سه قرن شهربازی

دختران و پسران سوار ترن می شوند، كمربندهای ایمنی را می بندند و منتظر حركت. سه بوق بلند خبر از حركت ترن وحشت می دهد. آرام آرام حركت می كند و پس از حدود یك دقیقه طی سربالایی به بالاترین نقطه در ارتفاع ۹۷ متری می رسد و ناگهان جیغ، فریاد و ترن با سرعت ۱۳۰ كیلومتر بر ساعت به زمین نزدیك می شود. ترس ها كم شده، اما هنوز ماجرا پایان نیافته و هیجان ادامه دارد، قطار باز هم بالا می رود و دوباره همان سقوط ۱۳۰ كیلومتری. این تصویری است از بزرگترین، سریع ترین، طولانی ترین و بلندترین «رولر كاستر» (ترن هوایی مارپیچ) كه در غرب توكیو پایتخت ژاپن برای تخلیه هیجانات و همچنین سرگرمی مشغول به كار است. ترنی كه تنها چهار دقیقه مسافرانش را حمل می كند و در همین مدت هیجانات تخلیه شده و هستند كسانی دیگر كه هیچ وقت هوس چنین تجربه ای به سرشان نمی زند. این ترن نمونه ای مدرن از وسایل بازی و سرگرمی است كه نخستین بار در قرن ۱۹ مورد استفاده قرار گرفت. اولین شهربازی با مفهوم امروزی در سال ۱۸۹۳ در ایلی نویز شیكاگو آغاز به كار كرد. این مركز تفریحی، نخستین مكان بازی در آن زمان بود كه یك چرخ و فلك و فضای سرپوشیده بازی داشت. اما شروع به كار ترن هوایی كه امروزه یكی از محبوب ترین و جذاب ترین جاذبه های شهربازی و پارك های مدرن است در ۱۹۲۷ در پارك اسب دوانی بروكلین در نیویورك آغاز شد. این ترن به توفان شهرت یافته است. اما پارك اسب دوانی در ۱۸۹۷ شروع به فعالیت كرد.
این شهربازی نخستین شهربازی در جزیره «كنی» (Coney) نیویورك بود و پس از آن لوناپارك در ۱۹۰۳ و سرزمین رویا یك سال بعد افتتاح شد. اما فعالیت شهربازی ها و مراكز تفریحی پس از حدود دو دهه رونق در سال ۱۹۳۰ كسادی و فقر شدید جنگ جهانی دوم سبب نزول این صنعت درآمدزا شد.شهربازی این دوره با چوب ساخته می شد و همین باعث می شد كه خطر آتش سوزی های مهیب وجود داشته باشد. در سال ۱۹۱۱ سرزمین رویا و ۳۳ سال بعد لوناپارك جزیره «كنی» نیویورك در آتش سوخت. در همین زمان و از ابتدای سال ۱۹۵۰ بسیاری از شهربازی های قدیمی و سنتی به دلایل متعدد تعطیل شد. در همین دوران كارشناسان و متخصصان در امور مختلف به فكر راه اندازی مجدد این صنعت و جایگزینی روش های جدید شدند. با چنین برنامه ای دیزنی لند در ۱۹۵۵ در كالیفرنیا راه اندازی شد و از سال ۱۹۸۰ شهربازی در آمریكا به عنوان صنعتی با گردش مالی معادل یك میلیارد دلار در سال در آمریكا و جهان آغاز به كار كرد.امروزه با رونق گرفتن صنعت گردشگری در جهان، دولت ها توجه خود را به ایجاد زیرساخت های لازم برای ایجاد امكانات، تسهیلات و جذابیت هایی در مناطق خاص كشور معطوف كرده اند. در سال های اخیر توسعه امكانات سرگرمی و تفریحی در قالب فضاهایی تحت عنوان شهربازی بیش از همه مورد توجه بوده است. این شهربازی مدرن با عنوان «Themepark»، به چند فضا و مساحت مختلف تقسیم می شود. شركت های بزرگ جهان مانند والت دیزنی در فلوریدا تعدادی از این شهربازی های مدرن را برپا كردند. اولین نمونه این شهربازی مدرن در شمال كپنهاگ دایر شده و همچنان مشغول به كار است. برخی از مسئولان سرگرمی و هیجانات در كشورهای مختلف معتقدند دلیل پیشرفت و اهمیت دیزنی لند را همزمانی آن با كسادی صنعت شهربازی عنوان كرده اند. بزرگترین مجموعه والت دیزنی جهان به عنوان بزرگترین Theme park در سال ۱۹۷۱ افتتاح شد.بزرگترین شركت فعال در زمینه ایجاد شهربازی زنجیره ای در سطح جهان، كمپانی والت دیزنی است. اما برخی با رد نظر دسته نخست می گویند دلیل فعالیت مستمر و جذاب دیزنی لندها استفاده از شخصیت های كارتونی، بازیگران، كارگردانان، مراكز تفریحی و... در این بخش ها است.
یكی از معروف ترین و قدیمی ترین دیزنی لندهای آمریكا كه به شهربازی كالیفرنیا نیز معروف است از مجموعه ساخته های كمپانی والت دیزنی است كه در ۱۷ جولای ۱۹۵۵ آغاز به كار كرده و برآوردها نشان می دهد كه از ابتدای گشایش این مجموعه ۵۱۵ میلیون مراجعه كننده داشته است. در این مجموعه شخصیت هایی چون رونالد ریگان و باب كامینگز حاضر شده اند، اما مشكل اصلی این مجموعه هجوم بیش از حد مردم و استفاده از بلیت های تقلبی است. این شهربازی در كنار ساحل اقیانوس قرار دارد و از جذابیت های آن امواج، صدای برخورد آن با ساحل و نسیم اقیانوس است. ترن هوایی كالیفرنیا مانند دیگر ترن هوایی های چرخشی جهان نیست و بسیار از علاقه مندان در آرامش كامل سوار بر آن می شوند. «زندگی حشره» (Bugslife) بخش دیگری از این مجموعه دیدنی است كه برگرفته از یكی از كارتون های این شركت با تمامی شخصیت های آن است. در بخش تصاویر هالیوودی شخصیت های مختلف والت دیزنی در ابعاد بزرگ حضور دارند و كودكان از این بخش به شدت استقبال می كنند. قسمت دیگر این مركز تفریحی «ایالت طلایی» (Golden State) مخصوص جشن ها و مهمانی های بازدیدكنندگان است. دیگر شهربازی مشهور جهان شهربازی پاریس است. این مكان تفریحی در فاصله ۳۰ كیلومتری شهر پاریس واقع شده و به راحتی قابل دسترسی است. ساخت این شهربازی در سال ۱۹۸۸ آغاز شد و در ۱۲ آوریل ۱۹۹۲ شروع به كار كرد و بیش از ۵۰۰ هزار نفر در این مراسم حضور داشتند. اما نكته جالب در خصوص این شهربازی كه ۴۰ درصد سهام آن در اختیار كمپانی والت دیزنی، ۱۰ درصد شاهزاده عربستان سعودی و ۵۰ درصد سهامداران خاص قرار دارد، عدم استقبال فرانسویان در سه ماهه نخست فعالیت این مركز بود. فرانسویان تصور می كردند شهربازی با نفوذ فرهنگ آمریكایی به فرهنگ فرانسه آسیب می رساند و بسیاری از فرانسوی ها آن را چرنوبیل فرهنگی دانستند. دو سال بعد نام این شهربازی به دیزنی لند پاریس تغییر كرد و در نتیجه با استفاده از سلیقه و نگرش اروپاییان، درصد علاقه مندان به این مركز افزایش یافت. در دیزنی لند پاریس علاوه بر انواع سرگرمی ها و مراكز تفریحی چندین هتل برای اسكان نیز تعبیه شده است. باغ وحش به سبك قدیمی دیگر جذابیت این مجموعه است و تعدادی حیوان كوچك و غیروحشی به طور آزاد در معرض مشاهده هستند. ایستگاه قطار قدیمی نیز دیگر جاذبه این منطقه است كه علاقه مندان می توانند لباس ها و گریم متناسب با شرایط ایستگاه را انجام داده و عكس بگیرند. كلبه وحشت كه تمامی دیوارها و وسایل آن حركت می كنند، به سبك ویژه نورپردازی شده و فضای ترسناكی را پدید آورده است.پارك سرگرمی كه براساس معماری دیزنی لند كالیفرنیا ساخته شده، شامل پنج بخش برای سرگرمی و خدمات رفاهی برای مردم است. این بخش بیشترین میزان جذب توریست در اروپا را دارا است. دومین پارك سرگرمی این بخش با حال و هوای استودیوی فیلم های هالیوود طراحی شده است. شهربازی دوبی از دیگر مجموعه های سرگرمی جهان در چهار فاز وسیع است كه فاز اول آن در سال های ۲۰۰۷-۲۰۰۶ افتتاح می شود. از اهداف كوتاه مدت سازگان جذب ۱۵ میلیون گردشگر تا سال ۲۰۱۰ است. به گفته كارشناسان ساخت این مجموعه با مساحت ۱۸۶ كیلومتر مربع بین سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ به اتمام می رسد. این شهربازی شامل دنیای تجربه و جذابیت، دنیای سرگرمی و فروش، اوقات فراغت، اكوتوریسم، ورزش و تجارت است و براساس برآورد طراحان، این مركز می تواند روزانه ۲۰۰ هزار نفر را جذب كند. این پروژه تقریباً دو برابر جهان والت دیزنی در آمریكا است. شهربازی هنگ كنگ كه در حال حاضر با مشاركت كمپانی والت دیزنی و دولت هنگ كنگ در حال ساخت است در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۵ افتتاح شده و شامل پارك سرگرمی، دو هتل و... است. این پارك در یك سال نخست فعالیتش حدود سه میلیون گردشگر را به خود جذب كرده است. برای جلوگیری از ایجاد مشكلات و معضلات فرهنگی همانند آنچه كه در بازگشایی شهربازی پاریس اتفاق افتاد، سعی شده معماری پارك منعكس كننده فرهنگ محلی این كشور باشد. سازمان جهانی توریسم پیش بینی كرده كه این مجموعه تفریحی با دارا بودن انواع سرگرمی ها و جذابیت ها به یكی از بزرگترین مقاصد توریست ها طی ۱۵ سال آینده تبدیل شود. پارك آبی هنگ كنگ دیگر بخش این مجموعه است كه مراحل ساخت آن در حال اتمام است.در منطقه جنوب شرق آسیا، شهربازی توكیو از جمله مشهورترین شهربازی های جهان است كه در ۱۵ آوریل ۱۹۸۳ شروع به كار كرد. این مجموعه اولین شهربازی كمپانی دیزنی در خارج از آمریكا است. در این مركز از آداب و رسوم و معماری های كشورهای مختلف به ویژه معماری اسلامی و عربی بسیار استفاده شده است.این مجموعه شامل سه بخش است: پارك سرگرمی و تجهیزات، پارك آبی كه تنها بخشی است كه والت دیزنی در آن سهمی ندارد و مركز تجارت دیزنی دیگر قسمت این مجموعه بزرگ است كه شامل فضاهایی مثل كلوپ های شبانه، سالن غذاخوری و امكانات تفریحی است. امكاناتی كه در این مراكز ارائه می شود، بسته به نوع مراجعه كنندگان در نظر گرفته شده است كه شامل استفاده از مترجمان زبان های مختلف در شهربازی برای ایجاد رفاه و آسایش بیشتر مشتریان، ایجاد مركزی برای نگهداری كودكان زیر هفت سال به منظور راحتی خانواده ها و ایجاد بخشی برای اجاره انواع چرخ ها و ویلچرها برای راحتی افراد معلول و مسن. پارك های آبی از دیگر جاذبه های تفریحی در سراسر جهان است كه جایگاه ویژه ای در كنار شهربازی ها به خود اختصاص داده است و عموماً در دیزنی لندها و شهربازی های مختلف از آن بهره برده شده است. شهربازی ها در سراسر جهان خدمات مختلفی را به تمامی سنین ارائه می دهند كه در تمامی آنها به آسایش افراد و رفاه آنها توجه می شود. ضمن آنكه با اوقات فراغت و تخلیه هیجانات در این مراكز تفریحی امكان بروز وقایع و فجایع خطرناك تا حدودی كاهش می یابد. سه بوق مجدد به صدا درمی آید و پس از یك دقیقه، جیغ های مسافران ترن هوایی محوطه را برمی دارد.

نیكی محجوب

منبع : روزنامه شرق