است که پس از فتح خرمشهرهمچنان بیش از ۲۵۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران در اشغال نظامیان بعثی عراق باقی ماند. مناطقی همچون نفت شهر، شلمچه، طلائیه، ارتفاعات قلاویزان، ارتفاعات سومار و ارتفاعات حمرین در غرب کشور از جمله نقاطی بود که ارتش صدام آن ها را پس از عملیات بیت المقدس نیز در اشغال خود نگه داشت و پس از مدتی به خاطر نگرانی از حملات جدید رزمندگان اسلام حدود ۱۵۰۰ کیلومتر مربع از مناطق اشغالی را رها کرده ولی همچنان ۱۰۰۰ کیلومتر مربع از ارتفاعات سرکوب غرب کشور و نیز برخی از مناطق مانند نفت شهر را در اشغال نظامیان خود حفظ کرد. صدام در طول جنگ نشان داد که تنها با نبردی شجاعانه و با کمک فشار نظامی و اقدامات تاکتیکی دست از اشغالگری و سبعیت برمی دارد.
فتح خرمشهر یکی از نتایج بزرگ عملیات بیت المقدس بود ولی تنها دستاورد آن نبود. در این نبرد که یکی از مهم ترین و گسترده ترین عملیات ها در دوران جنگ تحمیلی است حدود ۵۴۰۰ کیلومترمربع از خاک کشور که در جنوب استان خوزستان به اشغال صدامیان درآمده بود آزاد شد. این وسعت چندین برابر مساحت برخی از کشورهای همجوار ایران است که دشمن در آن با حداکثر توان نظامی خود یعنی با شش لشکر شامل سه لشکر زرهی، یک لشکر مکانیزه و دو لشکر پیاده و ده تیپ مستقل پدافند می کرد.
دشمن در آرایش و گسترش یگان های خود در این منطقه عملیاتی با استفاده از ۱۴۰۰ دستگاه تانک ۱۲۰۰ دستگاه نفربر زرهی و بیش از ۵۰۰ عراده توپخانه صحرایی و پدافند هوایی و حدود ۸۰ هزار نفر نیروی نظامی این ناحیه بزرگ را در کنترل خود داشت. وجود موانع طبیعی در اطراف منطقه تحت اشغال یعنی رودخانه کرخه نور و در شمال آن رودخانه کارون در شرق و رودخانه اروندرود در جنوب و آب های هورالهویزه در غرب منطقه اشغالی و نیز وجود دشت های وسیع مناسب برای مانور زرهی که ستون فقرات ارتش صدام را تشکیل می داد شرایط بسیار مناسبی را برای نیروهای اشغالگر پدید آورده بود که با حمایت گسترده نیروی هوایی و آتش های وسیع پشتیبانی می توانست احساس کند که در قلعه خیبر نشسته و امکان نفوذ به جبهه وی وجود ندارد. اما چگونه این منطقه وسیع از دست نیروهای دشمن خارج شد، چه اتفاقی در بین نیروهای ایرانی افتاد که آنان توانستند ظرف یک سال و اندی همه سرزمین های تحت اشغال دشمن را آزاد و عملیاتی به بزرگی نبرد بیت المقدس را طراحی و اجرا کنند آیا بر تعداد و تنوع تسلیحات و تجهیزات آنان افزوده شد؟ آیا کشوری به آنان کمک نظامی کرد؟ آیا حامیان صدام دست از حمایت رژیم بعثی برداشتند؟ آیا تحریم تسلیحاتی ایران شکسته شد؟ و آیا آمریکا، شوروی و اروپا از حمایت گسترده تسلیحاتی و واگذاری اطلاعاتی نظامی به صدام دست کشیدند؟
پاسخ همه این پرسش ها منفی است ولی آنچه واقعیت دارد این است که توان رزمی رزمندگان اسلام گسترش عظیمی پیدا کرد. برای درک این موضوع باید به تحول فکری و فرهنگی عظیمی که حضرت امام خمینی(ره) با آغاز جنگ از سوی صدام در بین مردم ایران ایجاد کردند اندیشید که حاصل آن را در فتح خرمشهر می توان دید. به همین دلیل امام خمینی فتح خرمشهر را نه فقط فتح یک سرزمین مهم بلکه فتح ارزش ها نامید.
امام خمینی (ره) در جریان تهاجم صدام به ایران اقدامات اساسی زیر را برای برخورد با دشمن انجام داد و ذهن مردم ایران را در این زمینه متحول ساخت:
۱) ترس از جنگ و نگرانی از حمله نظامی دشمن را با سخنان خود از دل مردم ایران بیرون راند.
۲) دفاع را بر همه مردان و زنان به عنوان واجب کفایی اعلام نموده و میدان جنگ را در اختیار همه مردم ایران گذاشت و فرمود که: اذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا و ان الله علی نصرهم لقدیر الذین اخرجوا من دیارهم بغیر حق الا ان یقولوا ربنا الله» (سوره حج آیات ۴۰ و ۳۹).
به رزمندگان اسلام اجازه جنگ با دشمنان داده شد زیرا آن ها تحت ظلم واقع شدند و خداوند بر یاری آن ها قادر است کسانی که به ناحق از خانه هایشان آواره شدند به خاطر آن که می گفتند پروردگار ما الله است.
بدین ترتیب توان رزمی ایران به یکباره افزایش یافت و مشارکت آحاد مردم در دفاع از کشور رخ داد.
۳) به همه رزمندگان اعلام کرد که شما می توانید تنها نصرت کنید خدا را تا نصرت کند شما را و خدا مجاهدان راهش را بر قاعدین برتری بخشیده است «فضل الله المجاهدین علی القاعدین اجرا عظیما»
۴) او اعلام کرد که شما پیروزید حتی اگر کشته شوید زیرا به فوز عظیم شهادت می رسید «و ما بنا الا احدی الحسنین»
۵) او از حضور همه استعدادها و همه اقشار مردم بدون هیچ محدودیتی از نظر جسمی سنی، تحصیلاتی، قومی و. . . در جبهه های جنگ استقبال کرد و راه ورود نیروهای داوطلب را که بسیجی خوانده می شدند برای مقابله با دشمن به جبهه ها باز کرد برای همین نسل جدیدی از فداکاران و سرداران بزرگ وارد عرصه دفاع شدند و کار طرح ریزی نبردها و انجام عملیات ها را بر عهده گرفتند سردارانی مانند، شهیدان حسین خرازی، حسن باقری، مهدی باکری، صیاد شیرازی، منفرد نیاکی، احمد متوسلیان، احمد کاظمی، محمود شهبازی و صدها شهید گمنام و بزرگ دیگر.
درواقع امام خمینی(ره) به خوبی نقطه آغاز حرکت برای ایستادن در مقابل دشمن را شخصیت سازی فرهنگی جامعه تشخیص دادند و با انتقال آموزه های اسلام در این زمینه به عنوان سیر اساسی تحول در جبهه های نبرد گام بلندی را برداشته و دست به یک تحول عظیم فرهنگی در بین مردم زدند. ایشان با تحمیل جنگ از سوی دشمن این حادثه را به عنوان فرصتی برای آشنایی مردم با فرهنگ دفاعی اسلام تلقی کردند و دیدگاه های زیبای اسلام را در این زمینه به طور مرتب برای آحاد مردم بیان داشتند. اقدام دیگری که ایشان انجام دادند این بود که با بیان نکات نامبرده تحولی را در فرهنگ خانواده های ایرانی به وجود آوردند به گونه ای که آنان با فرستادن فرزندان خود به جبهه های جنگ در جامعه شان والایی می یافتند و به اعزام فرزندانشان برای مقابله با دشمن افتخار می کردند. پدران و مادران خود، مشوقان فرزندان خویش برای حضور در جبهه های نبرد حق علیه باطل شدند و این یک تحول عظیم روحی و فرهنگی بود. حضرت امام خمینی(ره) به گونه ای سخن می گفت و رفتار می کرد که جوانان ایرانی عاشق محیط جبهه ها می شدند و کوچک ترها که به دلیل کمی سن در جبهه ها پذیرفته نمی شدند گریه می کردند.
علاوه بر این ها رهبر کبیر انقلاب اسلامی دست به یک الگوسازی موفق زد.
ایشان حسین فهمیده را که در زمان تلاش دشمن برای اشغال خرمشهر دست به یک فداکاری بزرگ زده بود را الگوی همه جوانان و ایرانیان معرفی کرد و فرمود: رهبر ما آن طفل سیزده ساله است که نارنجک به خود می بندد و به مقابله با تانک دشمن می پردازد. ایشان با معرفی این الگوی ماندگار عملا به مردم نشان داد که اسلام و جامعه اسلامی در عمل از چه شخصیت هایی استقبال می کند و به چه انسان هایی ارج می نهد. ایشان از خود گذشتن، فدا کردن جان و فی سبیل الله حرکت کردن را الگوی مناسب انسان ها معرفی کرد و قهرمانی را در تسلط انسان ها بر خویشتن دانست.
برای همین ایشان شهید حسین فهمیده را به عنوان یک الگوی محبوب و مطلوب به جامعه و مردم معرفی کرد.
بنابراین تحول عظیم فرهنگی که امام امت آفرید موجب شد که فداکارترین قشر جامعه در صحنه جنگ با دشمن حضور یابند و حماسه های بزرگ از جمله فتح خرمشهر را بیافرینند. درواقع فتح خرمشهر حاصل ترکیبی از طرح ریزی و برنامه ریزی های درست ابتکارات خوب و حضور انسان های والایی بود که حاضر بودند در راه خداوند جان خود را بر دست گرفته و با او معامله کنند.
اکنون سال هاست که جنگ تحمیلی پایان یافته است ولی خاطره دفاع مقدس به عنوان پایگاه هویت ملی همچنان پابرجاست.
به همین دلیل فتح خرمشهر تنها فتح یک سرزمین باارزش نیست بلکه فتح ارزش هایی است که اسلام با کلام امام خمینی در بین ایرانیان آفرید. سالگرد این عملیات غرورآفرین و شگفت انگیز بر همه ظلم ستیزان مبارک باد.

دکتر حسین علایی

منبع : روزنامه جوان