ورود بی‌سروصدای عربستان به سازمان تجارت جهانی

اخبار مهم اغلب در سكوت گم می‌شوند. ورود آرام و بی‌سروصدای عربستان سعودی به سازمان تجارت جهانی هم مصداق همین سكوت بود. آذرماه سال ۱۳۸۴ نمایندگان سازمان تجارت جهانی در ژنو به این ورود رای دادند و حضور عربستان در WTO در نشست آینده این سازمان در هنگ‌كنگ رسمیت خواهد یافت. روند ورود عربستان به سازمان تجارت جهانی روندی طولانی بود. ریاض از سال ۱۹۹۳ بردرهای این سازمان می‌كوفت و منتظر ورود بود. این انتظار با مذاكرات پشت پرده طولانی و دشواری هم همراه بود.
اما درباره این كشمكش میان مهم‌ترین سازمان بین‌المللی جهان و كشور دارنده ۲۵درصد از ذخایر نفتی دنیا، تیتر و خبر چندانی منتشر نمی‌شد. عربستان با داشتن ۲۵درصد ذخایر نفتی جهان تاثیر زیادی بر قیمت مهم‌ترین منبع طبیعی جهان و نقشی مهم در توازن تجاری هر كشوری دارد. پس به همین دلیل بوده كه مذاكره‌كنندگان تجاری تلاش كردند مشكلات جدی این روند را علنی نكرده و در پایان آن، این مشكلات را هم دفن كنند. بدون شك همین‌طور است. بالاخره بعضی از این موضوعات مهم می‌توانست توجه بیشتری را در كنگره آمریكا به خود جلب كند، اما نكرد.
مقایسه‌ای میان روند ورود عربستان به WTO با فرآیند و مراحل ورود چین به این سازمان همه چیز را روشن می‌كند. ورود پكن به سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۰ بعد از یك‌سال بحث جهانی درباره تعهدات چین درباره گشودن درهای اقتصادش صورت گرفت. سرانجام در پی دستیابی به توافق درباره اینكه پیشرفت این كشور از سوی WTO و دولت‌های مهم راس این سازمان نظارت شود، ورود چین به سازمان تجارت جهانی رسمیت یافت. اما باز هم كنگره درخواست كرد كه توافق میان چین و كاخ سفید را مورد بررسی و تایید قرار دهد. در حقیقت غرب از ابزار عضویت در WTO برای گشودن درهای كشور چین بیش از حد انتظار پكن، استفاده كرد. این میزان گشایش و آزادسازی درخواست شده در واقع از همه كاندیداهای دیگر WTO بیشتر بود. همه این اقدامات هم به طور علنی و در منظر عموم صورت می‌گرفت تا چین نتواند بعدها از تعهداتش عقب‌نشینی كند.
اما درباره عربستان هیچگاه چنین فعالیت‌هایی در سطح بالا و به طور علنی صورت نگرفت. كوچكترین صدایی از كنگره آمریكا شنیده نشد و نتیجه همچنان در ابهام به سر می‌برد. عربستان اگرچه توافق‌هایی در زمینه گشایش بازار در بخش تولید، كشاورزی، بیمه و ارتباطات انجام داده اما بیش از ۹۰درصد از صادرات این كشور همچنان در بخش نفت است.از سوی دیگر نمی‌توان امیدی به كاهش ممنوعیت بلندمدت عربستان علیه مشاركت بخش خارجی در اكتشاف و تولید نفت در این كشور داشت. در زمینه شفافیت در حساب‌ و كتاب‌ها كه ویژگی حیاتی و بارز همه اقتصادهای مبتنی بر بازار است، عربستان نمره خوبی نمی‌گیرد.یكی از بزرگ‌ترین اسرار اقتصاد جهانی آن است كه عربستان چه‌قدر نفت دارد و بیرون كشیدن این نفت چه دشواری‌هایی خواهد داشت.آژانس‌ بین‌المللی انرژی اخیرا اعلام كرد پاسخ به این پرسش‌ها، آینده قیمت‌های نفت و همه موارد مرتبط با آن از جمله میزان رشد اقتصادی در سراسر جهان را مشخص می‌كند.
با این حال امروز بحث شدیدی میان كارشناسان خارجی بر سر رقم دقیق ذخایر نفتی عربستان جریان دارد و همین موضوع باعث بروز بلاتكلیفی می‌شود كه به افزایش قیمت‌ها كمك كرده است. مشكل كجا است؟
شركت نفت دولتی آرامكوی عربستان كه بزرگ‌تر از مجموع شركت‌های اگزان، بریتیش پترولیوم، شورون و توتال است، از پذیرش نظارت و حسابرسی طرف سوم بر ذخایر خود خودداری می‌كند.
هیچ‌كدام از شرایط عضویت عربستان در WTO این كشور را به ایجاد تغییر در این سیاست‌های غیرشفاف مجبور نكرده است.
عربستان همچنین از مهره‌های اصلی مهم‌ترین كارتل دنیا یعنی اوپك است. ماموریت اوپك اختصاص سهمیه‌های صادراتی به اعضا و كنترل قیمت‌ها است. اما این كار در آمریكا و اروپا یك توطئه غیرقانونی تلقی می‌شود. در گذشته واشنگتن حداقل تلاش می‌كرد از سیاست‌های ضد تراست خود برای مقابله با كارتل‌ها در حوزه‌های دارو، اورانیوم و شیشه استفاده كند.
اما درباره اوپك، آمریكا و دولت‌های دیگر سال‌ها است كه اجازه داده‌اند این سازمان‌ به سیاست خود ادامه دهد و هیچگاه از مذاكرات WTO برای مقابله با این سیاست‌ها استفاده نكرده‌اند.این در حالی است كه یكی از پیش‌شرط‌های عضویت عربستان یا هر كشور دیگری در WTO، عقد قراردادهای دوجانبه با ۴۰دولت عضو از جمله اروپایی‌ها و واشنگتن است.آمریكا و اتحادیه اروپا به این دلیل برای تغییر ساختار اقتصادی عربستان فشار زیادی وارد نمی‌كنند كه این كشور در قلب یك منطقه آماده برای زلزله سیاسی واقع شده است.
اما ناظران این سازمان به نحوه برخورد آمریكا و اروپا با عضویت عربستان در WTO، انتقادات زیادی وارد كرده‌اند.

نیوزویك
ترجمه: اردلان متین

منبع : wtoarticles