اژدهای بی اشتها

اگر قصد مشاهده دوباره این پدیده را از خاك ایران دارید باید تا حدود سال۱۴۱۰صبر كنید. تا آن زمان كسوفهای جزئی متعددی رخ خواهد داد كه نخستین آنها در ۱۰خردادماه سال۱۳۸۲ به وقوع پیوست و دومین آنها هم تا امروز قسمتی از ایران را در تاریكی فرو خواهد برد. علاوه بر این ، در فروردین ماه سال آینده هم كسوف دیگری روی خواهد داد كه در نواحی شمالی و غربی ایران به بیش از ۹۰درصد خواهد رسید و برای مشاهده كسوف یاد شده به طور كامل می توان به تركیه و جنوب شرقی آن سفر كرد. اما ظهر امروز خورشید روی خط واصل ماه و زمین قرار می گیرد و حداكثر تا ۳۵ درصد از سطح خورشید توسط ماه از دید مردم پوشیده می شود.
چگونه كسوف را بدون خطر مشاهده كنیم؟
به یاد داشته باشید حتی یك ثانیه نگاه مستقیم به خورشید برای از دست دادن چشمهایتان زمان زیادی است، نگاه كردن به خورشید بسیار خطرناك است به همین دلیل استفاده از فیلترهای مخصوص توصیه می شود كه در ادامه با آن بیشتر آشنا خواهیم شد ولی در صورت عدم دسترسی به فیلترهای مطمئن روشهای دیگری هم برای مشاهده كسوف وجود دارد. ساده ترین روش مشاهده غیرمستقیم كه به جعبه تاریك معروف است و هزینه اندكی را نیز به همراه دارد به صورت زیر ساخته می شود:
ابتدا یك جعبه به ابعاد ۳۰ *۳۰ *۳۰ سانتیمتر آماده كنید (ابعاد جعبه اهمیت چندانی ندارد) ولی نباید بیش از حد كوچك ساخته شود (اندازه های بالا به عنوان یك حد اول محسوب می شود) اول مطمئن شوید هیچ جای جعبه سوراخ و یا بریدگی ندارد سپس در یك طرف جعبه شكافی به ابعاد ۳ط۳ ایجاد كنید و قطعه ای آلومینیومی را طوری روی شكاف قرار دهید كه تمامی سطح آن را در بر بگیرد و در نهایت با سوزن سوراخی در وسط آلومینیوم ایجاد كنید. حال نوبت به طرف دیگر جعبه می رسد، دقیقاً در سمت مخالف سوراخ آلومینیوم شكافی به ابعاد تقریبی آن سطح ایجاد كنید سپس كاغذ ضخیم كالك (در صورت عدم دسترسی چندبرگ كالك ظریف و یا دستمال كاغذی) را طوری روی آن شكاف قرار دهید كه تمامی آن را در بر گیرد. حال دستگاه ساده شما ساخته شده و آماده استفاده است، اگر جعبه را طوری به طرف خورشید قرار دهید كه سوراخ روی ورقه فلزی دقیقاً در برابر خورشید قرار بگیرد در طرف دیگر جعبه یعنی روی كاغذ كالك تصویر كسوف را مشاهده خواهید كرد. همانطور كه ذیلاً ذكر شده مدل جعبه تاریك ساده ترین و ارزانترین وسیله به شمار می آید ولی روش دیگری هم وجود دارد كه به مشاهده اپتیكی غیرمستقیم معروف است. در این روش شما به یك تلسكوپ و یا دوربین دوچشمی نیاز دارید كه هیچگونه فیلتری در جلوی دهانه آن نصب نشده باشد. برای مشاهده به این صورت شما باید دوربین را توسط قطعه ای كاغذ بپوشانید كه نور از طرف دیگر آن سایه دوربین را نمایان نكند. سپس دوربین را به صورت تقریبی روی خورشید تنظیم كنید هنگامی كه خورشید از طرف دیگر دوربین روی زمین نمایان شد دستگاه آماده استفاده خواهد بود البته برای مشاهده واضح تر می توان قطعه ای كاغذ را به صورت موازی با خورشید و دوربین قرار داد. شایان ذكر است اگر از دوربین دوچشمی استفاده می كنید بهتر است جلوی یكی از چشمی ها را با درپوش مسدود كنید تا از عبور نور جلوگیری به عمل آید.
مشاهده مستقیم:
برای مشاهده مستقیم این پدیده می توانید از عینك های مقوایی مخصوص كه در جلوی آنها فیلتر مایلار قرار دارد استفاده كنید (به یاد داشته باشید كه قرار دادن چند عینك آفتابی روی هم و مشاهده خورشید به وسیله آن باعث جلوگیری از رسیدن پرتوهای مضر به چشم شما نمی شود و با وجود سیاهی عینك هنوز هم خطر جدی چشم شما را تهدید می كند. این نكته را نیز باید یادآور شد كه حتی با مجهزترین و قویترین فیلترها هم مشاهده مستمر گرفت باعث خسارت جبران ناپذیری خواهد شد.
فیلترهای خورشیدی و انواع آن:
اگر می خواهید از سلامت چشمهایتان در پایان گرفت اطمینان كامل داشته باشید استفاده از فیلترهای مایلار كه خورشید را به رنگ سفید نمایان می سازد و آسمان را تاریك می كند كفایت می نماید ولی اگر قصد رؤیت شراره های خورشیدی (زبانه هایی كه به علت واكنش های هسته ای خورشید به وجود می آید و حامل مقدار زیادی ماده گداخته است و به طرف مرزهای بی كران فضا شلیك می شود) را دارید باید از فیلترهایی قویتر موسوم به هیسروژن اكفا كه حتی قادر به نشان دادن مواد مذاب سطح خورشید است استفاده كنید ولی اگر دسترسی به فیلتر برایتان مقدور نیست و می خواهید خورشید را قرمز كم رنگ ومایل به نارنجی مشاهده كنید بهترین وسیله دیسك سیاه درون فلاپی دیسكت هاست. در ضمن در حین مشاهده كسوف از درون این فیلتر باید از دولایه دیسكت استفاده كنید، یك لایه دیسكت تنها برای عكسبرداری و فیلمبرداری كفایت می كند از دیگر فیلترها می توان به ورقه های نازك پلی استر - فیلمهای رادیولوژی سوخته، حلقه فیلم و حتی دمی دی های معمولی كه خورشید را به رنگ آبی درمی آورد اشاره كرد. آخرین وسیله ای هم كه می تواند پشتیبان چشمهای شما باشد فیلترهای جوشكاری شماره۱۲ یا ۱۴ است (در صورت عدم دسترسی، از چند فیلتر جوشكاری روی هم با شماره های كمتر استفاده كنید) كه خورشید را به صورت سبز از پس ماه گرفته ظاهر می سازد و فیلتر بسیار مناسبی برای عكاسی است زیرا به زیبایی این پدیده و عكسی كه توسط شما گرفته شده است می افزاید.
عكسبرداری از كسوف:
در این بخش سعی می كنیم نكات لازم برای عكسبرداری موفق از كسوف را خاطرنشان كنیم. عكسبرداری از هر جرم یا پدیده آسمانی و یا هر پدیده دیگری با استفاده از دوربین های عكاسی معمولی و خانگی امكانپذیر نیست و لزوماً باید از دوربینهای مكانیكی یا دیجیتال استفاده كرد. در مورد نوع و انتخاب دوربین در ادامه مطلب توضیحات لازم داده شده است.
- برای آنكه خورشید با جزئیات لازم بر روی فریم عكاسی ثبت شود نیازمند تله ای به بزرگی mm۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی متر هستیم البته عملاً به جای لنزهای خاص می شود از تلسكوپ هرچند كوچك استفاده كرد البته استفاده از سه پایه هم توصیه می شود زیرا تنظیم دقیق با دست روی گرفت غیرممكن است ولی اگر از دوربین های دیجیتال استفاده می كنید می توان استفاده از بزرگنمایی اپتیكی یا دستی را روش مناسبتری ارزیابی كرد، دراینجا خاطرنشان می كنم درعكاسی با چنین دوربین هایی نباید از بزرگنمایی خاص دیجیتال استفاده كرد زیرا در این زوم واقعیت این است كه تصویر، حاصل از بزرگترین تله نصب بر روی دوربین است كه باعث افت شدید وضوح تصویر می گردد. درصورتی كه شما علاقه مند به بزرگنمایی بیشتر روی محدوده خاصی هستید بهتر است بعد از پایان گرفت با برنامه های گرافیكی آن را ادیت نمایید.۲- استفاده از فیلترهای خورشیدی:
معمولی ترین نوع فیلتر استفاده شده در عكاسی فیلتر مایل است ولی اگر می خواهید عكسهای زیباتری تهیه كنید استفاده از دیسك موجود در دیسكت كه ۳ و یك دوم اینچ هم به صرفه تر و هم جذاب تر باشدالبته اگر دسترسی به فیلترهای هیدروژن آنها دارید هیچ فیلتری توانایی رقابت با آن راندارد. در مورد انواع فیلترها قبلاً توضیحاتی ارائه شده است در صورت تمایل به قبل مراجعه نمایید)
۳ - فراموش نكنید كه برای عكسبرداری قبل از شروع كسوف چندین آزمایش را با میزان دیافراگم وگشودگی لنز و یا سرعت شاتر انجام دهید زیرا این قسمت از كار حتی برای حرفه ای ترین عكاسان هم لازم است. در ضمن هرگز به نورسنجی دوربین اطمینان نكنید زیرا در عكاسی نجومی معمولاً با خطاهای جدی مواجه است.
۴ - اگر استفاده از لنزهای تله قوی و یا تلسكوپ برای شما مقدور نیست ناامید نشوید زیرا با لنزهای نرمال و حتی واید هم می توان عكسهای كم نظیری را تهیه كرد.
فیلمبرداری ازكسوف:
برای ثبت كسوف و حتی بعضی ازتحقیقات خاص علمی هیچ چیز بهتر از فیلم برداری نیست از این رو قسمتی از مطلب هم به فیلمبرداری از خورشید گرفتگی اختصاص دارد.امروزه در بیشتر دوربین های فیلمبرداری برای ثبت اطلاعات از تراشه CCD و یا MOS (اكسید فلز نیمه هادی) استفاده می شود كه برای ضبط نورخورشید هر دو از توانایی های نسبتاً مساوی برخوردار هستند برای انتخاب نوع فیلم هم یادآور می شوم كه فیلم های Hi-۸ یا S-VHS دارای وضوح بیشتری نسبت به انواع قدیمی تر خود یعنی نوارهای VHS-C یا VHS برخوردار است.گروهی از دوربین های فیلمبرداری خانگی (هندی كم ها) دارای قدرت زوم اپتیكی ۳۲ برابر و یا حتی ۳۳۰ برابر زوم دیجیتال هستند كه برای تنظیم روی خورشید بدون تلسكوپ یا تله كانورتور ایده آل به نظر می رسد ولی اگر قدرت زوم اپتیكی دوربین شما كمتر است می توانید آن را به وسیله DG-Adap در پشت دوربین یا تلسكوپ مستقر سازید. البته در صورتی كه قصد فیلمبرداری از كسوف به صورت مستمر دارید باید بدانید كه خورشید بعد از گذر چند ثانیه از میدان دید شما خارج می شود لذا مجبورید تا از موتورهای ردیاب مخصوص استفاده كنید كه این روش علاوه بر صرف زمان زیاد از جذابیت فیلم شما خواهد كاست بنابراین توصیه می كنم اگر قصد فیلمبرداری از كسوف را دارید بهتر است بعد از شروع كسوف هر ۳ یا ۴ دقیقه یكبار چندثانیه فیلمبرداری كنید و بقیه مدت كسوف را صرف لذت بردن از این واقعه و یا ثبت به روشهای دیگر یاد شده باشید در انتهای این قسمت هم به شما یادآوری می كنم كه قبل از شروع كسوف برنامه دوربین را فعال كنید و زوم آن را یا به حالت دستی درآورید یا به صورت زوم و فوكوس روی بی نهایت قرار دهید امیدوارم كه با خواندن این بخش بتوانید نهایت استفاده را ببرید و در طول كسوف هم مشكل خاصی برای ابزار شما پیش نیاید و در نهایت بتوانید فیلم جذابی را تهیه كنید.
كسوف در باور گذشتگان
هنگامی كه مردم با جنبه های علمی نجوم و در نتیجه كسوف آشنا نبودند دیدگاه های مختلفی را برای بروز كسوف مطرح می كردند به عنوان مثال گروهی از مردم معتقد بودند اژدهایی قصد بلعیدن خورشید را دارد البته باید گفت كه این تصور بیشتر كشورها شكل گرفته بوده است از این رو در گروهی از كشورها معابدی ساخته شد كه به خورشید معروف بودند به این منظور هم ساخته شده بودند كه در هنگام بروز كسوف به قید قرعه انسانی را درمعبد به قتل می رساندند و جگر او را از بدنش بیرون می آوردند و به طرف خورشید می گرفتند تا خورشید با سرخی خون و جگر آن فرد مرده دوباره نیروی خود را بازیابد وخود را از چنگال اژدها برهاند عده ای هم بروز كسوف را خوش یمن می دانستند وبعضی آن را عامل بدبختی تصور می كردند حتی در بعضی موارد با شروع یك كسوف بین دو ملت جنگ در می گرفت و یا جنگ چندین ساله به صلحی درازمدت بدل می شد.كسوف در ادبیات و اساطیر معمولاً به معنی و هم، ترس، شیطان و اژدها بوده است كلمه eclipse هم كه ترجمه انگلیسی این واژه است از واژه ای یونانی به معنای رها كردن آمده است و منظور از این رها كردن آزاد شدن خورشید از دست اژدها است. سالخوردگان كشور چین در اكثر موارد هنوز هم بر اعتقادات خود استوارند و در هنگام بروز كسوف با نواختن طبل و دهل و كوبیدن روی هر وسیله ای كه در نزدیكی آن هستند سعی در فراری دادن اژدهای شیطان صفت هستند این باور و آداب و سنن در میان تمدن اینكاها كه در آمریكا زندگی می كرده اند هم رواج داشته است ولی در هند وضع فرق می كند آنان در هنگام هر گرفتن اعم از خورگرفت وماه گرفت وارد آب می شوند و خود را تا گردن در آب فرو می برند و با انجام حركات خاصی كه ریشه مذهبی دارد وخواندن دعا از خدایان درخواست می كنند تا به كمك خورشید بشتابند و خورشید را از چنگال اژدها بیرون بیاورند این خرافات در میان مردم شرقی رایج بوده است ولی خالی از لطف نیست كه بدانید اروپاییان حتی تا حدود ۲۰۰ سال پیش كه ایرانیان با جنبه های علمی موضوع آشنا بودند باوری داشتند كه بیشتربه كتاب های علمی تخیلی شبیه است. آنان معتقد بودند یك گاوچران زبردست در حال جنگیدن با اژدهاست و آن را از پای درخواهد آورد. آنان ستارگانی را كه در زمان كسوف كامل ظاهر می شدند به تیرهای خارج شده از تفنگ آن گاوچران می دانستند، آنان برای سپاس و قدردانی از این شجاعت او مقدار زیادی پول و البسه ومواد غذایی در جایی از جنگل پنهان می كردند تا وقتی كه او از آسمان به زمین باز می گردد فرصت وغذای كافی برای استراحت داشته باشد و باز هم مانند این دفعه اگر اژدها قصد بلعیدن خورشید را داشت وارد عمل شود و داستان دوباره تكرار شود. حتی زمانی كه دیدگاه اروپاییها از این هم علمی تر شده بود یعنی آنان به ثبت این پدیده ها روی كاغذ می پرداختند و می دانستند ماه است كه جلوی نور خورشید را می گیرد برای ترسیم صورتكهایی را استفاده می كردند كه نمونه هایی از آن هنوز پابرجاست.

كامبیز خالقی

منبع : روزنامه ایران