یکشنبه, ۲۰ آبان, ۱۴۰۳ / 10 November, 2024
مجله ویستا
حجاب ضد استعمار
معمولاً آدمی در انجام امور روزمره و بدیهی كه منطبق با نیازهای غریزی و حفظ بقاست . از خود چرایی و چگونگی آن را نمی پرسد . مسلماً اندیشمندان و اهل تفكر كه در تمام امور غور می كنند و به خود جسارت پرسش از بدیهیات نیز می دهند ، از این امر مستثنی هستند . اما انجام چه اموری است كه پرسش عامه مردم را بر می انگیزاند . وقتی كمه آدمی با امری غیر عادی رو به رو می شود ، غریزه پرسش بیدار می شود . مثلاً كارمندی كه هر روز صبح رأس ساعتی معین بر سر كار حاضر می شده ، اگر روزی به او بگویند كه به وجود وی در اداره نیازی ندارند ، فوراً می پرسد ، چرا؟بنابراین مواجهه با امری غیر عادی ، آدمی را به پرسش وا می دارد و معمولاً آنچه بر اثر عرف و عادت و سنت صورت می گیرد . امری عادی و بی نیاز از پرسش است .
اما از جمله اقشاری كه كمتر تن به عادت می دهد و از همه چیز می پرسد ، قشر جوان است . نسل جوان با پرسش از آنچه كه تاكنون به عنوان وحی منزل پذیرفته شده ، عصیان می كند و به یك باره از خود می پرسد ، چرا آدامس جویدن بر سر كلاس درس ، دراز كشیدن در میان جمع ، بزرگترها را با ضمیر تو مورد خطاب قرار دادن ، دروغ گفتن ، غیبت كردنم و هر آنچه كه در عرف جامعه به عنوان امری ناپسند جا افتاده است ، زشت و قبیح است . با نگاه شك و تردید به عرف و عادت نگریستن و از نو پرسیدن ، خصیصه بارز هر نسل جوانی است .
در كنار مفاهیمی كه با عرف و سنت سرو كار دارند ، پرسش از مفاهیم دینی نیز قدمتی به قدر تاریخ خود مذهب دارد . مثلاً حضرت علی (ع) مؤمنین را به سه گروه تقسیم می كند ، بازاریان ، بزدلان و آزادگان . كسانی كه با خدا چون بازرگانان معامله می كنند و به دنبال چشمداشتی به غنایم و نعمتهای بهشت ، اصول و فروع دین را رعایت می كنند ، همچون بازاریان به پرسش پروردگار می پردازند و كسانی كه از روی ترس و بزدلی به دین خدا روی و از ترس عذاب جهنم و خسران دیدن در آخرت ، راه شریعت خدا می پویند و دسته سوم آزادگانی هستند كه از روی عشق به خداوند ، به دین خدا گردن می نهند :
لفظ جبرم عشق را بی صبر كرد هر كه عاشق نیست نفی جبر كرد
در این مرحله فرد از هیچ نمی پرسد و به هر چه كه در كتاب وحی آمده سر می سپرد و تن در می دهد . در این مرتبه والای دینداری . عشق ، تمام معارف دینی را توجیه می كند و پرسش ، محلی ار اعراب ندارد . بسیار اندكند ، كسانی كه به این درجه از دینداری و معرفت الهی رسیده باشند . بنابراین پرسش از مفاهیم دینی از اثبات وجود خدا گرفته تا اصول و فروع دین همواره محل بحث داشته است . از جمله این مباحث ، بحث حجاب و وجوب صریح آن دردین اسلام است . حجاب یا پوشش ، خاص مذهب اسلام نیست . تاریخ حجاب كه خود مقاله ای جداست ، در خور مقاله ای طولانی است كه در جای خود بدان می پردازیم .
علما در پاسخ به پرسش از فلسفه حجاب از جنبه های گوناگون بدان پرداخته اند . برخی از آنان به نص صریح قرآن تمسك جسته و دلیلی بر توضیح فلسفه حجاب برای دیگران نمی ببینند . یعنی می گویند قرآن بر واجب بودن حجاب صحه گذاشته و بحث نیز ندارد . برخی دیگر در قالب سنت به حجاب می نگرند و پوشش را جزیی از سنت ایرانی برشمرده و بر وجوبش صحه می گذارند . اما روح جست و جوگر و پرسشگر نسل جوان از فلسفه حقیقی حجاب می پرسد و از آنجایی كه خداوند انجام هیچ كاری را بدون حكمت و مصلحتی بر بندگانش واجب نساخته است . بنابراین امر حجاب هم نمی تواند بی علت باشد . در این میان متفكران دینی از جنبه های مختلف به امر حجاب پرداخته اند برخی آن را یك ایدئولوژی ، برخی دیگر حجاب را حافظ امنیت و نظم اجتماعی و همچنین كسانی نیز حجاب را لازمه عفت و پاكدامنی دانسته اند .
دكتر علی شریعتی از جمله متفكران دینی است كه با نگاه جامعه شناسان به مباحث دینی می نگرد و از دیدگاه جامعه شناختی به تحلیل مسایل دینی می پردازد . دكتر شریعتی كه در بیداری نسل انقلاب و آگاهی جوانان این مرز و بوم نقش ارزنده ای داشته است . حجاب را سمبل ایدئولوژی اسلام می داند .
شریعتی می گوید فرد یا از روی سنت به حجاب تن در می دهد واین انتخابی نا آگاهانه است و متزلزل و یا از روز آگاهی و اعتقاد پوشش یا حجاب را بر می گزیند ، كه پایا و ماندگار است .
.... این دختری كه الان می خواهد پوشش را انتخاب كند ، انگیزه اش چیست / او دو نوع انگیزه دارد ، یك انگیزه این است كه مادرم همینطور بوده . عمه ام همینطور است ،خاله ام همینطور است ، اما انگیزه دیگر آنست كه این حجاب نشانه این است كه من یك طرز تفكر اعتقادی مذهب خاص دارم ، لذا شریعتی مخالف با شكل سنتی حجاب است و بر حجاب سنتی ارزشی را مترتب نمی داند . چرا كه این حجاب را به راحتی زایل و برداشتنی می بیند .
".... همین آدم به میزانی كه درس می خواند . قدری شعورش بالا میرود و مسافرتی می رود ، می بیند كه زنان دیگر كه حجاب ندارند و هیچ كارشان نشده ، در نتیجه او كه چادرش كمی آن طرف برود ، آن را بر می دارد و دور می اندازد . اما در همین جا شریعتی به دفاع از حجاب آگاهانه با پشتوانه ایدئولوژیك می پردازد .
.... اما یك حجاب مال نسل آگاهی است كه به پوشش اسلامی بر می گردد . این نسلی است كه با این پوشش اسلامی می خواهد به استعمار غربی و به فرهنگ اروپایی بگوید ۵۰ سال كلك زدی ، كار كردی ، نقشه كشیدی كه مرا فرنگی ماب كنی ، من با این لباسم به تو می گویم نه و به تمام ۵۰ سال كارت فاتحه می خوانم . مرا نمی توانی عوض كنی ! .... این كسی كه آگاهانه پوشش را انتخاب می كند ، مظهر چیست ؟ مظهر یك فرهنگ خاص . یك مكتب خاص ، یك حزب فكری خاص ، یك جناح خاص و یك جبهه خاص است .این قیمت دارد ،ارزش دارد . این آدم ، همین طور كه الان هم دیده می شود ، در برابر آن دختری كه اساساً به این مسأله نمی رسد یا ارزشی برایش قائل نیست ، نه تنها احساس حقارت نمی كند ، بلكه احساس برتری می كند .
شریعتی حجاب را نه تنها سمبل مكتب اسلام می داند ، بلكه ارزشهای ضد استعماری آن را نیز از دور نمی دارد :
... خانم گاندی ، با آن ساری های سه هزار سال ، چهار هزار سال پیش كه می پوشد و با همه رهبران بزرگ دنیا ملاقات دارد و وارد سازمان ملل كه می شود پانصد نماینده بلند می شوند و نیم ساعت برایش دست می زنند ، هرگز احساس حقارت نمی كند . چرا احساس حقارت نمی كند ؟ به خاطر اینكه آن لباس به معنای آن ساری سنتی موروثی كه بی بی جانش می پوشید ، است ! با آن ساری می خواهد بگوید كه ، من تمدن غرب ، فرهنگ دختر شایسته ، زن روز ، بوردا ... همه را خوانده ام . همه اینهایی را كه به ما تحمیل می كنید خوانده ام ، من این لباس را می خواهم ، با این لباس به فرانسه ، آلمان غربی ،نیویورك ، دیوان لاهه و سازمان ملل كه می آیم ، می خواهم به تمام غرب بگویم : شما دو قرن آمدید تلاش كردید . جان كندید كه ما را مثل خودتان كنید ! من به عنوان مظهر زن امروز هند ، با لباس خودم آمده ام تا به شما بگویم كه همه تلاشهایتان بیهوده بوده و من خودم هستم .
حجاب به عنوان نمادی ایدئولوژیك ، با خصیصه ای ضد استعماری و آگاهی بخش در نزد شریعتی تعریف می شود . تعریفی كه یك روشنفكر و جامعه شناس مسلمان از این پدیده دینی و تاریخی ارائه می كند .
منبع : تبیان
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست