واكنش و اعتراض به تخریب یا آسیب رسانی به آثار باستانی و یادمان های ملی، عملی شایسته و درخور تحسین است كه خوشبختانه امروزه بیش از گذشته از سوی دوستداران و دلسوزان فرهنگ و هویت ملی انجام می شود. چنین اعتراض ها و واكنش هایی می تواند از روند رو به گسترش بی توجهی به میراث ملی ما بكاهد و دست اندركاران را تشویق و وادار به پاسداشت آنها كند.اما گاه دیده می شود كه برخی از اعتراض ها، بدون آگاهی كامل و درستی از تعریف یادمان های ملی و حقوق همگانی ابراز می شود. اعتراض هایی كه عملا به پایمال شدن حقوق قانونی و انسانی افراد و لوث شدن واكنش های درست و بجا می انجامد.نمونه هایی از چنین شیوه ای در چند ماه اخیر عبارت بود از اعتراض به تخریب خانه برخی از مشاهیر و مفاخر فرهنگی ایران و نیز اخیرا جنجال بر سر تخریب آرامگاه زنده یاد عبدالحسین سپنتا در شهر اصفهان كه به گستردگی در نشریات و رسانه های گوناگون منتشر شد.نگارنده اطلاعی ندارد كه چنین اعتراضی برای نخستین بار توسط چه كسی و در چه نشریه ای منتشر شد. اما می داند كه در هیچ كدام از آن نوشتارها و گزارش ها به این نكته مهم پرداخته نشد كه عرصه و اعیانی بنای آرامگاه زنده یاد سپنتا نه از آن همگان كه ملكی خصوصی بوده است. همچنین نمی داند كه تنظیم كنندگان آن اعتراض نامه ها آیا از این نكته آگاهی نداشته اند و یا با علم به این واقعیت عامدا آن را پنهان كرده بودند. در هر دو صورت این كوتاهی سزاوار سرزنش است. در حالت نخست، به این دلیل كه بدون تحقیق و آگاهی كامل، به حقوق دیگران معترض شده اند و در حالت دوم به این دلیل كه آشكارا واقعیت ها را تحریف كرده اند.در مقررات همه كشورها و از جمله ایران بنا به یك قاعده طبیعی و انسانی، هنگامی حق اعتراض همگانی نسبت به تخریب یك بنا وجود دارد كه آن بنا متعلق به همگان و بدون مالك خصوصی باشد حتی اگر در فهرست آثار ملی ثبت نشده باشد. بنای آرامگاه زنده یاد عبدالحسین سپنتا توسط فرزندان و وراث او و به هر دلیل یا مصلحتی كه خود تشخیص داده اند، ویران شده است. ممكن است كه در محیط خانوادگی و دوستانه بتوان گله هایی را به آنان ابراز داشت، اما اجازه نداریم به عنوان «ذی حق» به آنان اعتراض كنیم، چرا كه هیچ حقی در آن خانه نداریم. این شیوه نه تنها اعتراض به تخریب آثار ملی دانسته نمی شود، بلكه آشكارا پایمال كردن حقوق قانونی دیگران، سلب آزادی های فردی و بی حرمت كردن دیگران است. با چنین شیوه هایی چگونه می توان به آرمان های آزادیخواه و انسان دوستانه دست یافت.
رضا مرادی غیاث آبادی
