رنگین‌کمانی هزارتو!

با همه اهمیت موضوع حمل‌ونقل مسافر، جای خالی تاکسیرانی نظام‌مند کاملاً محسوس است.
از جمله مشاغلی که هنوز امکان جایگزینی مناسب برای نیروی انسانی آن فراهم نگردیده، تاکسیرانی و شاغلان این بخش است که در عین حال هیچ سازوکار نظارتی، بر حقوق و وظایف این قشر از جامعه وجود ندارد. ‌ ‌
در بسیاری از کشورهای غربی و اروپایی و حتی در هند که یک کشور شرقی - با جمعیت یک میلیارد و چندصد میلیون نفری - است، رانندگان‌‌ موظف‌ هستند مجوزهای ویژه حمل‌ونقل، دوره‌های آموزش شهرشناسی، آشنایی با یک یا دو زبان بیگانه و حتی، گاهی آموزش دوره‌های ضد ترور و تعقیب را - البته در موارد تشریفات - در دست داشته باشند تا استاندارد آموزش رانندگان تاکسی در آن کشور رعایت شده باشد. نبود استانداردهای مشخص، سبب می‌شود که افرادی با طیف‌های سنی گسترده از ۱۸ تا ۸۵ سال، از بی‌سواد تا استاد دانشگاه، پزشک، مهندس و نظامیان بازنشسته از هر دسته و درجه، به ارایه خدمات در این رسته مشغول باشند. بیمه اجباری خودروها، سالانه ۴۰۰ هزار تومان بر سبد هزینه خانوار تاکسی‌داران می‌افزاید که این رقم، جدا از مبالغ پرداختی، بابت تأمین اجتماعی و سلامت خانوار این دسته از فعالان اقتصادی است. هزینه‌های معاینه فنی هم - که البته ضروری است - منجر به ایجاد فشار مضاعف بر مخارج آنها شده است. از طرفی حضور انواع شرکت‌های بیمه که هر یک دارای طیف گسترده خدمات هستند، انتخاب نوع بیمه و خدمات را برای تاکسی‌داران پیچیده‌تر ساخته و گاه با انتخاب نادرست و بر اثر بی‌دقتی، دریافت خسارت، بسیار کمتر از حد انتظار رانندگان خواهد بود. ‌ ‌
● استانداردهای زیست‌محیطی
وجود میلیون‌ها سفر درون‌شهری و برون‌شهری، تدوین یک استاندارد جامع زیست‌محیطی را در زمینه مبارزه با آلودگی‌های صوتی و زیست‌محیطی، به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل نموده است. ‌ ‌
از سوی دیگر، استانداردهای شهرسازی و الگوبرداری از شهرهای مدرن، نشان‌دهنده این واقعیت است که ما در کلان‌ شهرهای کشور، پیش‌بینی‌های لازم را جهت احداث پایانه تاکسیرانی تا سال‌های اخیر نداشته‌ایم. از طرفی عدم احداث ایستگاه‌های بین‌راهی - برای سوار و پیاده شدن مسافر در سطح شهرها - معضل دیگری است که روزانه منجر به وقوع حوادثی چون تصادف، راه بندان، جریمه شدن رانندگان و بروز درگیری در سطح شهر و همچنین مضاعف شدن هزینه‌های پنهان ناشی از در نظر نگرفتن شاخص‌های علمی ترافیک شهری می‌شود. ‌ ‌
● به دور از استاندارد ‌ ‌
استاندارد ۸ ساعت کار روزانه، استانداردی جهانی است. یک کارگر ساده اروپایی یا آمریکایی، بسته به نوع کار خود، ۸ تا ۱۰ دلار در هر ساعت، مزد دریافت می‌کند که این رقم، روزانه ۶۴ دلار یعنی در حدود ۶۰ هزار تومان در ایران است. در حالی که یک راننده برای به دست آوردن این رقم، باید روزانه ۱۶ تا ۱۸ ساعت کار کند تا در خوشبینانه‌ترین حالت، از پوشش بیمه‌ای با ۸ ساعت کار روزانه برخوردار شود. ‌ ‌
از طرفی، کارگران اروپایی با سابقه‌ ۲۰ ساله بازنشسته می‌شوند، در حالی که یک راننده تاکسی در ایران، با دو برابر کارکرد - یعنی در عمل با سابقه کاری مفید ۴۰ ساله - و البته با تعریف شاخص خط فقر، با کسب درآمد ماهانه ۴۰۰‌ هزار تومان این مقدار کارکرد نیز پاسخگوی مخارجش نیست. همچنین سال‌های مدیدی است که از ورود استانداردهای مدیریتی به چارت سازمانی، ادارات دولتی و مراجع اجرایی کشور می‌گذرد، اما با مشکلات موجود، طبیعی است که اثری از این استانداردها در روند اداره ناوگان تاکسیرانی کشور به چشم نخورد. به طوری که رانندگان تنها یک بار و آن هم در زمان دریافت مجوز و کارنامه تاکسی، مورد تست‌های دقیق سلامت جسمانی قرار می‌گیرند و پس از آن، کنترلی بر سلامت بینایی، شنوایی و یا سایر اعضای آنان که در معرض عوامل محیطی هستند، صورت نمی‌گیرد. به علاوه، مشاوره روانی، هیچ جایگاهی در سازوکار تاکسیرانی ندارد، در حالی که سلامت روحی رانندگان نیز از مهمترین مسایلی است که باید به آن توجه جدّی شود.
‌امروزه با این که شاهد گسترش فن‌آوری کارت‌های اعتباری هستیم، اما اسکناس‌های پاره و بی‌کیفیت فراوانی را در دست رانندگان و مسافران، در حال رد و بدل شدن می‌بینیم. با ارایه سازوکاری مناسب در ناوگان تاکسیرانی‌ و در کنار آن، کارکرد گسترده تاکسی‌متر، می‌توان پرداخت کرایه را از طریق کارت‌های اعتباری انجام داد تا معضل اسکناس‌های پاره نیز از سطح جامعه رخت بربندد. ‌ ‌
● چه کنیم؟
تا زمانی که همه مسؤولیت‌ها و امور نظارتی و اجرایی مربوط به تاکسیرانی، تحت نظارت یک سازمان واحد با مدیریت یکپارچه و مستقل نباشد، به گونه‌ای که نتواند نظام حمل‌ونقل را در فضای درون‌شهری‌ و برون‌شهری - بدون ایجاد اصطکاک با نهادهایی از قبیل راهنمایی و رانندگی - برقرار نماید، مشکلات حمل‌ونقل همچنان باقی خواهد بود. در حال حاضر شهرداری، سازمان حمل‌ونقل و پایانه‌ها، سازمان تاکسیرانی، تعاونی تاکسیرانی، راهنمایی و رانندگی، وزارت کشور، وزارت راه و ترابری و وزارت مسکن و شهرسازی، هر یک به گونه‌ای خود را در تاکسیرانی و امور مربوط به آن صاحب نظر می‌دانند، اما این که برای حل مشکلات یادشده، کدام یک در اولویت هستند، نیازمند رایزنی‌های دقیق و سنجیده می‌باشد. ‌ ‌

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران