پسران همه جا دختران هیچ جا

داستان حذف دختران از عرصه عمومی متاسفانه در حال تبدیل شدن به رویهای رایج است. اخیرا صحبت از طرحی با عنوان «بومیگزینی» میشود که قصد دارد به بهانه حفظ کیان خانواده، دختران را محدود به ادامه تحصیل در محدوده محل زندگی خانواده شان کند. یعنی، اگر دختری ساکن شهرستان بتواند در کنکور سراسری با رتبه تک رقمی موفق شود، مجبور است به امکانات محدود محل زندگی خود قناعت کرده، و مثلا به جای تحصیل در رشته پزشکی دانشگاه تهران، رشته میکروبیولوژی را در یک دانشگاه دورافتاده انتخاب کند.
مدعیان این طرح معتقدند که برای حفظ کیان خانواده، دختران دانشجو باید در نزدیک خانواده های خود باشند تا از طریق کنترل اولیایشان کمتر در معرض آسیب ها قرار گیرند. در واقع، در پس این طرح چنین نگاهی وجود دارد که اگر دختران جوان از خانواده های خود دور شوند، احتمال انحراف و آسیب دیدن آنها بالا میرود و این نگاه تنها در مورد دختران دانشجو وجود دارد. یعنی برای پسران چنین محدودیتی وجود ندارد. چراکه تصور میشود، آنها به دلیل مرد بودن از حاشیه ای امن برخوردارند و از گزند روزگار به دورند.
حال، نتیجه چنین نگاهی چه خواهد بود؟ نتیجه این میشود که فرصت حضور و تجربه در عرصه عمومی از دختران جامعه ایران گرفته میشود و این مساله به خصوص به دختران ساکن شهرستان ها ضربه میزند، چراکه امکان تغییر پایگاه و موقعیت اجتماعی آنها را محدود میکند. به طوری که، مثلا یک پسر شهرستانی حتی اگر متعلق به خانواده ای فقیر باشد، باز از طریق درس خواندن و تلاش برای قبولی در دانشگاه میتواند در آینده امکان ارتقای موقعیت اقتصادی را برای خود فراهم کند; اما در مقابل، خواهر او از چنین فرصتی محروم است. به عبارت دیگر، امکان تجربه های بزرگتر، در عصری که به اطلاعات مشهور است و جهانی که به دهکده تشبیه میشود، از دختران سلب میگردد. این تنها پسران هستند که میتوانند هر وقت، اراده کردند از شهری به شهر دیگر و از کشوری به کشور دیگر سفر کنند و تجربه بیان دوزند. برای دختران بهتر است که در پستوی خانه ها بمانند و تنها برای خرید لوازم منزل و آشپزی از منزل خارج شوند.
تمرکز امکانات و منابع در مرکز (تهران)، یا حداکثر در چند کلان شهر دیگر سبب شده است که عملا زیرساخت های آموزشی در سایر نقاط کشور ضعیف باشد و دانشگاه های شهرهای دورافتاده نتوانند پاسخگوی نیازهای اولیه آموزشی باشند. در نتیجه، اتخاذ سیاست بومیگزینی، در چنین شرایطی نه تنها به توانمندی چنین دانشگاه هایی کمک نمی کند، بلکه باعث تثبیت موقعیت ضعیف آنها و تشدید رابطه سلسله مراتبی دانشگاه های مرکز و حاشیه میشود. به طوری که دختران شهرستانی محدود به امکانات و فضای بسته شهرهای خود میشوند، در حالی که برادران آنها میتوانند با سفر به شهرهای دورتر از فرصت های آموزشی بیشتری بهره مند شود.
در مجموع، اختصاص سهمیه بومیگزینی برای دختران دانشجو، به هیچ وجه به نفع آنها نیست. حتی این استدلال پدرسالارانه که بومیگزینی باعث افزایش امنیت میشود، تنها ممکن است در کوتاه مدت منطقی باشد. چراکه در بلند مدت، امنیت شغلی دختران را به دلیل محدود شدن گزینه های انتخابی آنها در رقابت با پسرانی که در دانشگاه های معتبر درس خوانده اند کاهش میدهد. به عبارت دیگر، نتیجه اصلی این سیاست، کاهش سطح مشارکت اقتصادی و اجتماعی دختران است. برای ارتقای امنیت اجتماعی، به جای محدود کردن دختران باید، ناامنی را محدود کرد. نمیتوان زنان و دختران را زندانی کرد تا گزندی به آنها نرسد.

منبع : روزنامه مردم‌سالاری