چگونه ازدواج پایان می‌یابد؟

طلاق از نظر قانون مدنی بر دو قسم بائن و رجعی است که در اولی برای مرد حق رجوع نیست.
دو نوع طلاق خلع و مبارات هم از انواع طلاق بائن هستند که درباره آنها توضیح خواهیم داد. از نظر تشریفاتی نیز می‌توان آن را به ۳ نوع طلاق به درخواست مرد، به درخواست زن و طلاق توافقی تقسیم کرد. طبق ماده ۱۱۳۳ ق.مدنی مرد می‌تواند با رعایت شرایط مقرر در قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بکند و زن می‌تواند با وجود شرایط مقرر در مواد ۱۱۱۹، ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ ق.مدنی از دادگاه تقاضای طلاق کند.علاوه بر ماده ۱۱۳۳ ق.مدنی مرد می‌تواند به دلایل ذیل هم از دادگاه تقاضای طلاق نماید:
ـ عدم حسن معاشرت و خودداری از تربیت مشترک فرزندان
ـ عدم تمکین
ـ ترک منزل بدون اذن شوهر یا دادگاه
ـ اشتغال به شغلی که خلاف شوون خانوادگی است و همچنین اشتغال در صورتی که شوهر راضی نیست و زن ضمن عقد حق اشتغال را برای خود محفوظ نکرده است.
ماده ۱۱۱۹ ق.مدنی مربوط به شرط ضمن عقد است و در صورتی که زن وکیل و وکیل در توکیل باشد پس از اثبات تحقق شرط در دادگاه و صدور حکم نهایی، می‌تواند خود را مطلقه سازد (مانند اینکه شرط شود مرد همسر دوم اختیار نکند).بر اساس ماده ۱۱۲۹ ق.مدنی هم در صورت استنکاف مرد از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم دادگاه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای طلاق به دادگاه رفته و دادگاه شوهر را به طلاق اجبار می‌نماید حتی اگر او راضی نباشد. این مورد شامل زمانی که شوهر از دادن نفقه عاجز است نیز می‌گردد.ماده ۱۱۳۰ ق.مدنی به زن در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج وی باشد حق می‌دهد با مراجعه به دادگاه زوج را به طلاق اجبار کند. نیز اگر مرد برای مدت ۴ سال غایب و مفقود الاثر باشد با صدور حکم موت فرضی برای وی زن می‌تواند با اذن دادگاه خود را مطلقه نماید. در صورتی که مرد پیدا شود و عده تمام نشده باشد حق رجوع دارد.در هر صورت طلاق (بر خلاف فسخ) دارای شرایط ویژه‌ای است و بدون رعایت آن نمی‌توان طلاق را واقع ساخت. طبق ماده ۱۱۳۵ ق.مدنی طلاق باید منجز باشد و تعلیق آن به شرط باطل است. مانند اینکه مرد بگوید تو را طلاق می‌دهم در صورتی که به خارج از کشور سفر نکنی.لفظ طلاق باید صریح باشد به‌طوری که هیچگونه شک و شبه‌ای باقی نماند. ضمنا طلاق دهنده باید بالغ، عاقل، قاصد و مختار باشد پ‍س طلاق به‌زور و اکراه و در حالت بیهوشی و عدم تعادل روانی و مانند این نافذ نیست. در صورتی که طلاق‌دهنده مجنون باشد ولی دائمی او می‌تواند طلاق را واقع سازد منتها باید مصلحت را در نظر گرفته باشد. توجه داشته باشیم که طلاق از مشخصات نکاح دائم است و نمی‌توان در نکاح موقت طلاق را جاری کرد.صیغه طلاق باید در حضور دو مرد عادل جاری گردد البته به تازگی زن نیز به‌عنوان شاهد پذیرفته می‌شود.برای وقوع طلاق در دفتر رسمی طلاق وجود گواهی عدم امکان سازش که توسط دادگاه صادر می‌شود الزامی است. پس از صدور این گواهی سه حالت متصور است:
۱) هر دو در دفتر رسمی حاضر شوند که در این صورت طلاق به‌درستی واقع می‌شود.
۲) مرد حاضر نشود که در چنین حالتی زن می‌تواند به دفتر رفته و دفتر رسمی باید برای مرد احضاریه صادر کند (این احضاریه ثابت می‌کند که مرد در دفتر رسمی حاضر نشده است) اگر باز هم از حضور استنکاف کرد دادگاه در حکمی به زن وکالت در توکیل می‌دهد تا خود را مطلقه سازد.
۳) زن در دفتر حاضر نشود که در این صورت مرد می‌تواند حتی بدون حضور او مبادرت به طلاق بکند و دفتر رسمی این امر را به زن ابلاغ خواهد کرد.
اعتبار گواهی عدم امکان سازش نیز سه ماه است.برای حفظ کیان خانواده و جلوگیری از هرج و مرج در نظم عمومی جامعه، ثبت واقعه طلاق و رجوع طبق مقررات الزامی است و اگر مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی مبادرت به طلاق و رجوع کند به حبس تعزیری تا یک سال محکوم می‌شود. (ماده ۶۴۵ ق.مجازات اسلامی)گفته شد که طلاق یا بائن است و یا رجعی (ماده ۱۱۴۳ ق.مدنی) در طلاق بائن بر خلاف رجعی برای مرد حق رجوع نیست (ماده ۱۱۴۴ ق.مدنی) و چهار مورد شامل طلاق بائن می‌شود:
۱) طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود.
۲) طلاق زن یائسه.
۳) طلاق خلع و مبارات مادامی که زن رجوع به عوض نکند.
۴) سومی طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید چه وصلت در نتیجه رجوع باشد چه نکاح مجدد (ماده ۱۱۴۵ ق.مدنی)
طلاق خلع طلاقی است که زن به علت کراهتی که از شوهر دارد در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد طلاق می‌گیرد. این مال می‌تواند کمتر یا بیشتر از مهریه باشد یا بخشیدن نفقه‌ای که زن از شوهر طلبکار است یا نفقه ایام عده. اگر زن به این مال رجوع کند اما در عین حال بر طلاق اصرار ورزند طلاق رجعی است و برای مرد حق رجوع خواهد بود. در صورت تقاضای زن به چنین طلاقی قبول شوهر لازم است. در این نوع طلاق زن می‌تواند در ایام عده در عوض خلع رجوع کند و در این صورت شوهر اگر بخواهد می‌تواند رجوع کند.در طلاق مبارات کراهت دو طرفه است. در چنین حالتی عوض نمی‌تواند از مهریه بیشتر باشد (ماده ۱۱۴۷ ق.مدنی).نوع دیگر طلاق هم از نظر تشریفات، طلاق توافقی است که دادگاه پس از معین کرد برخی امور همچون حضانت مبادرت به صدور گواهی عدم سازش خواهد کرد.

منبع : روزنامه تهران امروز