تقسیم‌ جنسیتی جامعه علمی جهان

برای اثبات لزوم مشارکت زنان در جامعهء علمی هم می‌توان استدلالات اجتماعی آورد و هم استدلالات اقتصادی. تفاوت عمده بین جامعهء اطلاعاتی و جامعهء علمی، تمرکز جامعهء علمی بر گسترش مهارت‌ها و توانایی‌های انسانی و کسب و بهره‌وری از دانسته‌هاست.
استفاده از تکنولوژی اطلاعاتی برای تبادل و کسب دانش، کلید راهنمای این جامعهء علمی است. در جهان، تقسیم جنسیتی بزرگی در دسترسی و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی وجود دارد. گزارش سال ۲۰۰۵ «ابریکوم»، با عنوان «زنان در جامعهء اطلاعاتی» نشان می‌دهد که مشارکت زنان در جامعهء اطلاعاتی، به ویژه در کشورهای فقیر دنیا، فرسنگ‌ها از مردان عقب‌تر است.
این امر مهمی است، زیرا شاهدیم که گروه‌های ممتاز به آسانی به این تکنولوژی دسترسی دارند و از آن بهره‌برداری می‌کنند، زیرا این تکنولوژی به آن‌ها سودهای تصاعدی می‌رساند و به این ترتیب از امتیازات هر چه بیش‌تری برخوردار می‌شوند. (بریجز، ۲۰۰۱)
با توجه به اشاعهء تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی و تاثیر آن‌ها بر جنبه‌های متعدد اجتماعی و اقتصادی زندگی، این هراس وجود دارد که حاشیه‌ای شدن زنان، به ویژه زنان فقیر کم‌سواد را تشدید کند.
این تقسیم جنسیتی در رابطه با جامعهء علمی شدت می‌یابد، زیرا شامل نه‌تنها دستیابی به تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی است، بلکه به سایر عناصر کلیدی علوم، تکنولوژی و ابتکار نیز مربوط می‌شود و مشارکت زنان، در تمام این زمینه‌ها در بسیاری از کشورهای جهان به قهقرا می‌رود. ما در این جا تاکید «آمارتیا سن» بر برابری جنسیتی به عنوان عامل افزایش توان بشر و تقویت فرصت‌ها برای مردان و زنان را تکرار می‌کنیم. برای مثال، «چشم‌انداز ۲۰۲۰ / ماموریت ۲۰۰۷» درهند نیمی از ۲/۱ کارمند علمی که در مراکز اطلاعاتی کار خواهند کرد، زنان خواهند بود.
به گفتهء سازمان ملل، «قدرت‌یابی زنان» مستلزم درک این مساله است که زنان در دستیابی به آموزش و منابع با محرومیت روبه‌رو هستند و این که قدرت‌یابی و استقلال زنان و بهبود موقعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی آنان به خودی خود اهمیت بسیاری دارد و برای دستیابی به توسعهء انسانی بی‌وقفه و مستمر ضروری است.» این توسعه با پنج عامل تعریف می‌شود: «عزت نفس حق و امکان تصمیم‌گیری حق و امکان دستیابی به فرصت‌ها و منابع، حق و قدرت اعمال کنترل بر زندگی خود، هم در خانه و هم در خارج از آن; توانایی تاثیرگذاری در راستای تغییرات اجتماعی جهت خلق نظم عادلانه‌تر اجتماعی و اقتصادی، در سطح ملی و بین‌المللی (شبکهء اطلاعات جمعیتی سازمان ملل.)
برای رسیدن به چنین رویکردی، استدلال‌های گوناگونی برای توسعه و تشویق مشارکت عادلانهء زنان در جامعهء علمی وجود دارد که شامل شناخت مزایای آن در توسعهء اجتماعی و اقتصادی است.
۱) تواناسازی عوامل فعال: با حمایت از زنان به عنوان عوامل فعال در توسعه، آن‌ها خواهند توانست درآمد، بهداشت و تولید مواد غذایی را بهبود بخشند که به نفع خانواده و کل جامعه است.
۲) تضمین حقوق انسانی: زنان باید از جامعهء علمی به طور عادلانه بهره ببرند.
۳) تقویت ظرفیت انسانی: زنان، منبع بهره‌برداری نشدهء ظرفیت انسانی برای توسعهء یک جامعهء علمی در سطح ملی هستند.
۴) مشارکت در توسعهء اقتصادی: ارتقای ظرفیت‌های اقتصادی زنان در رشد اقتصاد ملی نقش خواهد داشت.
۵) بسیج زنان برای رقابت‌پذیری ملی: افزایش حضور زنان در کارهای علمی و تکنولوژیکی و دانش، رقابت‌پذیری رشته‌های تجاری و خلاقیت و ابتکار سیستم‌های ملی را افزایش می‌دهد.
● زنان، عامل فعال در توسعه
آمارتیا سن، برندهء جایزهء نوبل، با تکیه بر فعال بودن و قابلیت‌های زنان بر محوری بودن زنان در جامعهء علمی تاکید می‌کند. او رهبری زنان را عنصری حیاتی در توسعه تلقی می‌کند و معتقد است گسترش توانایی‌های زنان نه تنها بر آزادی و رفاه خود زنان می‌افزاید، بلکه بر زندگی دیگران نیز اثرات متعددی دارد. زنان برای تحقق نیازهای خود به تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی نیاز دارند و باید در تعیین اولویت نیازها و نحوهء طراحی و بهره‌برداری، این امر در نظر گرفته شود.

منبع: مجلهء زن، تکنولوژی _و جامعهء اطلاعاتی- شهرزادنیوز

منبع : روزنامه سرمایه