آرارات - ARARAT

سال تولید : ۲۰۰۲
کشور تولیدکننده : کانادا و فرانسه
محصول : آتوم اگویان و رابرت لنتوس
کارگردان : آتوم اگویان
فیلمنامه‌نویس : آتوم اگویان
فیلمبردار : پل ساروسی
آهنگساز(موسیقی متن) : مایکل دانا
هنرپیشگان : دیوید الپی، شارل آزناوور، اریک بوغوسیان، برنت کارور، ماری ـ ژوزه کروز، بروس گرین‌وود، آرسینه خانجیان، الیاس کوئتاس و کریستوفر پلامر
نوع فیلم : رنگی، ۱۱۵ دقیقه


̎ادوار سارویان̎ (آزناوور) فیلم‌ساز کهنه‌کار ارمنی‌الاصل به تورنتو رفته تا فیلمی دربارهٔ محاصرهٔ شهر وان بسازد ـ واقعه‌ای که طی آن ارتش عثمانی در سال ۱۹۱۵، ارمنی‌ها ساکن آن‌جا را مجبور به تخلیهٔ شهر کرد و در جریانش تعداد بسیاری ارمنی به‌دست سربازان ترک قتل‌عام شدند. ̎رافیِ̎ ۲۱ ساله (الپی) به ترکیه فرستاده شده تا مناظری از ترکیه را فیلم‌برداری کند؛ مادر ̎رافی̎، ̎آنی̎ (خانجیان̎، نویسنده و مورخ، به‌عنوان مشاور با این پروژه هم‌کاری دارد. ̎رافی̎ و ̎آنی̎ این اواخر میانه‌شان شکرآب شده و ̎رافی̎ با ̎سلیا̎ (کروز) دختر ̎آنی̎ از ازدواج دومش، پیوندی عاطفی برقرار کرده است. ̎سلیا̎ معتقد است که ̎آنی̎ هنگام مرگ پدرش تا حدودی تعلل کرده و تقصیرکار است. شوهر اول ̎آنی̎ ـ پدر ̎رافی̎ ـ نیز پس از شراکت در توطئهٔ سوءقصدی علیه یک دیپلمات ترک، درگذشته است. پس از آن‌که ̎رافی̎ سعی می‌کند هم‌راه با فیلم‌هائی که گرفته دوباره وارد خاک کانادا شود، توسط ̎دیوید̎ (پلامر)، مأمور کج‌خیالِ گمرک بازداشت می‌شود. ̎دیوید̎ نیز با سبک و سیاق زندگی پسرش، ̎فیلیپ̎ (کارور) مشکل پیدا کرده است...
● پس از چندین فیلم در هجرت، بازگشتی به تبار ارمنی خویش می‌کند ولی برای نخستین بار ریشه‌های تاریخی این تبار و اصلاً حادثه‌ای مشخص ـ کشتار ۵/۱ میلیون ارمنی به‌دست ترکان عثمانی طی جنگ جهانی اول ـ به‌طور مستقیم وارسی می‌شود. اگرچه این وارسی با لایه‌هائی از میانجی‌گری هنر و رسانه سنگین و روشنفکرانه شده است تا فراموش نکنیم این یک فیلم اگویان است و نه یک ادای دین شخصی و بی‌غرض به ملیت و گذشته. مسئلهٔ او، امکان یا عدم امکان تبدیل تاریخ به قصه و بازنمائی آن است. فیلم‌های اگویان بارها آئین‌های مرثیه خوانده شده‌اند و انکار یا طرد فاجعه از ذهن، دغدغهٔ شخصیت‌هایش بوده است. در این‌جا مرثیه برای فاجعه را تا حد زیادی به دوش ̎فیلم در فیلم̎ آرارات که ̎ادوار سارویان̎ / آزناوور آن را می‌سازد، می‌اندازد ولی حرف‌هایش را بیش‌تر در دهان نه ̎سارویان̎ که ̎رافی̎/ الپی جوان، که با معنای گنگ اما تعیین‌کنندهٔ این فاجعه در زندگی خودش دست به گریبان است، می‌گذارد. و این حرف‌ها بخشی از حجم وسیع حرف‌های آدم‌ها در فیلم است که باعث می‌شود آرارات طولانی و بیش از حد شلوغ باشد و ضمناً مرزهای میان فیلم اگویان و فیلم ̎سارویان̎ مرتب درهم بریزد. استراتژی اگویان پس از مدتی از فیلم، کار را سخت می‌کند. تماشاگر باید خودش را با زندگی آرشیل گورکیِ نقاش و تابلویش سرگرم کند که قصهٔ جذابی است اما مدام قطع می‌شود.