نقش دعا و نیایش در بهداشت روانی

بهداشت روانی یا سلامت&#۶۱۴۷۲;روانی یکی از شاخه های روانشناسی میباشد که از مباحث پر طرفدار، به روز و پر رونق روانشناسی به حساب می آید&#۶۱۴۸۶;&#۶۱۴۷۲;بهداشت روانی چیزی فراتر از فقدان بیماری است. همه ما در اطراف خود انسا ن هایی را می شناسیم که از بیماری روانی خاصی در رنج نیستند ولی در عین حال ، از سلامت روانی نیز بهره مند نمی باشند. &#۶۱۴۷۲; بهداشت روانی وضعیتی است که در آن فرد ضمن لذت بردن از زندگی خویش ، تفکرات و رفتار غیر طبیعی (ناهنجار) نداشته و قادر به برقراری ارتباط مناسب و موثر با محیط پیرامون خود بوده و از نظر شغلی ، تحصیلی ، خانوادگی و اجتماعی دارای رفتاری مناسب و متعادل و مفید فایده باشد.&#۶۱۴۸۶;
بهداشت روان یک&#۶۱۴۷۲;ضرورت فوری است نه یک مساله لوکس و تجملی. هر قدر یک&#۶۱۴۷۲;جامعه نیازمند پیشرفت بیشتری در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، ورزشی و امثال آن باشد&#۶۱۴۷۲;بیشتر نیازمند روان شناسان مجرب است امروزه بهداشت روان دیگر یک مقوله دست دوم نیست بلکه&#۶۱۴۷۲;یک اولویت است. در نتیجه، سرمایه‌گذاری در حوزه بهداشت روان از پر سودترین سرمایه‌گذاری ها بوده ونتایج و ثمرات بسیار ارزشمند وفراگیر را به همراه دارد.
&#۶۱۴۷۲;نیاز به دین برای تأمین بهداشت و سلامت روان، نیاز جهان شمول است. علاوه بر روان شناسان اسلامی، بسیاری از اندیشمندان معاصر غربی نیز به این حقیقت دست یافته اند که مشکل زیربنایی انسان معاصر اساساً به نیاز وی به دین و ارزشهای معنوی برمی گردد.&#۶۱۴۷۲;&#۶۱۴۷۲;بر اساس آموزه های قرآن مجید ، دینداری و دین باوری، نشانه سلامت عقل و بی رغبتی و عدم تمایل به دین و معنویت دلیل بر سفاهت و بی خردی است. در تعالیم اسلامی، اولین گام و نشانه سلامت روحی و روانی؛ ایمان به خدا، دینداری و آگاهی از آموزه های دینی است، زیرا دین به زندگی بشر معنا می بخشد و او را در کنار خوشی ها و شیرینیها، رنجها و شکستها، از دست دادنها و ناکامی ها، تنها نمی گذارد و این رنجها و خوشی ها و نعمتها و نقمتها را برای امتحان و آزمودن انسان تبیین می نماید.
«یونگ» روان شناس غربی معتقد است که دین به انسان آرامش و به وجودش معنا می بخشد و راههای تحمل مشکلات را به وی می آموزد. در تعریفی بسیار کوتاه و مفید می‏توان دعا و نیایش را این گونه بیان کرد: دعا&#۶۱۴۷۲;و نیایش پُل ارتباطی عالم ماده است با عالم ملکوت.
روان درمانی دینی رویکردی نوین در درمان بیماری های روانی و اختلالات عاطفی است استفاده از روش‌های دینی در درمان بیماری های روانی در دو دهه اخیر مورد توجه و بررسی پژوهشگران و روان‌درمانگران قرار گرفته است. یاری گرفتن از موجودات ماورایی برای غلبه بر نیروهای مختلفی که آدمی را احاطه کرده‌اند، همیشه و همه جا در زندگی بشر مشاهده می‌شود. اشتراک همه انسانها در راز و نیاز با خداوند ، ما را به عاملی مشترک در درون همه انسانها رهنمون می‌شود. که ریشه در فطرت آدمیان دارد. به جز قرآن کریم در کتب آسمانی دیگر نیز مساله دعا بیان شده است که به یک نمونه از آن اشاره می‌شود:
حضرت عیسی ( ع ) به شاگردان خود گفت: «هرگاه دعا کنید، گویید ای پدر ما که در آسمانی، نام تو مقدس باد، ملکوت تو بپاید، اراده تو چنانچه در آسمان است در زمین نیز کرده شود، نان کفاف ما را روز به روز به ما بده و گناهان ما را ببخش» در این مجال به شمه ای از آثار دعا و نیایش در زمینه بهداشت روانی می پردازیم :
۱) کاهش فشارهای روانی و کسب آرامش این عنوان که باید آنرا به عنوان اولین و مهمترین اثر و نقش دعا و نیایش در نظر گرفت از اساسی ترین پیامدهای مثبت دعا و نیایش می باشد. انسان در فراز و نشیب زندگی و حوادث تلخ و شیرین گاهی آن چنان دچار خستگی روح می گردد که با هیچ وسیله مادی آرامش نمی یابد و اگر ـ قدرت قدرتمندان و ثروت ثروتمندان و کلیه وسایل لذت و کامیابی در اختیار او قرار گیرد ذره ای از درد روحی و تالمات باطنی او کاسته نمی شود و بهترین دوستان و عزیزترین کسان هم نمی توانند نقطه امیدی در مسیر زندگی او ایجاد کنند. در این حالت تنها راه درمان و رهایی از عذاب وجدان را انس با محبوب و باز کردن سفره دل نزد معشوق و پناه بردن و سخن گفتن با خالق هستی می بیند. یاد پروردگار در هر کاری به آن کار معنویت می بخشد و معنویت آرامش را به همراه می آورد.انسان با عبادت فردی ، تسلط بر خواهش های نفسانی را می آموزد. غلبه بر نفس خود راه بزرگ غلبه بر بسیاری از مشکل ها است.
۲) وحدت شخصیت دعا و نیایش موجب دست یافتن به وحدت شخصیت می‏شود. شخصیت برخوردار از توحید به گونه‏ای است که جنبه‏های گوناگون آن با یکدیگر در تضاد نیستند. یعنی فرد آنچه که در اعتقاد بدان باور دارد، در عمل نیز بر اساس باورهای خویش عمل می‏کند .
۳) افزایش اعتماد به نفس وقتی آدمی با خدا سخن می‏گوید، از او یاری می‏جوید. توان بیشتری را در خود احساس می‏کند که ناشی از اتکای به خدای تعالی است و داشتن چنین نقطه اتکایی باعث افزایش اعتماد به نفس در فرد می‏گردد.
۴) بالا رفتن عزت نفس دعا و نیایش به فرموده امام خمینی (ره) قرآن صاعد است که روح انسان را به بارگاه قدس تعالی می دهد و انسانی که عروج یافته و اوج گرفته است، از عزت نفس برخوردار است.
۵) عدم احساس گناه و یا کاهش آن دعا و نیایش آدمی را از ارتکاب معاصی باز می‏دارد. با حذف گناهان فضای روح و روان انسان پاک و مصفّا می‏شود و در نتیجه آرامش و اعتماد به نفس به دست می‏آید. دعا و نیایش شستشوگر روان از گناه است
۶) معنا دادن به زندگانی «ویکتور فرانکل» که خود بنیانگذار مکتب معنا درمانی است، در کتاب خود که آن را «انسان در جستجوی معنا» نامیده است، بر این باور است که انسان آنگاه از سلامت روانی برخودار است و آنگاه آرامش را لمس می‏کند که در زندگانی خود احساس معنا کند. او به درمانگرها توصیه می‏کند که در موقع درمان بیماران روانی تلاش کنید که زندگی آن‏ها را معنی دار نمایید. زیرا بیمار روانی کسی است که معنای زندگی را از دست داده است. عبادت و دعا و نیایش می‏تواند زندگی آدمی را معنا بخشد و برای آدمی حیاتی طیب را فراهم آورد که مالامال از معناست هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق ثبت است در جریده عالم دوام ما.

*دانشجوی کارشناسی ارشدفقه و مبانی حقوق اسلامی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی

محمد جواد ولی زاده

منبع : دانا نیوز