دیو و دلبر و دندان‌پزشک

معمولاً اگر یک‌بار برای جراحی دندان عقل یا جراحی لثه به دندان‌پزشک مراجعه و در طول درمان و روزهای پس از آن درد زیادی را تحمل کرده باشید، این خاطره بد در ذهن شما می‌ماند و همیشه محیط دندان‌پزشکی برای شما محیطی همراه درد و اضطراب خواهد بود. البته جالب است بدانید نتایج یک تحقیق جدید نشان می‌دهد، متأسفانه فیلم‌ها و داستان‌هایی که در تلویزیون می‌بینیم یا تجارب بد و دردناکی که از اطرافیانمان می‌شنویم هم در ایجاد ترس از دندان‌پزشکی مؤثرند. دلیل آن هم این است که ترس مانند هر رفتار دیگری آموختنی است.
● ترس از درد
شاید بتوان علت اصلی نرفتن مردم به دندان‌پزشکی را ترس از درد آن دانست. معمولاً شما ممکن است روزی از روزها به دندان‌پزشکی رفته باشید و درمان شما توام با درد بوده باشد یا روزهای بعد از آن درد و ناراحتی زیادی را تحمل کرده باشید. درمان دندان‌پزشکی اصولاً درمانی بدون درد است. بنابراین اگر در حین درمان درد دارید، باید اشکالی وجود داشته باشد.
درد هنگام درمان دندان‌پزشکی دلایل مختلفی دارد:
قبل از این‌که شما کاملاً بی‌حس شده باشید، دندان‌پزشک درمانتان را آغاز کرده باشد.
مسیر اعصاب دندان‌ و فک هر فرد با فرد دیگر اندکی تفاوت دارد و به دلیل همین تفاوت‌ها ممکن است ماده بی‌حسی در هنگام تزریق، دقیقاً مجاور تنه عصب فک شما تزریق نشده باشد و دیر بی‌حس شوید یا این‌که اصلاً بی‌حس نشوید.
اگر در مجاورت ریشه دندان شما عفونتی وجود داشته باشد، این عفونت موجب خواهد شد ماده بی‌حسی اثر نکند و شما در طول درمان احساس درد کنید.
ممکن است آستانه درد شما خیلی پایین باشد. یعنی شما درد بسیار اندکی را کاملاً احساس کنید ولی دیگران همین میزان درد را به راحتی تحمل کنند.
● ترس از سوزن تزریق دندان‌پزشکی
شاید شما هنگامی‌که سوزن و سرنگ تزریق را می‌بینید، دچار اضطراب و دلهره می‌شوید و درد هنگام فرو بردن سوزن در لثه، شما را آزار می‌دهد. اصلاً نگران نباشید، این ترس هم راه حل دارد. اولاً برای این‌که ظاهر سوزن و سرنگ شما را به وحشت نیندازد، می‌توانید چشمانتان را ببندید. به علاوه می‌توانید از دندان‌پزشکتان بخواهید قبل از تزریق از محلول یا ژل بی‌حسی موضعی در محل ورود سوزن استفاده کند تا محل ورود سوزن ظرف ۵ تا ۷ دقیقه بی‌حس شود و دیگر در هنگام ورود سوزن دردی را احساس نکنید.
● ترس از صداها، بوها و منظره وسایل دندان‌پزشکی
گاهی بویی که در مطب دندان‌پزشکی به مشام می‌رسد، برایتان آزاردهنده است. برخی از این بوها اجتناب‌ناپذیرند چون مواد مختلفی در درمان دندان استفاده می‌شوند که بیشتر آن‌ها بوی تندی دارند. بخش زیادی از بوهای نامطبوع مطب دندان‌پزشکی هم ناشی از مواد ضد عفونی‌کننده است. البته امروزه با سیستم تهویه مطبوع تلاش می‌شود این بوها در مطب دندان‌پزشکی کاهش یابد. همچنین گاهی نگاه کردن به انواع چاقو‌ها، تیغ‌ها، وسایل خارج کردن دندان و وسایل جراحی شما را به وحشت می‌اندازد، به همین دلیل دندان‌پزشکان تلاش می‌کنند این وسایل را دور از میدان دید شما، هنگامی که روی صندلی دندان‌پزشکی نشسته‌اید قرار دهند. البته در این مورد نیز می‌توانید با خیال راحت چشمانتان را روی هم بگذارید تا در حین کار این وسایلی که یکی پس از دیگری وارد دهانتان می‌شوند را نبینید.
بعضی افراد میزان صدای وسایل دندان‌پزشکی مانند انواع دریل‌ها را با میزان دردی که ممکن است ایجاد کنند برابر می‌دانند. ولی حقیقت این است که این وسایل شاید صدای گوش‌خراشی داشته باشند یا صداهای ناهنجاری را در سر شما حین تراش دندان ایجاد کنند، ولی عملاً به خودی خود باعث ایجاد دردی نمی‌شوند. دلیل این ترس و اضطراب از صدای وسایل دندان‌پزشکی هم بسیار ساده است اگر شما قبلاً هنگام کار با این وسایل درد داشته‌اید، این درد در ذهن شما با این صداها مربوط شده است. بنابراین در ملاقات‌های بعدی دندان‌پزشکی به محض شنیدن این صداها، احساس درد و اضطراب خواهید کرد، گرچه شاید واقعاً دردی نداشته باشید.
در این موارد شما می‌توانید از یک واکمن استفاده کنید تا صدای وسایل را نشنوید. خیلی بهتر است در این هنگام از آهنگ‌های آرامش‌بخش استفاده کنید تا اضطراب شما کاهش یابد. در بعضی مطب‌های دندان‌پزشکی نیز یک موسیقی آرام حین درمان بیماران پخش می‌شود.
‌ ● ترس از ایدز و هپاتیت
ترس از ابتلا به بیماری ایدز، یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش مراجعه افراد به مطب‌های دندان‌پزشکی است. این در حالی است که گزارش‌های زیادی در مورد ابتلا به (HIV) از طریق مطب‌های دندان‌پزشکی در ایران و جهان وجود ندارد.
البته چون معمولاً افراد مبتلا به ایدز بیماری خود را از ترس پذیرفته‌نشدن در مطب دندان‌پزشکی از دندان‌پزشک پنهان می‌کنند، دندان‌پزشکان حداکثر احتیاط را از نظر استریل کردن وسایل و تجهیزات به کار می‌برند.
استفاده از دستگاه استریل‌کننده اتوکلاو و پوشاندن تمام بخش‌های صندلی دندان‌پزشکی با پوشش‌های پلاستیکی یک‌بار مصرف، همچنین استفاده از وسایل یک‌بار مصرف از جمله اقداماتی است که شما هم در مطب‌های دندان‌پزشکی شاهد آن بوده‌اید.
دکتر مینو محرز، عضو کمیته کشوری مبارزه با ایدز، در این‌باره می‌گوید: «ویروس‌های خطرناکی مانند ایدز و هپاتیت از طریق وسایل نوک تیز مطب دندان‌پزشکی ممکن است منتقل شوند اما باید توجه کنید احتمال انتقال ویروس هپاتیت ۱۰۰ برابر ایدز است. البته تاکنون در زمینه ابتلای افراد به ایدز از طریق اقدامات دندان‌پزشکی در کشور، گزارشی رسمی ارایه نشده است.»
● ارتباط ترس از دندان‌پزشکی با سایر ترس‌ها
بعضی از افراد فقط از رفتن به مطب دندان‌پزشکی و انجام درمان‌های دندان‌پزشکی می‌ترسند، ولی افرادی هم وجود دارند که از تمام محیط‌های پزشکی ترس دارند و ترس از دندان‌پزشکی فقط یک بعد از ترس آن‌ها است. مانند ترس از تزریق، آزمایش خون و تزریق سرم. این نوع ترس‌ها که گسترده‌تر از ترس‌های معمول دندان‌پزشکی هستند، نیاز به درمان دقیق و برنامه‌ریزی شده و همکاری میان دندان‌پزشک و روان‌شناس دارد.
اغلب اوقات کسانی که از دندان‌پزشکی و سایر محیط‌های درمانی می‌ترسند، یک خاطره بد از این محیط‌ها دارند، این موضوع به خصوص در مورد کودکانی که به دلیل بیماری‌های خاص، بخش زیادی از زندگی‌شان را در بیمارستان سپری کرده‌اند، صادق است.
● شادترین مطب دندان‌پزشکی دنیا
اگر واقعاً از رفتن به مطب دندان‌پزشکی می‌ترسید و ساعت‌ها انتظار و شنیدن انواع صداهای ناهنجار شما را می‌ترساند، نگران نباشید. می‌خواهم آدرس یک مطب دندان‌پزشکی شاد و بدون ترس و استرس را به شما بدهم ولی فقط باید کمی زحمت بکشید و یک بلیط برای مسافرت به شهر برلین آلمان تهیه کنید.
این دندان‌پزشک در ابتکاری جالب، مطب خود در برلین را به گونه‌ای طراحی کرده است که بیماران نه تنها ترس و نگرانی کشیدن یا پر کردن دندان خود را فراموش می‌کنند، بلکه کاملاً سرگرم می‌شوند.
این دندان‌پزشک خوش‌سلیقه، در اتاق انتظار مطب خود از رنگ نارنجی، صندلی‌های خوش‌رنگ، تابلوهای روشن و شومینه زیبا استفاده کرده است. بیماران این مطب می‌توانند به جای فکر کردن به استرس و درد خود، در ساعاتی که در اتاق انتظار حضور دارند، از اینترنت استفاده کنند و انواع بازی‌های مورد علاقه خود را با کامپیوتر انجام دهند.
جالب است بدانید اولین باری که بیماران به این مطب مراجعه می‌کنند، دچار تردید می‌شوند که به مطب دندان‌پزشکی آمده‌اند یا؟
این دندان‌پزشک اعتقاد دارد بیماران او در هنگام جراحی، درد کمتری را نسبت به سایر مطب‌ها احساس می‌کنند و علت آن هم آرامش حاکم بر فضای مطب است.
●‌ خانم‌های میان‌سال‌ ترسوترند
نتایج یک تحقیق جدید نشان می‌دهد خانم‌های میان‌سالی که از نظر درآمد در وضعیت متوسطی قرار دارند، بیش از سایر افراد از رفتن به دندان‌پزشکی می‌ترسند. در این مطالعه که در کشور استرالیا انجام شد، ۷۳۰۰ نفر از مردم اهل این کشور مورد مطالعه قرار گرفتند و جالب است بدانید از هر ۳ خانم ۴۰ تا ۶۴ ساله، یک نفر از رفتن به مطب دندان‌پزشکی می‌ترسید.
همچنین این‌بار هم خانم‌ها رکورد خود در ترسوتر بودن از آقایان را هم حفظ کردند به طوری که از هر ۱۰۰ نفر آقا، ۱۲ نفر از ملاقات با دندان‌پزشک می‌ترسیدند اما در مقابل از هر ۱۰۰ نفر خانم، ۲۴ نفر علاقه‌ای به رفتن به مطب دندان‌پزشکی نداشتند. این مطلب شاید به این دلیل باشد که مردان تمایل دارند ترس و اضطرابشان را پنهان کنند.
نکته جالب‌تر این‌که، هرچه قدر از زمان ملاقات با دندان‌پزشک بگذرد، ترس از مراجعه به مطب دندان‌پزشکی کم‌رنگ‌تر می‌شود. مثلاً کسانی که یک‌سال پیش به مطب دندان‌پزشکی رفته بودند، بیش از کسانی‌که ۱۰ سال پیش به مطب دندان‌پزشکی رفته بودند، از ملاقات دوباره با دندان‌پزشک هراس داشتند.
● ترس را خط بزن
کلید اصلی حل این مشکل صحبت کردن بیمار با دندان‌پزشک در این مورد است. شما اصلاً نباید ترستان را از دندان‌پزشک پنهان کنید. اگر شما این مسأله را با او در میان بگذارید، او هم با شما صحبت خواهد کرد و مطمئن باشید تا زمانی‌که کاملاً بی‌حس نشده‌اید، هیچ کار دندان‌پزشکی را آغاز نمی‌کند.
اگر شما به هر حال از رفتن به دندان‌پزشکی هراس دارید از دندان‌پزشک بخواهید وقتی را برای شما در نظر بگیرد که مطب خلوت است، چون اتاق انتظار شلوغ باعث افزایش اضطراب می‌شود. در ضمن انتظار طولانی در اتاق انتظار به شما فرصت خواهد داد درباره ترس خود فکر کنید و بی‌دلیل آن را در ذهنتان بزرگ کنید.
اولین ساعات صبح وقت مناسبی برای ملاقات با دندان‌پزشک است.
انجمن دندان‌پزشکی آمریکا چند راه جالب برای کاهش ترس از مطب‌های دندان‌پزشکی به بیماران توصیه می‌کند که یکی از آن‌ها استفاده از تمرینات ریلکسیشن روی صندلی دندان‌پزشکی و دیگری تلقین مثبت برای فراموش کردن ترس است که البته اگر هیچ یک از روش‌های فوق برای کنترل ترس و اضطراب شما مفید نبوند می‌توانید با مشورت دندان‌پزشک، ساعتی قبل از مراجعه به مطب از داروهای آرام‌بخشی مانند دیازپام استفاده کنید یا در حین انجام اعمال دندان‌پزشکی از گاز اکسید نیترو که به کنترل اضطراب کمک می‌کند، استفاده کنید.
و در آخر این‌که بهترین راه برای کنترل ترس از دندان‌پزشکی آن است که به خودتان تلقین کنید که شما می‌توانید بر ترستان غلبه کنید.

منبع : پیک تندرستی