خشونت آمیز و دشوار

اگر جورج بوش از این آزمون سربلند بیرون نیاید، سال ۲۰۰۶ می تواند طلایه دار بزرگترین خطای استراتژیک آمریکا از جنگ ویتنام به بعد باشد. دست کم روی کاغذ برای این سال برنامه ای وجود دارد. سال جدید باید با دولت عراقی جدید آغاز شود که قرار است در دسامبر سال ۲۰۰۵ در چهارچوب قانون اساسی که رای دهندگان عراقی در رفراندوم ماه اکتبر سال پیش گفته به آن رای مثبت دادند، انتخاب شود. آمریکا امیدوار است دولتی کارآمدتر از دولت ابراهیم الجعفری که تقریباً کاری جز اتمام ماموریت تهیه پیش نویس قانون اساسی انجام نداد سر کار آید. به هر صورت دولت جدید ضعیف تر از آن است که روی پای خود بایستد از همین رو در سال ۲۰۰۶ ارتش های آمریکا و بریتانیا همچنان مجبور به مراقبت از آن هستند و شورش تداوم خواهد یافت. این احتمال وجود دارد که شورش از «مقاومت» در مقابل اشغالگران به چیزی چون جنگ داخلی تبدیل شود. از آنجا که به نظر می رسد دولت جدید نمایندگی طیف بیشتری از مردم عراق را به عهده داشته باشد، می توان به آینده امیدوار بود. به نظر می رسد اقلیت سابقاً غالب سنی های عراق به این نتیجه رسیده باشد که تحریم انتخابات ژانویه سال ۲۰۰۵ میلادی که دست اکثریت شیعه را باز گذاشت تا بر سر قانون اساسی با کردها معامله کنند اشتباه بوده است. اگر سنی ها تصمیم به حضور در این انتخابات گرفته باشند و اگر در دولت جایگاه مناسبی به آنها اختصاص یابد، شمار بیشتری از آنها تصمیم خواهند گرفت برای دستیابی به اهداف خود به سیاست فرصت بدهند و از اسلحه دوری جویند. اما این امر در صورتی محقق می شود که آمادگی واقعی برای تقسیم قدرت با شیعیان وجود داشته باشد. اگر چنین امری محقق نشود شمار بیشتری از سنی ها وارد عرصه نبرد خواهند شد. آمریکا و بریتانیا می دانند که شورش چنان قدرتمند شده است که امکان شکست کامل آن در سال ۲۰۰۶ وجود ندارد. البته شرایط در بسیاری از نقاط کشور در دو سال اخیر بهبود یافته است اما بیرون از منطقه خودمختار کردها، ضروریات زندگی _ آب، برق و امکان اشتغال - در شرایط اسفباری است و دولتی که نتواند آنها را مهیا کند فارغ از این که چگونه بر سر کار آمده باشد، مشروعیت نخواهد داشت. مشکل اساسی این است که بهبود شرایط زندگی بدون برقراری امنیت تقریباً ناممکن است. بخش نفت در سال ۲۰۰۶ نیازمند توجه ویژه است. نبود امنیت تاکنون به دلیل ایجاد تردید جدی در چشم انداز بلندمدت وضعیت کشور، سرمایه گذاری را ناممکن ساخته است. عراقی ها به گونه ای روزافزون برای حل مشکلات دست به دامن رهبران محلی، قدرتمندان و میلیشیا شده اند. در جبهه امنیتی آمریکا و بریتانیا قصد دارند بر آموزش نیروهای مسلح عراقی متمرکز شوند. در برخی از استان های امن تر آنها تلاش خواهند کرد مسئولیت رسمی برقراری امنیت را به نیروهای مسلح عراقی واگذار کنند. اما تربیت سربازان و نیروهای پلیس عراقی توانا به طرز دردناکی کند بوده است. فساد در نیروهای پلیس عراقی به شدت بالاست و واگذاری مسئولیت برقراری امنیت به واحدهای تازه استخدام شده ارتش از میان شبه نظامیان کرد یا شیعه چنان که در برخی موارد شاهد آن بوده ایم نتیجه متناقض تشدید خشونت سنی ها را موجب شده است. عاملی که بر پیچیدگی اوضاع افزوده حضور ایران در این کشور است، کشوری که می خواهد تاثیر کنونی قابل توجه خود بر امور رقیب تاریخی اش را حفظ کند. افزایش نفوذ ایران و بنابراین نفوذ شیعیان عراق هشداری است برای همسایگان عراق که دارای حکومت های سنی هستند. رژیم های عرب در سال ۲۰۰۶ با یک مسئله بغرنج روبه رو خواهند شد؛ آیا آنها باید به آمریکا برای پیروزی در عراق کمک کنند تا از تشکیل پایگاه امن القاعده در عراق که موجودیت آنها را تهدید خواهد کرد جلوگیری کنند یا به یاری آمریکا برخیزند اگرچه پیروزی آمریکا در عراق اشتهای دموکراتیک مردم این کشورها را تشدید خواهد کرد، امری که به نوبه خود موجودیت آنها را به خطر خواهد انداخت؟ بوش می توانست رژیم های عرب را به همکاری بیشتر در عراق وادارد اگر برای تشکیل دولت مستقل فلسطینی در کرانه غربی و غزه که «رویا»ی اوست تلاش بیشتری می کرد. تصمیم قابل توجه آریل شارون برای به جان خریدن خشم حزبش که در پیامد برچیدن شهرک های اسرائیلی در نوار غزه بروز یافت، به فلسطینی ها این فرصت را اعطا کرده است که توان خود در اداره یک حکومت را به خوبی نشان دهند. اما فلسطینی ها که با مرگ عرفات بیش از پیش دوپاره شده اند اکنون با مسئله بغرنجی دست و پنجه نرم می کنند. آیا آنها در کرانه غربی و نوار غزه برای سربلندی در این آزمون آرام خواهند ماند؟ یا این که بوش را وادار می کنند فلسطین را رها کند و بر اوضاع عراق تمرکز کند؟ احتمال بروز انتفاضه سوم را در سالی که برای آمریکا در منطقه خاورمیانه دشوار خواهد بود نباید از نظر دور داشت.

منبع : روزنامه شرق