از نفت تا دمکراسی

آمریکا و اروپا برای گسترش دمکراسی در میان کشورهای عربی، در پی ایجاد یک ائتلاف مشترک هستند. دولت آمریکا به این پروژه لقب "دستورکار آزادی" داده است، در حالی که اتحادیه اروپا به دلیل ذائقه بوروکراتیک خود، از آن با عنوان "فرآیند بارسلون" نام می برد. با وجودی که این دو رقیب دیرینه و در عین حال دوستان سنتی، هر یک روش متفاوتی در قبال پرونده مذکور دارند، اما در هر حال آنها با این کار در پی یافتن روش های کارآمد و مؤثر گسترش تغییر و تحولات دمکراتیک در منطقه خاورمیانه به ویژه در میان اعراب هستند.
به نظر شما، آیا بعد از بمب گذاری های تروریستی لندن، این پروژه قادر است رقبای دو سوی اقیانوس اطلس را به یکدیگر نزدیک تر نماید؟ تا به حال اوضاع و احوال فعلی چنین اجازه ای را نمی داده است، زیرا اختلاف و جدایی ناشی از جنگ عراق در میان حامیان و دوستان سنتی، همچنان پابرجاست. با وجود این، در یک تحول جدید و درست چند روز بعد از بمب گذاری های لندن، در ضیافت شامی که بنیاد مارشال آلمان در بروکسل بلژیک ترتیب داده بود، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور اروپا سخنان امیدوارکننده ای را بر زبان راند. دانیل فرید گفت که دولت بوش برای نزدیک تر کردن دیدگاه های دوستان آمریکا به یکدیگر، به این نتیجه رسیده است که مؤثرترین و کارآمدترین روش مبارزه با ترور و خشونت، تلاش در جهت گسترش تغییرات سیاسی و اجتماعی در جهان اسلام است.
وی ادامه داد: تأکیدات گذشته مبنی بر تمرکز بر نفت و ثبات در منطقه خاورمیانه، باید جای خود را به رویکرد جدید گسترش دمکراسی با نام دستورکار دمکراسی بدهد. فرید تأکید کرد که کاخ سفید برای پیشبرد این پروژه به پشتیبانی همه جانبه همتایان اروپایی خود نیاز مبرم دارد، زیرا وقتی آمریکا و اروپا برای تغییرات در سطح جهان با یکدیگر ائتلاف می کنند، در آن صورت از مشروعیت سیاسی نیز برخوردار می شوند. معاون وزیر امور خارجه آمریکا افزود: مثال واضح از موفقیت این ائتلاف، اعمال فشار به سوریه برای خروج از لبنان بود که در نهایت موجب شد تا ارتش این کشور خاک بیروت را به طور کامل تخلیه کند.
●ترس اروپایی ها
اما نشانه هایی وجود دارد مبنی بر اینکه نظر اروپا راجع به گسترش دمکراسی در خاورمیانه، نسبت به سابق در حال تغییر است. یک دیپلمات ارشد اروپایی در این باره گفته است: از سرگیری موج حملات تروریستی در سراسر جهان، اروپایی ها را هم مانند آمریکایی ها به این نتیجه رسانده است که ثبات واقعی تنهـا از طـریـق ایجـاد تغییـرات واقعی در جوامع تـروریسـت پـرور امکـان پـذیـر است. این دیپلمات اروپایی اعتراف کرد که فرآیند بارسلون با تمرکز بر اصلاحات جزیی نظیر تأسیس دادگاه های مبارزه با مفاسد اقتصادی، نشان داده است که این جوامع توانایی ایجاد تغییرات اساسی را ندارند.
به عقیده این دیپلمات، اروپایی ها برای محافظه کاری در این مورد دلایل قانع کننده ای در اختیار دارند، زیرا آنها دقیقاً در همسایگی تروریست ها به سر می برند، در حالی که آمریکایی ها هزاران مایل دورتر از این معرکه هستند.
به علاوه، جنگ عراق ترس و وحشت فراوانی در میان دولت های اروپایی انداخته است. در واقع، آنها مـی ترسند جنگ صلیبی به رهبری آمریکا برای استقرار دمکراسی در منطقه خاورمیانه، به ایجاد رژیم های سیاسی بدتر از گذشته و یا کاملاً هرج و مرج طلب کمک نماید. در این راستا، عراق یک مثال درجه یک برای کشورهای اروپایی به حساب می آید که مایلند به آمـریکـا بفهمـاننـد سـاده انگـاری کـاخ سفیـد در گسترش دمکراسی در خاورمیانه می تواند به یک فاجعه برای آنها مبدل شود، زیرا این کشورهای اروپایی هستند که به واسطه حضور اقلیت های مسلمان در میان جوامع آنها و یا همسایگی آنها با کـشـورهـای اسلامی، اولین اهداف خرابکارانه تروریست ها را تشکیل می دهند.
حتی فرانسیس هیزبرگ، کارشناس بنیاد پژوهش های استراتژیک پاریس، در این باره می گوید: " آمریکا با بی توجهی، عراق را به یک کارخانه جهاد تبدیل کرده است." این در حالی است که جملات و نطق های تکراری جرج بوش مبنی بر اینکه آزادی در عراق در حال گسترش و پیشرفت است، بیشتر بر ناراحتی و نـگـرانـی اروپایی ها در مورد پروژه "دستورکار آزادی" می افزاید. در هر صورت، همه این بحث و نظرها در دو سوی اقیانوس اطلس، حاکی از این واقعیت است که اکنون هم آمریکا و هم کشورهای اروپایی، به یک دشمن واحد به نام اسلام بنیادگرا پی برده اند.
بـنـابـرایـن چنانچه ساکنان هر دو سوی دریای آتلانتیک قادر باشند سوءظن های سابق را کنار بگذارند، در آن صورت می توانند به تشکیل یک ائتلاف واحد برای مقابله با یک دشمن مشترک امیدوار باشند. در واقع، پروژه گسترش آزادی و دمکراسی، آخرین تیر ترکش آمریکا و اروپا بر ضد اسلام بنیادگرا به شمار می رود.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران