تکرار یک تجربه شکست خورده

اجرای طرح مبارزه با بدحجابی سال گذشته برای چهارمین سال در کشور توسط پلیس با شدت بیشتری نسبت به سال‌های قبل اجرا شد. در این طرح، افراد پس از دو بار تذکر، راهی مراجع قضایی می‌شدند.
طرح مبارزه با بدحجابی هر سال در آغاز فصل بهار اجرا می‌شود؛ اما طرح سال گذشته برخلاف سنوات پیشین مستمر بوده و با استقرار ماموران گشت ارشاد در میادین اصلی شهر و مقابل مراکز خرید همچنان ادامه دارد و در هر فصل به تناسب تغیییر لباس‌ها موارد آیین نامه‌ای آن نیز تغییر می‌کند. مثلا در بهار و تابستان موارد تخلفی مانتوهای بدن‌نما و کوتاه، شال‌های باریک و شلوارهای کوتاه و پوشیدن صندل بدون جوراب است و در طرح زمستانی کلاه و چکمه روی شلوار از مصادیق بدحجابی محسوب می‌شد.
هر سال با شروع فصل بهار و گرما چهره شهر یک باره تغییر می‌کند. مانتوهای رنگی جایگزین پوشش تیره زمستانی می‌شود. این تغییر پس از دوم خرداد ۷۶ بیشتر به چشم می‌آمد.
از این زمان بود که رنگ‌های روشن جایگزین رنگ‌های تیره قبل شد و مانتوهای دختران هم کوتاه‌تر شد. همین مساله گروه‌های سنتی را به این نتیجه رساند که خاتمی، رییس جمهور اصلاح‌طلب ایران، بی‌بند و باری را در جامعه ترویج کرده است.
این تغییرات در برخی موارد تا آنجا پیش رفت که کت جای مانتو را گرفت. پوششی که در عرف ایران خلاف است و این مساله موجب اعتراض گروه‌های مختلف مذهبی شد. به طوری که در چند مقطع، پلیس نیز به بی‌اعتنایی در برخورد با ترویج بی‌بند و باری متهم شد و چند راه‌پیمایی نیز در اعتراض به آن برگزار شد.
با روی کار آمدن مجلس هفتم، مساله حجاب و طراحی لباس ملی و مد در دستور کار کمیسیون فرهنگی مجلس قرار گرفت که به دلیل اختلاف نظر نمایندگان، به نتیجه نهایی نرسید و در نهایت فرهنگ‌سازی مورد تاکید قرار گرفت.
پلیس نیز از سال ۸۴ به طور رسمی در ابتدای هر سال، طرحی را با عنوان مبارزه با بدحجابی در کشور اجرا می کند.
نفس این عمل از نظر بسیاری از گروه‌ها مورد تایید است. یک گروه از موافقان، مساله پایبندی به اصول اسلامی را مطرح می‌کنند و حرکت فعلی جامعه را خروج از ارزش‌های اخلاقی می‌دانند که در نهایت منجر به وقوع فسادهای اخلاقی می‌شود.
در مقابل این گروه، برخی پایبندی به عرف جامعه را ضروری می‌دانند و خروج از آن را مستحق برخورد می‌دانند؛ اما این برخورد را هم بر اساس اصول قبول دارند. اصولی همچون تعیین موارد بد حجابی به صورت دقیق.
مونا، دختری است که حجابش مانتو و روسری است که کمی از موهای مش کرده‌اش هم از آن بیرون زده. نوع پوشش از نظر پدرش سبک سرانه است و از نظر برخی دوستانش مانتوی کمی آزادش در حکم گونی است.
در طرح سال گذشته هم موارد و مصادیق بد حجابی به طور دقیق تعین و اعلام نشد. مواردی همچون قد مانتو و این مساله موجب برخوردهای سلیقه‌ای ماموران شد. حتی برخلاف آن چه قرار بود رفتارها بیشتر ارشادی باشد، در مواردی به زد و خورد هم منتهی شد.
طرح سال گذشته که همچنان ادامه دارد و قرار است به شرکت‌های خصوصی نیز کشیده شود، توسط سردار رادان، فرمانده نیروی انتظامی تهران، اجرا شد که تفاوت‌هایی نیز با سال‌های گذشته داشت. یکی از این تفاوت‌ها استمرار آن تا امسال، انتقال افراد به کانکس‌های گشت ارشاد و انتقالشان به وزرا، حضور ماموران پلیس در تمام سطح شهر و در داخل پاساژهای خرید و کشیده شدن آن به زمستان و برخورد با لباس‌های زمستانی. در طرح جدید، علاوه بر پلیس انتظامی، پلیس راهنمایی و رانندگی نیز ملزم به برخورد با موارد بد حجابی شده بود؛ البته بسیج نیز به طور مستقل از پلیس با بدحجابان برخورد می‌کند.
در سال ۸۵ که سردار طلایی، مسوول اجرای طرح بود، به طور شفاف اعلام کرده بود کسانی که شلوارهای کوتاه، مانتوهایی با آستین کوتاه و بدن نما به تن داشته باشند، مشمول این طرح خواهند شد و اجرای طرح نیز با تذکر آغاز می شد؛ اما طرح جدید، رویه برخورد به خود گرفت.
مرکز مبارزه با مفاسد اجتماعی که بیشتر با نام "وزرا" معروف و آشنا است، به عنوان مرکز ارشاد در مرحله اول و بازداشتگاه در مرحله بعدی انتخاب شدند. این مرکز ، محل نگهداری زنان متهم و خیابانی و دختران فراری است.
در اولین روز اجرای طرح؛ چند زن و دختری که از سطح شهر به عنوان بدحجاب بازداشت شدند، به پلیس امنیت (وزرا) منتقل شدند. این افراد که به عنوان مصادیق بدحجابی دستگیر شده بودند، مانتوهایی تا روی زانو با رنگ‌های سفید و مشکی به تن داشتند و روسری‌هایشان نیز کمی عقب‌تر از گردی صورتشان بود. البته این شکل پوشش در اکثر زنان و دختران شهر دیده می‌شود.
در ساختمان وزرا از این افراد عکس‌های کاملی گرفته شد تا در پرونده‌شان ثبت شود. (تشکیل پرونده برای اولین بار با این سرعت در طرح مبارزه با بدحجابی تشکیل می‌شود و افراد دارای سوءسابقه می‌شوند.) سپس در مقابل عکاسان رسانه‌ها که از قبل در مرکز جمع شده بودند، قرار گرفتند.
ماموران پلیس افرادی را که امکان اصلاحشان در خیابان نیست، به ساختمان پلیس امنیت(وزرا) منتقل می‌کنند. معنای اصلاح خیابانی، تذکری است در خصوص جلو کشیدن مقنعه یا روسری و پوشاندن موها وگرنه کسانی که مانتوی کوتاه(بالای زانو) یا پای بدون جوراب داشته باشند، به داخل ون‌های گشت ارشاد منتقل می‌شوند. در صورتی که فرد دو بار تذکر دریافت کند، به همراه پرونده‌اش راهی مراجع قضایی می‌شود.
این شیوه برخورد با بدحجابی برای بسیاری، برخوردهای سال‌های پس از جنگ را یادآوری می‌کند. شیوه‌ای که به جای تذکر، به پرونده‌سازی برای افراد می‌پردازد. پرونده‌ای که می‌تواند تاثیری مستقیم بر زندگی شخصی و شغلی فرد داشته باشد.
رییس قوه قضاییه نیز همان زمان به نوع برخوردها اعتراض کرد و ورود زنان و جوانان به این شکل به مراکز پلیس را به ضرر جامعه دانست که می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد.
امسال به فروشگاه‌های لباس، اعلام شده است که فروش مانتوهایی با قد کمتر از ۹۰ سانتی متر، ممنوع است.
در آغاز طرح سال گذشته موافقان و مخالفان زیادی اظهار نظر کردند. به طوری که سردار احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی کشور، واکنش نشان داد و از کسانی که مخالف اجرای طرح هستند، گلایه کرد و خود را در این راه تنها دانست که کیهان نیز در سرمقاله ای با تیتر"سردار تو تنها نیستی"، آمادگی خود را برای حمایت از اجرای طرح اعلام کرد.
البته منظور احمدی مقدم از مخالفان اجرای طرح، کسانی بودند که خواستار تعیین مصادیق بدحجابی شده و مبارزه با این شکل در آغاز بهار را ایجاد تشنج و جو ناآرام در شهر می‌دانستند و بیشتر معتقد به فرهنگ‌سازی بودند.
نتیجه برخوردهای ضربتی در سال‌های قبل باعث شد که افراد به خانه‌های خود پناه ببرند و به قول سردار قالیباف، فساد دامنه وسیع‌تری به خود گرفت که از چشم‌ها پنهان بود.
قالیباف, پیش از آن که لباس شهرداری تهران را به تن کند، در کسوت رییس نیروی انتظامی به همراه برخی دیگر از مسوولان، گسترده شدن فساد در جامعه و ارتباطات نامشروع را نتیجه برخوردهای نسنجیده دهه ۷۰ می‌دانستند؛ اما این تجربه تلخ و شکست خورده گذشته ( این اظهار نظر صریح قالیباف در زمان فرماندهی نیروی انتظامی است)، یک بار دیگر در حال آزمون است و یک سال نیز از اجرای آن می‌گذرد و همچنان ادامه دارد. البته شدت آن به دلیل این که افراد از دستگیری ترس دارند و خود به سوی رنگ‌های تیره متمایل شده‌اند، در ظاهر کم‌تر شده‌است.
همان زمان, سیدجلال یحیی زاده، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم, تعیین مصادیق برای بدحجابی را موجب زیر سوال رفتن این طرح دانست.
یک مرحله دیگر طرح هم مربوط به پسران بود. برخورد با مدل‌های مو، داشتن گردنبند و دستبند، داشتن آرم‌های خاص بر روی لباس‌ها(البته به طور کلی گفته شده آرم‌ها و تصاویز مستهجن و غیراخلاقی) و تیشرت‌های تنگ، از مصادیقی بود که برای برخورد با پسران تعیین شد.
اکنون بسیاری از زنان و دخترانی که از نحوه برخوردها مطلع هستند و یا شیوه برخوردها را در برخی میادین حتی با رانندگان زن که موهایشان بیرون است، دیده‌اند، اعلام می‌کنند که امنیت ندارند؛ چرا که ممکن است آنان نیز در زمره بدحجابان قرار گیرند. هرچند پوششان برای محل کار یا دانشگاه مناسب است.

منبع : دسترنج