راهنمای انتخاب کارت‌گرافیک مناسب و حواشی آن!

به ‌تصورم بد نیست هر از چند گاهی به بهانه‌ای، صحبت قطعات موجود در بازار را به میان بکشیم و اطلاعاتی هرچند مختصر درباره وضعیت موجود آن‌ها به خواننده ارایه دهیم. این هفته قرار است درباره کارت‌های گرافیک در عالم امکان صحبت کنم و در بین بحث اصلی، ناخنکی مختصر به‌ مسائل حاشیه‌ای نیز خواهم زد.
پیش از آغاز، این نکته را متذکر می‌شوم که توان پردازشگر بسیاری از چیپ‌ست‌هایی که بتازگی طراحی و بر مادربردهای نازنین نصب می‌شوند زمین تا آسمان با چیپ‌ست‌های مشابه قدیمی تفاوت دارند. از این‌رو مانند سال‌های گذشته تاکید خاصی برای خرید کارت‌گرافیکی مستقل ندارم و پیشنهاد می‌کنم که بیشتر توجه خود را به چیپ‌ست‌هایی معطوف کنید که در بطن خود موتور پردازشی دارند و خدا وکیلی از بهترین گزینه‌ها برای استفاده‌های عام محسوب می‌شوند.
دیگر اینکه، درباره شکاف گرافیکی AGP سخن چندانی در چنته ندارم و تصور می‌کنم سکوت کنم بهتر باشد. اما این را نگویم می‌میرم که برخی از شرکت‌ها هستند که کارت‌های گرافیکی سازگار با شکاف گرافیکی AGP را همچنان وارد می‌کنند. دیگر اینکه، شرکت nVIDIA مدت‌هاست که پشتیبانی از شکاف AGP‌ را فراموش کرده، اما برخی مدل‌های ATI Radeon همچنان سازگار با شکاف AGP تولید می‌شوند.
● درباره دسته‌بندی و قیمت
نکته اول اینکه، شیوه مشخص و یکپارچه‌ای در بازار کنونی برای دسته‌بندی کارت‌های گرافیک وجود ندارد. آنچه هست و توسط بسیاری استفاده می‌شود. همان دسته‌بندی چهارگانه کارت‌های گرافیک اقتصادی (Entry-Level) یا ارزان‌قیمت، مدل‌های میان‌قیمت (Mainstream)، مدل‌های حرفه‌ای (Professional) و مدل‌های گران‌قیمت (Enthusiast) یا اشرافی است.
نکته دوم این است که دسته‌بندی‌ها به‌ طور معمول ثابت هستند، اما مدل‌های مختلف در طی زمان به ‌دلیل کاهش قیمت از دسته‌های بالاتر سقوط می‌کنند و پس از مدتی از بازار خارج می‌شوند. به طور معمول فقط مدل‌های یک دسته سقوط می‌کنند و شرایط آن‌گونه نیست که یکی از مدل‌های اشرافی وارد دسته‌بندی میان‌قیمت‌ها شود.
نکته سوم اینکه، قیمت‌ها در بازار ایران تفاوت محسوسی با قیمت‌های جهانی دارد. از این‌رو ممکن است یکی از مدل‌هایی که در بازار ایران ذیل دسته میان قیمت‌ها قرار گرفته در دسته‌بندی جهانی برچسب مدل ارزان‌قیمت داشته باشد. برای حل این مشکل مرزهای بین دسته‌ها را قدری متغیر در نظر می‌گیریم تا اختلاف به حداقل برسد.
نکته چهارم اینکه، با توجه به قدرت چیپ‌ست‌های IGP کنونی، نیاز چندانی برای استفاده از کارت‌های گرافیک در استفاده‌های عام نیست. به ‌بیان دیگر انجام امور گرافیکی و بازی‌ها دو مقوله‌ای هستند که کاربران را به سوی خرید کارت‌گرافیک مستقل راهنمایی می‌کنند. به ‌همین دلیل حد بالای دسته‌بندی ارزان‌قیمت‌ها از حوالی ۱۰۰ هزار تومان است.
این را هم بگویم که تعداد نام‌های تجاری حاضر در بازار ایران کمتر از آن است که در بازارهای جهانی جولان می‌دهند. علاوه بر این تعداد معدودی از نام‌هایی نیز که در ایران حاضر هستند قوی ظاهر شده‌اند و به‌ نوعی دیگر نام‌های تجاری، زندگی بخور و نمیری دارند. اینکه علت این واقعه چیست را در فرصتی دیگر مطرح خواهم کرد، اما بپذیرید که جا انداختن نام‌های جدید و البته معتبر در ذهن مخاطب ایرانی سخت است.
بر این موضوع تاکید دوباره‌ای دارم که تمامی مدل‌هایی که معرفی می‌شوند با شکاف PCIe x۱۶ سازگار هستند و بس!
● مدل‌های ارزان‌قیمت
مدل‌هایی که کمتر از ۱۰۰ دلار قیمت داشته باشند صرفا از عهده انجام بازی‌های سبک و مشکلات گرافیکی محدود برخواهند آمد و به ‌نوعی حکم دست‌گرمی برای استفاده از مدل‌های فاخرتر را دارند. مدل‌هایی که در این محدوده قرار می‌گیرند، به دسته‌های جزئی‌تری تقسیم می‌شوند که از خیر پرداختن به آن‌ها می‌گذریم.
این‌گونه آغاز کنم که ارزان‌ترین کارت‌گرافیک درست و درمون کنونی Radeon HD ۴۶۵۰ نام دارد و اگر دنبال مدلی در بخش بالانشین دسته ارزان‌قیمت‌ها هستید گزینه مناسبی مانند Radeon HD ۴۶۷۰ در دسترس قرار دارد. قیمت این مدل‌ها به‌ دلیل استفاده از امکانات و ظرفیت‌های مختلف حافظه متفاوت است. همچنین مدل Geforce ۹۶۰۰ GSO نیز می‌تواند گزینه مناسبی برای طرفداران nVIDIA‌ باشد. بدانید بد نیست که این مدل در واقع همان مدل قدیمی‌تر Geforce ۸۸۰۰ GS است که با شکل و شمایلی جدید در بازار توزیع شده. به طور کلی بهترین کارایی این مدل برای انجام بازی‌ها در رزولوشن ۱۶۰۰ × ۱۲۰۰ ثبت شده است و اگر به رزولوشن‌های بالاتر نیاز دارید باید به سراغ دسته‌های دیگر بروید.
در بازار کنونی مدل‌های قدیمی‌تر Geforce و Radeon قابل ابتیاع هستند که راستش را بخواهید نظر خاصی درباره آن‌ها ندارم.
● مدل‌های میان‌قیمت
این وادی، سرزمین مورد علاقه سازندگان کارت‌های‌گرافیک و البته اهالی بازی‌های درست و حسابی است. این محدوده از حوالی ۱۰۰ تا ۱۲۰ دلار آغاز شده است و تا ۱۶۰ دلار امتداد دارد. مدل‌های این دسته در ایران‌زمین تنوع فراوانی دارند و از ۱۲۵ هزار تومان آغاز شده‌اند و تا ۲۳۰ هزار تومان ادامه خواهند داشت.
مدل HD ۳۸۷۰ به ‌نوعی پیش‌قراول سپاه ATI‌ در هجمه لشکر nVIDIA بود و هم‌اکنون بهترین گزینه در جنوب‌شهر دسته میان‌قیمت‌ها محسوب می‌شود. در آن‌سوی میدان نیز می‌توان از مدل Geforce ۹۶۰۰ GT نام برد.
بسیاری را دیده‌ام که هنوز بر استفاده از مدل‌هایی مانند Geforce ۸۸۰۰ GT اصرار دارند. عمر تکنولوژی در سرزمین کارت‌های گرافیک چندان دیرپا نیست و این خانواده در پشتیبانی از بیشتر بازی‌های جدید، ناکارآمد نشان داده‌اند.
در بخش مرفه‌نشین دسته میان‌قیمت‌ها شایسته است تا توجه خود را به مدل HD ۴۸۳۰ -که اولین عضو از خانواده بی‌تکلف HD ۴۸xx محسوب می‌شود- معطوف کنیم. مدل Geforce ۹۸۰۰ GT نیز برای استفاده مناسب است. این مدل پیش از این با عنوان Geforce ۸۸۰۰ GT در بازار توزیع شده بود و با انجام اصلاحاتی دوباره وارد بازار شده است.
● مدل‌های حرفه‌ای
چند صباحی است که ATI در این وادی قدرت‌نمایی می‌کند و سه مدل از میان چهار مدلی که در این دسته مطرح هستند را از آن خود کرده است.
کارت‌گرافیک ۵۱۲ مگابایتی HD ۴۸۵۰ بدون شک گزینه فوق‌العاده‌ای برای گام نهادن در وادی مدل‌های حرفه‌ای است. این مدل مصداق بارز فلفل نبین چه ریزه، بریز تو آبگوشت وانگهی دریا شود است و استفاده از مدل‌های یک گیگابایتی آن کولاک می‌کند.
منطقه بالانشین وادی حرفه‌ای‌ها به طور قطع در کنف اختیار HD ۴۸۷۰ قرار دارد. شاید بتوان آن را حرفه‌ای‌ترین مدل موجود در بازار کنونی معرفی کرد. شرکت nVIDIA نیز چند مدل در این وادی دارد، اما نسبت کارایی به قیمت‌ها آن‌ها چندان منطقی نیست و به‌ همین دلیل برای خرید توصیه نمی‌شود. هرچند مدل Geforce GTX ۲۶۰-۲۱۶ گزینه قابل قبولی برای استفاده است. عدد ۲۱۶ که در ادامه نام مدل قرار گرفته است، تعداد پردازنده‌های موازی کارت‌گرافیک را نشان می‌دهد.
به ‌خاطر داشته باشید که مدل HD ۴۸۷۰ نه تنها بهترین گزینه کنونی در میان مدل‌های حرفه‌ای است، بلکه به‌صرفه‌ترین نیز هست. به‌ بیان دیگر نسبت کیفیت به قیمت این مدل چنان است که توجه به‌ مدل‌های اشرافی را بی‌معنا می‌کند و آدمی باید آنقدر پول اضافه داشته باشد که این مدل کفاف اموراتش را ندهد!
به ‌تصورم اگر جوگیر نشویم، تفاوت قابل قبولی بین کیفیت مدل‌های اشرافی با مدل HD ۴۸۷۰ وجود ندارد. البته نه اینکه وجود ندارد نه، بلکه به تفاوت قیمت‌اش نمی‌ارزد.
● مدل‌های اشرافی
قیمت‌ها برای این دسته از ۳۰۰ تا ۳۲۰ دلار به بالا آغاز می‌شود. اگر تا دیروز مدل Geforce GTX ۲۸۰ در این وادی خدایی می‌کرد هم‌اکنون مدل HD ۴۸۷۰ X۲ حرف اول را می‌زند. با کاهشی که ATI بر قیمت این مدل اعمال کرده است، به جرأت می‌توان آن را بهترین گزینه برای استفاده معرفی کرد.
به‌زعم برخی کارشناسان استفاده از مدل‌های یک گیگابایتی HD ۴۸۵۰ در وضعیت CrossFire نتایج مشابهی در پی خواهد داشت و مصرف انرژی را نیز به‌ شکلی تصاعدی افزایش خواهد داد.
نسبت کارایی به قیمت مدل گران‌قیمتی مانند Geforce GTX ۲۸۰ چندان دلچسب نیست و به همین دلیل استفاده از آن توصیه نمی‌شود.
شرکت nVIDIA مدل‌های جدیدی مانند Geforce GTX ۲۸۵‌ و Geforce GTX ۲۹۵ را با قیمت‌های نجومی روانه بازار کرده است و به ‌همین دلیل توصیه نمی‌شوند. شاید این مدل‌های گران‌قیمت برای استفاده در اسفندماه مناسب باشند، شاید!
در پایان این نکته را گوشزد می‌کنم که شیوه طراحی بازی‌های جدید تغییر یافته است و در آن‌ها توجه بیشتری به‌ توانایی کارت‌های گرافیکی می‌شود و پردازنده‌های اصلی همچون سابق مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
اگر عمری بود، درباره کارت‌های گرافیکی حرفه‌ای nVIDIA Quadro و AMD FireGL نیز گپ و گفتی خواهیم داشت!

منبع : هفته‌نامه بزرگراه فناوری