ماجرای ماتئی - Il Caso Mattei

سال تولید : ۱۹۷۲
کشور تولیدکننده : ایتالیا
محصول : فرانکو کریستالدی
کارگردان : فرانچسکو رُزی
فیلمنامه‌نویس : تونینو گوئرا، نِریو مونوتزو، تیتو دِ استفانو و رزی
فیلمبردار : پاسکوالینو دِ سانتیس
آهنگساز(موسیقی متن) : پی‌یرو پیچونی
هنرپیشگان : جان ماریا ولونته، لوئیچی اسکوارجینا، پیتر بالدوین، فرانکو گراتسیوزی، الیو یوتا و لوچانو کولیتی.
نوع فیلم : رنگی، ۱۱۸ دقیقه.


اکتبر سال 1962. هواپیمای شخصی «انریکو ماتئی» (ولونته)، مدیر کمپانی نفتی ENI، در پرواز از سیسیل به میلان سقوط می‌کند، و در این سانحه «خلبان برتوتزی» (کولیتی)، یک خبرنگار مجلات تایم / لایف به‌نام «مک‌هیل» (بالدوین) و خود «ماتئی» کشته می‌شوند. تحقیق در مورد دلایل این حادثه (رازی که بالاخره هم کشف نمی‌شود) و کارنامه فعالیت‌های «ماتئی» آغاز و معلوم می‌شود که آدم‌ها و سازمان‌های مختلفی (از مافیا گرفته تا سیا) دلایل خوبی داشته‌اند که خواهان مرگ «ماتئی» باشند. «ماتئی» تلاش کرده بوده که با کشورهای عضو اوپک، با شرایطی مناسب‌تر از سنّت 50/50 کمپانی‌های بزرگ نفتی، همکاری داشته باشد. فعالیت‌های بلند پروازانه «ماتئی» در آوریل 1946، و با کشف چاه گاز متان در دهکده کاویاگا شروع شده، و او با بزگ جلوه‌دادن آن تلاش کرده تا جایگاه اقتصادی و سیاسی مناسبی بیابد. در روز مرگش، برای بازدید از گالیانوی سیسیل رفته، جائی که او را یک قهرمان می‌دانند، و خبرنگاری که تلاش می‌کند آخرین روز زندگی «ماتئی» را بازسازی کند، ناگهان ناپدید می‌شود. در صحنه سقوط هواپیمای «ماتئی»، یکی از گفته‌هایش تکرار می‌شود که: «اگر هم من موفق نشوم، مردمی که نفت زیر پای‌شان دارند، موفق خواهند شد».
* رُزی با جمع کردن دست مایه‌های متنوعی حول حوش یک معمای حل نشده ظاهراً تلاش دارد. یک همشهری کینِ (اورسن ولز، 1940) نیمه مستند و بدون «رُزباد» بسازد. از آنجا که «انریکو ماتئی» شخصیتی واقعی است و اینجا صرفاً زندگی اجتماعی‌اش مورد بررسی قرار می‌گیرد - فیلم تلویحاً به بی‌اهمیتی زندگی شخصی او اشاره دارد - معمای فیلم نه به شخصیت خود او، بلکه به دشمنانش ربط دارد. در پرداخت فعالیت حرفه‌ای او، و به‌رغم چند اشاره کوچک به شیادی‌هایش، فیلم عموماً لحنی ستایش‌آمیز دارد، تا حدی به این خاطر که بحث‌های «ماتئی» درباره مواضعش - عمدتاً به شکل گفت‌وگو با یک روزنامه‌نگار شکّاک - به تفصیل ثبت شده‌اند. مشکل این‌جاست که برای تماشاگر غیر ایتالیائی، که به آشنائی قبلی با «ماتئی» ندارد و از معنای ژرف‌تر جزئیات بی‌خبر است، فیلم اطلاعات چندانی درباره این شخصیت نمی‌دهد، حتی بعد از قریب به دو ساعت، باید به آن تک جمله‌های قلنبه آدم‌ها درباره «ماتئی» اکتفا کنیم؛ از قبیل: «مهم‌ترین آدم ایتالیائی از زمان جولیوس سزار».